Các lầm tưởng thường gặp về bệnh vẩy nến

Tổng quan:

Bệnh vẩy nến (psoriasis) là một bệnh lý viêm da mạn tính có cơ chế tự miễn, đặc trưng bởi sự tăng sinh tế bào thượng bì quá mức dẫn đến hình thành các mảng da dày, có vảy, đỏ, bong tróc. Mặc dù khá phổ biến, nhiều quan niệm sai lầm vẫn tồn tại trong cộng đồng về bản chất và cơ chế bệnh sinh của bệnh lý này. Dưới đây là một số lầm tưởng phổ biến và lý giải dựa trên cơ sở y học hiện đại.

Lầm tưởng 1: Bệnh vẩy nến có tính lây nhiễm

Thực tế:

Bệnh vẩy nến không phải là bệnh truyền nhiễm. Không thể lây truyền qua tiếp xúc da kề da, sử dụng chung đồ dùng cá nhân hay qua quan hệ tình dục. Cơ chế bệnh sinh là do rối loạn miễn dịch, trong đó hệ thống miễn dịch tấn công nhầm các tế bào da khỏe mạnh, gây nên tình trạng viêm và tăng sinh tế bào da.

Lầm tưởng 2: Bệnh vẩy nến giống như bệnh chàm (eczema)

Thực tế:

Mặc dù đều là bệnh viêm da mạn tính có liên quan đến hệ miễn dịch, bệnh vẩy nến và bệnh chàm có sinh bệnh học, biểu hiện lâm sàng và phân bố tổn thương khác nhau:

• Bệnh vẩy nến: Thường khởi phát ở người trưởng thành (15–35 tuổi), tổn thương điển hình ở mặt duỗi khuỷu tay, đầu gối, da đầu và lưng dưới, với triệu chứng chủ yếu là dày sừng, bong vảy bạc và ít ngứa.

• Bệnh chàm: Thường gặp ở trẻ em, tổn thương phân bố ở các vùng nếp gấp (khuỷu, khoeo chân) và gây ngứa dữ dội.

Lầm tưởng 3: Bệnh vẩy nến do nhiễm nấm, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng

Thực tế:

Bệnh vẩy nến không phải là bệnh nhiễm trùng. Nguyên nhân là do rối loạn điều hòa miễn dịch, làm tăng tốc độ phân bào ở lớp đáy thượng bì. Bệnh không liên quan đến bất kỳ vi sinh vật ngoại lai nào. Có năm thể lâm sàng chính của bệnh vẩy nến:

1. Thể mảng bám (plaque psoriasis): Thể phổ biến nhất, có các mảng đỏ dày với vảy trắng bạc.

2. Thể giọt (guttate): Xuất hiện các tổn thương nhỏ, hình giọt, thường sau nhiễm liên cầu.

3. Thể nghịch đảo (inverse): Xuất hiện ở vùng nếp gấp, tổn thương đỏ, mịn, không có vảy rõ.

4. Thể mụn mủ (pustular): Mụn mủ vô khuẩn trên nền da đỏ.

5. Thể đỏ da toàn thân (erythrodermic): Hiếm gặp, tổn thương lan rộng toàn thân, có thể đe dọa tính mạng.

Lầm tưởng 4: Bệnh vẩy nến là do vệ sinh cá nhân kém

Thực tế:

Không có bằng chứng khoa học nào cho thấy vệ sinh kém là nguyên nhân gây bệnh vẩy nến. Đây là một bệnh tự miễn, không thể điều trị chỉ bằng vệ sinh da đơn thuần. Vệ sinh tốt có thể hỗ trợ giảm kích ứng, nhưng không thay thế cho điều trị y khoa.

Lầm tưởng 5: Bệnh vẩy nến chỉ ảnh hưởng đến da

Thực tế:

Bệnh vẩy nến là một bệnh toàn thân có thể ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác, đặc biệt là:

• Móng: Thay đổi màu sắc, móng giòn hoặc bong móng.

• Khớp: Khoảng 30% bệnh nhân có biểu hiện viêm khớp vẩy nến (psoriatic arthritis), với biểu hiện đau, sưng, cứng khớp.

• Tâm thần kinh: Bệnh nhân có thể gặp rối loạn lo âu, trầm cảm, và giảm chất lượng cuộc sống do hình ảnh cơ thể bị ảnh hưởng và kỳ thị xã hội.

Lầm tưởng 6: Bệnh vẩy nến có thể chữa khỏi hoàn toàn

Thực tế:

Hiện tại, chưa có phương pháp nào chữa khỏi hoàn toàn bệnh vẩy nến. Tuy nhiên, nhiều phương pháp điều trị có thể kiểm soát hiệu quả triệu chứng, bao gồm:

• Điều trị tại chỗ: Corticosteroid, dẫn xuất vitamin D, retinoid, chất làm ẩm.

• Quang trị liệu: UVB dải hẹp hoặc PUVA.

• Điều trị toàn thân: Methotrexate, cyclosporin, acitretin.

• Sinh phẩm học (biologics): Ức chế các cytokine như TNF-α, IL-17, IL-23 (ví dụ: ixekizumab, adalimumab).

Thay đổi lối sống là yếu tố hỗ trợ quan trọng: duy trì cân nặng hợp lý, tránh hút thuốc, hạn chế rượu, kiểm soát căng thẳng và luyện tập thể lực đều đặn.

Kết luận:

Bệnh vẩy nến là bệnh da liễu mạn tính, không lây nhiễm, có liên quan đến rối loạn miễn dịch và ảnh hưởng toàn thân. Việc nâng cao nhận thức và loại bỏ các lầm tưởng phổ biến sẽ giúp cải thiện chất lượng sống của người bệnh và giảm kỳ thị trong cộng đồng.