Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) là một dạng của rối loạn lo âu. Các tài liệu y khoa ước tính khoảng 2% dân số toàn cầu từng bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế.
Người mắc OCD bị ám ảnh thường xuyên bởi một suy nghĩ hay hình ảnh nào đó khiến họ lo lắng, buộc họ phải thực hiện một số hành vi nào đó. Họ bị thôi thúc thực hiện lặp đi lặp lại hành vi này để giải tỏa những suy nghĩ ám ảnh trong đầu. Ví dụ, khi đại dịch Covid-19, người bị OCD sẽ rửa tay nhiều lần quá mức cần thiết vì ám ảnh sẽ bị lây nhiễm.
Người mắc OCD có thể do yếu tố di truyền, tiền sử gia đình hay tác nhân gây căng thẳng từ môi trường, các áp lực cuộc sống.
“Tôi thấy có nhiều bệnh nhân bị rối loạn ám ảnh cưỡng chế hơn trong thời gian dịch Covid-19 lây lan. Một số người đã tái phát sau khi đã khỏi được một thời gian” - Chuyên gia tâm thần cho biết - “Trong một số trường hợp, bệnh nhân được chẩn đoán mắc OCD sau khi có những biểu hiện bất ổn, chẳng hạn quá lo sợ mầm bệnh Covid-19 dính trên giày mình”
Các biểu hiện OCD trong thời gian xảy ra đại dịch rất đa dạng, từ rửa tay nhiều quá mức, tích trữ và làm dụng xà phòng, tự nhốt mình để không tiếp xúc với người ngoài, lo lắng mình sẽ nhiễm rồi lây cho người thân đến lo sợ thái quá về tác dụng phụ của vắc xin Covid-19.
Các nhà trị liệu tâm lý ở nhiều nơi trên thế giới đã ghi nhận mức độ gia tăng các vấn đề tâm lý do tác động của đại dịch. Tại Hồng Kông, tổ chức phi lợi nhuận OCD and Anxiety Support Hong Kong, tổ chức chuyên hỗ trợ những người bị rối loạn lo âu, đã ghi nhận số cuộc gọi đến đường dây nóng và email xin hỗ trợ đã tăng lên gấp 4 lần so với trước khi có dịch. Điều đáng lo ngại là trong thời điểm này dịch tễ của bệnh Covid lại đang giảm tại Hong Kong
Nhiều trường hợp gần như bị trầm uất khi tự nhốt mình trong nhà, không dám bước chân ra đường vì sợ dính virus. Số khác không ngừng lo lắng về tác dụng phụ của vắc xin COVID-19, có người rửa tay hàng chục lần mỗi ngày vì nhìn đâu cũng thấy nguy cơ bị lây bệnh.
“Có người bị ho sốt nhẹ hoặc khô họng nhưng đã tự kết luận rằng họ đã nhiễm Covid-19, nghĩ rằng họ sắp chết”
Việc hỗ trợ xoa dịu những người bị OCD trong COVID-19 phức tạp hơn mức bình thường. Ví dụ trước đây với những người bị ám ảnh bởi vi trùng, người trị liệu có thể đưa bệnh nhân đến nơi công cộng và để họ chạm vào tay nắm cửa trong khoảng 20 giây để chứng minh không có tác hại gì.
Cách làm trên không áp dụng được vào thời điểm hiện tại do virus SARS-CoV-2 thực sự nguy hiểm, các thông điệp kêu gọi rửa tay thường xuyên và hạn chế đến nơi công cộng cũng được phát liên tục nên ai cũng nghe thấy.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
