Đề xuất sử dụng chất thay thế muối và các nguy cơ đối với người bệnh thận mạn tính

1. Bối cảnh và đề xuất của FDA

Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã đề xuất cho phép các nhà sản xuất thực phẩm sử dụng chất thay thế muối nhằm giảm lượng natri bổ sung trong khẩu phần ăn của người dân. Một trong các chất thay thế được đề cập là kali clorua (KCl), hay còn gọi là muối kali, có khả năng tạo vị mặn tương tự muối ăn (natri clorua) nhưng không gây các tác động bất lợi liên quan đến natri, đặc biệt là tăng huyết áp và bệnh tim mạch.

2. Nguy cơ tăng kali máu ở bệnh nhân thận mạn tính

Mặc dù có lợi ích đối với sức khỏe cộng đồng, việc sử dụng kali clorua làm chất thay thế muối có thể gây nguy hiểm ở một nhóm đối tượng cụ thể – bệnh nhân mắc bệnh thận mạn tính (CKD). Ở những người có chức năng thận suy giảm, khả năng bài tiết kali qua nước tiểu bị giảm, dẫn đến tích tụ kali trong máu, gây ra tình trạng tăng kali máu.

Tăng kali máu là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây loạn nhịp tim, rung thất và đột tử do tim. Các đối tượng có nguy cơ cao hơn bao gồm:

• Bệnh nhân suy thận nặng hoặc đang chạy thận nhân tạo

• Bệnh nhân đang dùng thuốc ảnh hưởng đến thải trừ kali như:

  • Thuốc ức chế men chuyển angiotensin (ACEi)

  • Thuốc chẹn thụ thể angiotensin II (ARB)

  • Thuốc giữ kali như spironolactone

3. Vai trò của thuốc gắn kết kali đường tiêu hóa

Trong lâm sàng, một số thuốc được sử dụng để giảm nồng độ kali máu ở bệnh nhân CKD có nguy cơ tăng kali, bằng cách gắn kết kali tại ruột, hạn chế hấp thu và tăng thải qua phân. Những thuốc này thường được chỉ định khi bệnh nhân cần tiếp tục sử dụng các thuốc có nguy cơ gây tăng kali máu, đồng thời phải duy trì nồng độ kali máu trong giới hạn an toàn.

4. Lợi ích – nguy cơ và khuyến nghị theo dõi

Một số nghiên cứu, bao gồm nghiên cứu quan sát kéo dài 5 năm, cho thấy việc sử dụng chất thay thế muối có thể làm giảm tỷ lệ đột quỵ, biến cố tim mạch lớn và tử vong do mọi nguyên nhân. Tuy nhiên, những nghiên cứu này loại trừ bệnh nhân CKD và những người đang dùng thuốc làm tăng kali máu, do đó chưa đủ dữ liệu để đánh giá tính an toàn của kali clorua trong nhóm này.

Dù lượng kali trong các sản phẩm thay thế muối thường ở mức thấp (do chỉ thay thế một phần natri), việc sử dụng vẫn cần cân nhắc cẩn trọng ở bệnh nhân CKD. Các khuyến nghị bao gồm:

• Giám sát định kỳ nồng độ kali máu ở bệnh nhân thận mạn tính

• Cân nhắc sử dụng chất thay thế muối dưới sự theo dõi của nhân viên y tế

• Thận trọng với thực phẩm chế biến sẵn có chứa kali clorua khi kê đơn thuốc ảnh hưởng đến cân bằng kali

5. Kết luận

Việc giảm natri trong chế độ ăn là cần thiết để phòng ngừa và kiểm soát tăng huyết áp, bệnh thận, đột quỵ và bệnh tim mạch. Tuy nhiên, kali clorua – dù là chất thay thế muối an toàn ở đa số người khỏe mạnh – vẫn có thể gây hại nếu không được kiểm soát ở bệnh nhân có chức năng thận suy giảm. Việc sử dụng cần dựa trên đánh giá lâm sàng cụ thể và theo dõi chặt chẽ.