Hiện tượng hành kinh ngắn: Nguyên nhân và giá trị lâm sàng

Chu kỳ kinh nguyệt là một hiện tượng sinh lý bình thường ở người có tử cung trong độ tuổi sinh sản, phản ánh hoạt động nội tiết và chức năng sinh sản của cơ thể. Một chu kỳ hành kinh điển hình có thời gian chảy máu kéo dài từ 3 đến 5 ngày. Tuy nhiên, theo các tài liệu y văn, thời gian chảy máu từ 1 đến 8 ngày vẫn được xem là trong giới hạn bình thường nếu ổn định theo thời gian. Trong một số trường hợp, người bệnh có thể ghi nhận hiện tượng ra máu âm đạo nhẹ hoặc chảy máu kéo dài không đúng kỳ kinh, được phân loại là chảy máu bất thường và có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân khác nhau, từ sinh lý đến bệnh lý.

1. Lượng và đặc điểm kinh nguyệt bình thường

• Thời gian hành kinh: 3–5 ngày là phổ biến, nhưng 1–8 ngày vẫn nằm trong giới hạn bình thường.

• Lượng máu kinh: Trung bình khoảng 30 mL mỗi chu kỳ, tuy có thể dao động từ 20–80 mL tùy từng cá nhân.

• Tần suất: Chu kỳ kinh nguyệt thông thường kéo dài từ 21–35 ngày.

Biến đổi về số ngày hành kinh, lượng máu hoặc tần suất có thể là dấu hiệu cho thấy bất thường nội tiết hoặc các tình trạng phụ khoa cần được đánh giá thêm nếu xuất hiện đột ngột hoặc kéo dài.

2. Các nguyên nhân phổ biến gây hành kinh ngắn hoặc chảy máu nhẹ

2.1. Thai kỳ sớm

• Chảy máu làm tổ: Xảy ra 1–2 tuần sau khi trứng thụ tinh làm tổ vào nội mạc tử cung. Máu thường màu nâu nhạt hoặc hồng, số lượng ít, kéo dài không quá vài ngày.

• Chảy máu cổ tử cung: Do tăng sinh mạch máu trong thai kỳ, đặc biệt sau giao hợp hoặc khám phụ khoa.

• Mang thai ngoài tử cung: Có thể gây ra chảy máu âm đạo kèm đau bụng dưới dữ dội, cần cấp cứu ngay.

2.2. Sẩy thai

• Có thể gây chảy máu từ nhẹ đến nặng, kèm triệu chứng đau lưng, đau quặn bụng, ra dịch nhầy màu hồng hoặc các cục mô đông máu.

• Chiếm tới khoảng 26% các trường hợp mang thai, phần lớn xảy ra trong 12 tuần đầu.

2.3. Tiền mãn kinh

• Xuất hiện ở phụ nữ từ độ tuổi 35–50, với đặc điểm chu kỳ kinh không đều, số ngày hành kinh có thể rút ngắn hoặc kéo dài, đôi khi mất kinh.

• Các triệu chứng kèm theo: bốc hỏa, rối loạn giấc ngủ, khô âm đạo, thay đổi tâm trạng.

2.4. Chu kỳ không rụng trứng (anovulation)

• Thường gặp ở nữ thanh thiếu niên mới có kinh hoặc phụ nữ tiền mãn kinh.

• Buồng trứng không phóng noãn gây rối loạn nội tiết, dẫn đến chảy máu nhẹ, không đều hoặc kéo dài.

2.5. Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)

• Là rối loạn nội tiết thường gặp, ảnh hưởng đến khoảng 10% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản.

• Đặc điểm: chu kỳ kinh không đều, tăng tiết androgen (mụn trứng cá, rậm lông), buồng trứng có nhiều nang nhỏ.

• Có thể gây vô sinh và tăng nguy cơ kháng insulin.

2.6. Lạc nội mạc tử cung

• Mô nội mạc tử cung phát triển ngoài vị trí bình thường (buồng trứng, phúc mạc, ruột…).

• Gây hành kinh đau, chảy máu bất thường, đau khi giao hợp, rối loạn tiêu hóa trong kỳ kinh.

2.7. Biện pháp tránh thai nội tiết

• Các phương pháp như thuốc viên tránh thai liều thấp, que cấy, vòng tránh thai nội tiết có thể gây chảy máu ngoài kỳ kinh (spotting).

• Thường gặp trong 3 tháng đầu sử dụng và có xu hướng cải thiện sau đó.

2.8. Chảy máu giữa kỳ kinh

• Là hiện tượng ra máu bất thường không liên quan đến hành kinh, có thể do rối loạn nội tiết, polyp tử cung, u xơ, hoặc bất thường cấu trúc.

• Một nghiên cứu (2016) chỉ ra rằng có mối liên hệ giữa chảy máu giữa kỳ kinh và khả năng thụ thai thấp hơn trong chu kỳ đó, tuy không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản lâu dài.

3. Đánh giá lâm sàng và hướng xử trí

Hành kinh ngắn có thể là biểu hiện bình thường nếu chu kỳ ổn định theo thời gian và không có triệu chứng đi kèm. Tuy nhiên, cần đánh giá lâm sàng kỹ lưỡng nếu xuất hiện một trong các dấu hiệu sau:

• Biến đổi đột ngột về chu kỳ kinh

• Chảy máu giữa kỳ hoặc sau giao hợp

• Đau bụng dữ dội, sốt, ra khí hư bất thường

• Nghi ngờ mang thai hoặc đang sử dụng biện pháp tránh thai nội tiết

Các thăm khám cận lâm sàng có thể bao gồm: thử thai, siêu âm phụ khoa, định lượng nội tiết tố (FSH, LH, prolactin, estrogen, progesterone), nội soi tử cung nếu cần thiết.

4. Kết luận

Hành kinh ngắn hoặc chảy máu âm đạo nhẹ có thể là hiện tượng sinh lý hoặc biểu hiện của một rối loạn nội tiết, sản khoa hoặc phụ khoa. Việc xác định nguyên nhân dựa trên tiền sử, thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng là cần thiết để chẩn đoán chính xác và có kế hoạch điều trị phù hợp. Người bệnh nên được tư vấn đến khám chuyên khoa khi có biểu hiện bất thường hoặc thay đổi kéo dài trong chu kỳ kinh nguyệt.