Ngáp: Nguyên nhân, tác động và khi nào cần lưu ý

Ngáp là một phản xạ tự nhiên của cơ thể, trong đó bạn mở rộng miệng, hít vào sâu và sau đó thở ra nhanh chóng. Đây là hành động mà hầu hết mọi người thực hiện mà không cần suy nghĩ, thường liên quan đến cảm giác thư giãn sau khi ngáp. Mặc dù ngáp thường được liên kết với sự mệt mỏi hoặc buồn chán, nhưng có nhiều giả thuyết khác nhau về nguyên nhân và vai trò của hiện tượng này.

Ngáp là gì?

Ngáp là hành động tự phát của cơ thể, tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy ngáp có thể có nhiều mục đích hơn là chỉ đơn giản giúp cơ thể cảm thấy tỉnh táo hơn. Mặc dù các nghiên cứu chưa thể xác định rõ nguyên nhân chính xác của ngáp, nhưng các giả thuyết hiện nay tập trung vào một số yếu tố sinh lý và xã hội.

Một số lý thuyết hiện đại cho rằng ngáp có thể là một hành động xã hội, giúp truyền đạt cảm xúc và đồng cảm với những người xung quanh. Một nghiên cứu gần đây vào năm 2021 đã chỉ ra rằng căng thẳng và cảm xúc có thể liên quan đến ngáp, làm tăng khả năng ngáp của người tham gia khi chứng kiến người khác ngáp.

Nguyên nhân gây ra ngáp

Mặc dù không có lý do cụ thể nào gây ra ngáp, các nhà nghiên cứu đã đưa ra một số nguyên nhân phổ biến có thể giải thích tại sao ngáp lại xảy ra:

1. Thay đổi độ cao: Khi bạn thay đổi độ cao nhanh chóng, chẳng hạn như khi đi máy bay hoặc lái xe ở độ cao khác nhau, cơ thể bạn sẽ ngáp để cân bằng áp suất trong tai.

2. Sự đồng cảm: Quan sát người khác ngáp có thể kích thích phản ứng ngáp ở bạn. Đây là biểu hiện của sự đồng cảm, đặc biệt khi bạn có sự kết nối xã hội gần gũi với người đó.

3. Cảm giác buồn chán hoặc mệt mỏi: Ngáp có thể là một phản xạ để cơ thể cố gắng làm tỉnh táo hơn. Khi bạn cảm thấy mệt mỏi hoặc buồn chán, ngáp có thể giúp bạn cảm thấy tỉnh táo hơn và tiếp tục duy trì sự chú ý.

4. Điều chỉnh nhiệt độ não: Một lý thuyết chưa được chứng minh rõ ràng cho rằng ngáp có thể là cơ chế làm mát não. Ngáp giúp cơ thể tăng lưu lượng máu đến não và có thể giảm nhiệt độ của bộ não, đặc biệt là trong những tình huống bạn cảm thấy nóng.

5. Kéo giãn phổi và mô phổi: Ngáp có thể giúp kéo giãn các cơ và mô phổi, giúp cải thiện sự lưu thông không khí trong phổi. Đây là lý do tại sao ngáp có thể khiến bạn cảm thấy tỉnh táo hơn và giúp tim đập nhanh hơn.

Ngáp quá mức: Khi nào là vấn đề?

Mặc dù ngáp là phản xạ bình thường, ngáp quá nhiều có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Ngáp liên tục hoặc không thể ngừng ngáp có thể liên quan đến các bệnh lý sau:

1. Thiếu ngủ: Việc thiếu ngủ hoặc rối loạn giấc ngủ kéo dài có thể làm tăng tần suất ngáp.

2. Mất ngủ: Một tình trạng rối loạn giấc ngủ trong đó bạn khó vào giấc ngủ hoặc có giấc ngủ không sâu cũng có thể gây ngáp quá mức.

3. Ngưng thở khi ngủ: Đây là một rối loạn hô hấp xảy ra khi bạn tạm thời ngừng thở trong khi ngủ, có thể dẫn đến ngáp liên tục.

4. Chứng ngủ rũ: Tình trạng này khiến người bệnh cảm thấy buồn ngủ quá mức vào ban ngày và có thể dẫn đến ngáp nhiều.

5. Sử dụng thuốc: Một số thuốc có thể gây mệt mỏi, làm tăng nguy cơ ngáp, đặc biệt là thuốc an thần hoặc thuốc điều trị tâm lý.

Ngoài ra, ngáp quá mức cũng có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng như:

• Đau tim: Căng thẳng và đau tim có thể dẫn đến ngáp không kiểm soát.

• Đột quỵ: Rối loạn tuần hoàn máu do đột quỵ có thể làm tăng tần suất ngáp.

• Chảy máu quanh tim: Tình trạng này có thể dẫn đến ngáp liên tục.

• U não: Một số u não có thể tác động đến trung tâm điều khiển ngáp, dẫn đến ngáp liên tục.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn gặp phải tình trạng ngáp quá mức mà không rõ nguyên nhân, hoặc nếu ngáp đi kèm với các triệu chứng như mệt mỏi cực độ, đau ngực, chóng mặt, hoặc đau đầu dữ dội, bạn nên thăm khám bác sĩ ngay lập tức. Ngáp quá mức có thể là một dấu hiệu cảnh báo của một tình trạng sức khỏe nghiêm trọng cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Lời khuyên điều trị

Để giảm thiểu ngáp quá mức, bạn có thể thực hiện một số biện pháp như:

• Cải thiện chất lượng giấc ngủ: Đảm bảo ngủ đủ giấc và thực hiện các thói quen ngủ lành mạnh.

• Giảm căng thẳng: Thực hiện các phương pháp thư giãn như thiền, yoga, hoặc thở sâu.

• Tập thể dục đều đặn: Vận động cơ thể giúp cải thiện tuần hoàn máu và năng lượng tổng thể.

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Bổ sung thực phẩm dinh dưỡng đầy đủ và hạn chế các thực phẩm có thể gây mệt mỏi.

Nếu bạn gặp phải tình trạng ngáp liên tục và không rõ nguyên nhân, việc tham khảo ý kiến bác sĩ là cần thiết để xác định nguyên nhân và có phương án điều trị phù hợp.