Nguyên nhân gây cứng khớp

Cứng khớp là tình trạng hạn chế vận động khớp, biểu hiện bởi khó khăn trong việc thực hiện các động tác co duỗi như gập gối, cử động bàn tay, ngón tay hoặc cúi người. Đây là triệu chứng thường gặp trong nhiều bệnh lý khớp như viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp, viêm khớp vảy nến… cũng như do nhiều nguyên nhân khác không đặc hiệu.

Nguyên nhân thường gặp của tình trạng cứng khớp:

1. Lão hóa
   Sự lão hóa sinh lý làm thay đổi cấu trúc và chức năng của sụn khớp. Theo thời gian, sụn mất tính đàn hồi, trở nên khô và xơ cứng. Đồng thời, lượng dịch khớp – chất bôi trơn tự nhiên – cũng giảm sút, dẫn đến hạn chế vận động và cứng khớp.

2. Cứng khớp buổi sáng
   Việc bất động kéo dài trong lúc ngủ làm dịch khớp phân bố kém, gây ra hiện tượng cứng khớp sau khi thức dậy. Tình trạng này thường cải thiện sau khi người bệnh vận động nhẹ nhàng.

3. Viêm xương khớp (thoái hóa khớp)
   Thoái hóa khớp là tình trạng tổn thương sụn khớp và xương dưới sụn do sự hao mòn theo thời gian hoặc chấn thương. Khi sụn bị bào mòn, các đầu xương va chạm trực tiếp gây đau, sưng và cứng khớp.

   • Điều trị: Điều chỉnh hoạt động tránh gia tăng áp lực lên khớp tổn thương, sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs), tiêm nội khớp corticosteroid khi cần thiết, kết hợp với vật lý trị liệu và giảm cân nếu cần. Phẫu thuật thay khớp có thể được chỉ định trong các trường hợp nặng.

4. Viêm khớp dạng thấp (Rheumatoid Arthritis)
   Là bệnh tự miễn mạn tính gây viêm màng hoạt dịch, thường ảnh hưởng đối xứng hai bên khớp. Bệnh tiến triển mạn tính với các đợt bùng phát, gây đau, sưng và cứng khớp kéo dài.

   • Điều trị: Dùng thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARDs) như methotrexate, sulfasalazine; thuốc sinh học nếu cần. Kết hợp chế độ sinh hoạt hợp lý và tập luyện đều đặn.

5. Viêm khớp vảy nến (Psoriatic Arthritis)
   Xảy ra ở bệnh nhân vảy nến hoặc có tiền sử gia đình, thường biểu hiện viêm đau khớp không đối xứng, sưng đau các khớp nhỏ (ngón tay, bàn tay) và có thể kèm tổn thương móng tay.

   • Điều trị: Sử dụng thuốc DMARDs, thuốc sinh học, thuốc kháng viêm và điều trị tổn thương da đi kèm.

6. Viêm cột sống dính khớp (Ankylosing Spondylitis)
   Bệnh lý viêm khớp trục mạn tính, chủ yếu ảnh hưởng cột sống, có thể kèm tổn thương khớp ngoại vi và viêm điểm bám gân.

7. Gout
   Tăng axit uric máu dẫn đến lắng đọng tinh thể urat trong khớp, thường khởi phát đột ngột với biểu hiện viêm cấp ở ngón chân cái.

8. Viêm khớp nhiễm khuẩn (Septic Arthritis)
   Do vi khuẩn xâm nhập vào khớp qua đường máu hoặc trực tiếp, thường ảnh hưởng đến một khớp lớn như khớp gối, khớp háng.

9. Đau cơ xơ hóa (Fibromyalgia)
   Là hội chứng mạn tính với biểu hiện đau lan tỏa cơ – xương – khớp, rối loạn giấc ngủ, mệt mỏi, rối loạn nhận thức. Không gây phá hủy khớp nhưng có thể làm nặng thêm cảm giác đau và cứng.

   • Điều trị: Bao gồm thuốc giảm đau, thuốc chống trầm cảm, liệu pháp nhận thức – hành vi, tập luyện nhẹ nhàng (yoga, thái cực quyền).

10. Chấn thương khớp và phần mềm quanh khớp
    Gồm viêm gân, viêm bao hoạt dịch – các cấu trúc hỗ trợ khớp có thể bị tổn thương do chấn thương hoặc viêm kéo dài.

• Điều trị: Nghỉ ngơi, giảm vận động, chườm lạnh hoặc chườm nóng tùy tình trạng, dùng thuốc giảm đau – kháng viêm, phục hồi chức năng.

11. Thời tiết thay đổi
    Một số bệnh nhân khớp mạn tính nhận thấy triệu chứng đau và cứng khớp nặng hơn khi thời tiết thay đổi, có thể do thay đổi áp suất khí quyển.

Biện pháp hỗ trợ cải thiện tình trạng cứng khớp:

• Tăng cường vận động: Duy trì hoạt động thể lực phù hợp giúp cải thiện tầm vận động, giảm cứng khớp, tăng sức mạnh cơ quanh khớp.

• Vật lý trị liệu – phục hồi chức năng: Thực hiện bài tập chuyên biệt phù hợp với tình trạng khớp.

• Liệu pháp nhiệt:

  • Chườm ấm: Thúc đẩy tuần hoàn, giảm đau – giãn cơ (sáng sớm).

  • Chườm lạnh: Giảm sưng, giảm đau trong đợt viêm cấp tính.

Khi nào cần đi khám bác sĩ?

• Cứng khớp kèm theo đau dữ dội hoặc chấn thương.

• Biến dạng khớp, không thể vận động.

• Khớp sưng đỏ, nóng.

• Triệu chứng kéo dài > 3 ngày hoặc tái phát nhiều lần trong tháng.

Chẩn đoán và điều trị sớm các nguyên nhân gây cứng khớp sẽ giúp hạn chế tiến triển bệnh lý khớp, nâng cao chất lượng sống và khả năng vận động của người bệnh.