Rụng tóc nội tiết tố androgen (Androgenetic Alopecia)

Rụng tóc nội tiết tố androgen, còn gọi là hói đầu kiểu nam (male pattern hair loss) hoặc kiểu nữ (female pattern hair loss), là nguyên nhân phổ biến nhất gây rụng tóc tiến triển ở cả nam và nữ. Bệnh đặc trưng bởi sự thu nhỏ dần của nang tóc và sự giảm mật độ tóc theo thời gian.

Theo thống kê, tình trạng này ảnh hưởng đến khoảng 50% nam giới và nữ giới trong suốt cuộc đời.

Cơ chế bệnh sinh

Rụng tóc nội tiết tố androgen có liên quan đến sự bất thường về di truyền và sự nhạy cảm của nang tóc đối với dihydrotestosterone (DHT) – một dẫn xuất của testosterone. Các nang tóc bị ảnh hưởng sẽ thu nhỏ dần (miniaturization), tạo ra các sợi tóc mảnh hơn, yếu hơn và ngắn hơn. Theo thời gian, nang tóc có thể ngừng hoạt động, dẫn đến mất tóc vĩnh viễn tại vị trí đó.

Tình trạng rụng tóc này chỉ ảnh hưởng đến các vùng nang tóc nhạy cảm với DHT, thường là vùng trán, đỉnh đầu và đỉnh thái dương. Vùng tóc hai bên và sau gáy thường không bị ảnh hưởng.

Yếu tố nguy cơ

1. Di truyền học

   • Biến thể gen thụ thể androgen và các gen liên quan khác là yếu tố nền tảng.

   • Tiền sử gia đình có người bị hói đầu làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh. Nam giới có cha bị hói đầu có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 5–6 lần.

2. Tuổi tác

   • Quá trình lão hóa làm chậm chu kỳ tăng trưởng tóc. Ở nam giới da trắng, tỷ lệ mắc bệnh là 30% ở tuổi 30, 50% ở tuổi 50 và 80% ở tuổi 70.

   • Ở nữ giới, rụng tóc thường khởi phát hoặc trở nên rõ rệt hơn trong và sau thời kỳ mãn kinh.

3. Chủng tộc

   • Người da trắng có tỷ lệ mắc cao hơn so với người châu Á hoặc người Mỹ gốc Phi.

4. Căng thẳng

   • Mặc dù căng thẳng không phải là nguyên nhân trực tiếp, nhưng có thể gây rụng tóc lan tỏa (telogen effluvium), làm cho tình trạng hói đầu do androgen trở nên rõ rệt hơn.

5. Tình trạng sức khỏe liên quan

   • Ở nam giới: có mối liên hệ với bệnh động mạch vành, ung thư tuyến tiền liệt.

   • Ở nữ giới: liên quan đến hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).

Phòng ngừa và yếu tố bảo vệ

Mặc dù các yếu tố như di truyền, tuổi tác và chủng tộc không thể thay đổi, một số biện pháp lối sống có thể hỗ trợ sức khỏe tóc:

• Chế độ dinh dưỡng đầy đủ: giàu protein, sắt và vi chất thiết yếu.

• Kiểm soát căng thẳng tâm lý

• Tránh hút thuốc: hút thuốc làm giảm tưới máu da đầu, tổn thương nang tóc và tăng viêm.

• Chăm sóc tóc hợp lý: tránh buộc tóc chặt, hạn chế sử dụng nhiệt độ cao khi tạo kiểu, gội đầu nhẹ nhàng.

Chẩn đoán

Chẩn đoán chủ yếu dựa trên lâm sàng với mô hình rụng tóc đặc trưng:

• Ở nam giới: đường chân tóc lùi ra sau, tóc thưa dần ở vùng đỉnh đầu.

• Ở nữ giới: tóc thưa lan tỏa vùng giữa đỉnh đầu, đường chân tóc thường được bảo tồn.

Sinh thiết da đầu có thể cần thiết để loại trừ các nguyên nhân rụng tóc khác nếu lâm sàng không điển hình.

Điều trị

Can thiệp sớm là yếu tố quan trọng giúp cải thiện hiệu quả điều trị. Các lựa chọn điều trị bao gồm:

1. Thuốc bôi tại chỗ

   • Minoxidil 2% hoặc 5%: kích thích tăng sinh nang tóc, kéo dài pha tăng trưởng của tóc.

2. Thuốc uống

   • Finasteride: ức chế enzyme 5-alpha-reductase, giảm tổng hợp DHT.

   • Cần lưu ý tác dụng phụ về sinh dục và chống chỉ định ở phụ nữ có thai.

3. Liệu pháp khác

   • Liệu pháp ánh sáng laser mức độ thấp

   • Tiêm PRP (huyết tương giàu tiểu cầu)

   • Cấy tóc tự thân: dành cho trường hợp không đáp ứng điều trị nội khoa hoặc rụng tóc lan rộng.

Khuyến nghị

Người bệnh có dấu hiệu rụng tóc tiến triển nên được khám bởi bác sĩ da liễu để được tư vấn chẩn đoán, tầm soát các bệnh lý liên quan và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Điều trị càng sớm, khả năng phục hồi tóc càng cao.