Rụng tóc ở nam giới (Androgenetic Alopecia)

1. Tổng quan

Hói đầu ở nam giới, hay còn gọi là rụng tóc do nội tiết tố nam (androgenetic alopecia), là dạng rụng tóc phổ biến nhất ở nam giới trưởng thành, đặc biệt tăng dần theo tuổi. Ước tính có khoảng 50% nam giới xuất hiện tình trạng rụng tóc ở tuổi 50 và con số này tăng lên tới 80% ở độ tuổi trên 70. Nguyên nhân thường liên quan đến yếu tố di truyền và sự nhạy cảm của các nang tóc với hormone nội sinh.

2. Nguyên nhân gây rụng tóc ở nam giới

Rụng tóc ở nam giới có thể do nhiều nguyên nhân, trong đó bao gồm:

• Yếu tố di truyền: Là nguyên nhân chính trong androgenetic alopecia, thường biểu hiện bằng đường chân tóc lùi ra sau và mảng hói ở đỉnh đầu.

• Nhiễm trùng da đầu: Nấm da đầu (tinea capitis) có thể gây tổn thương viêm, bong vảy và rụng tóc từng mảng.

• Thay đổi nội tiết tố: Các rối loạn nội tiết, đặc biệt là tuyến giáp, có thể gây rụng tóc tạm thời.

• Rụng tóc từng mảng (alopecia areata): Do cơ chế tự miễn, hệ thống miễn dịch tấn công vào các nang tóc, tạo thành các mảng hói tròn nhẵn.

• Rối loạn da liễu: Bệnh lý như viêm da tiết bã, vảy nến, lupus ban đỏ hoặc chàm mạn tính có thể gây sẹo và rụng tóc vĩnh viễn.

• Thuốc: Một số thuốc có thể gây rụng tóc như tác dụng phụ, bao gồm thuốc hóa trị, isotretinoin, thuốc chống đông, thuốc điều trị gout…

• Tác nhân vật lý và tâm lý: Căng thẳng, chấn thương, phẫu thuật, sốt cao hoặc suy dinh dưỡng nặng cũng có thể gây rụng tóc lan tỏa.

• Xạ trị: Điều trị bức xạ gần da đầu có thể gây rụng tóc và thay đổi kiểu mọc tóc về sau.

3. Biện pháp phòng ngừa rụng tóc

Phòng ngừa rụng tóc có thể giúp làm chậm tiến trình rụng tóc, đặc biệt khi nguyên nhân được nhận diện sớm. Một số biện pháp bao gồm:

• Chế độ dinh dưỡng cân bằng, đủ vitamin và khoáng chất (sắt, kẽm, vitamin D, B7)

• Hạn chế các phương pháp tạo kiểu làm tổn thương tóc (duỗi, tẩy, uốn)

• Sử dụng lược răng thưa, tránh chải tóc khi ướt

• Hạn chế buộc, kéo hoặc xoắn tóc quá mức

• Đánh giá và thay đổi thuốc nếu có tác dụng phụ gây rụng tóc

4. Phương pháp điều trị rụng tóc

4.1. Điều trị bằng thuốc

• Minoxidil (Rogaine): Là thuốc bôi tại chỗ không kê đơn, được dùng phổ biến trong điều trị rụng tóc. Cơ chế chưa hoàn toàn rõ ràng nhưng được cho là làm giãn mạch tại chỗ, kéo dài pha phát triển của tóc (anagen), giúp tóc mọc nhiều và dày hơn. Dùng liên tục mới có hiệu quả, ngưng thuốc có thể khiến tóc rụng trở lại.

• Finasteride (Propecia): Là thuốc ức chế 5-alpha reductase type II, làm giảm nồng độ dihydrotestosterone (DHT) – một androgen đóng vai trò trong rụng tóc kiểu nam. Thuốc có hiệu quả trong việc ngăn chặn tiến triển hói đầu vùng đỉnh và giữa đầu. Không khuyến cáo dùng cho phụ nữ và trẻ em. Tác dụng phụ có thể bao gồm rối loạn chức năng tình dục.

4.2. Trị liệu phối hợp

• Kết hợp minoxidil, finasteride với các loại dầu gội chuyên dụng, dung dịch dưỡng tóc hoặc sản phẩm chứa ketoconazole hoặc caffeine có thể tăng hiệu quả điều trị.

4.3. Cấy tóc

• Là phương pháp phẫu thuật duy nhất điều trị rụng tóc vĩnh viễn. Bao gồm việc lấy nang tóc kháng DHT từ vùng chẩm (thường ít bị ảnh hưởng) để cấy vào vùng hói.

• Biến chứng có thể bao gồm: sẹo, nhiễm trùng, hoại tử da vùng ghép, kết quả không đồng đều.

4.4. Lược laser

• Thiết bị chiếu laser cường độ thấp (low-level laser therapy – LLLT) giúp kích thích tuần hoàn máu và hoạt hóa các nang tóc. Hiệu quả thường thấy rõ hơn khi dùng phối hợp với các thuốc điều trị rụng tóc.

4.5. Tóc giả và thiết bị che phủ

• Tóc giả, miếng dán tóc, hoặc các dụng cụ che phủ hiện đại giúp cải thiện thẩm mỹ tạm thời cho bệnh nhân không đáp ứng điều trị hoặc không mong muốn dùng thuốc.

5. Tiên lượng mọc lại của tóc

Tiên lượng phụ thuộc vào nguyên nhân rụng tóc:

• Tạm thời (ví dụ do stress, sốt cao, thiếu chất, xạ trị): tóc thường mọc lại sau khi loại bỏ nguyên nhân

• Vĩnh viễn (androgenetic alopecia, rụng tóc sẹo): khó hồi phục nếu không có can thiệp sớm. Các phương pháp như minoxidil hoặc finasteride có thể làm chậm tiến triển nhưng không đảo ngược hoàn toàn.

6. Khi nào cần gặp bác sĩ

Người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa da liễu khi có các biểu hiện:

• Rụng tóc đột ngột, từng mảng rõ rệt

• Ngứa, đỏ, rát da đầu

• Tiền sử gia đình có rụng tóc sớm

• Có biểu hiện trầm cảm, lo âu do hình ảnh cơ thể

Các bác sĩ có thể chỉ định làm các xét nghiệm cần thiết để loại trừ các nguyên nhân toàn thân như rối loạn nội tiết, bệnh lý tự miễn, thiếu máu hoặc thiếu vi chất dinh dưỡng.

7. Kết luận

Rụng tóc ở nam giới là tình trạng phổ biến với nguyên nhân chủ yếu do di truyền và ảnh hưởng nội tiết tố androgen. Mặc dù không phải tất cả trường hợp đều có thể phòng ngừa hoặc điều trị triệt để, các phương pháp hiện nay như minoxidil, finasteride, cấy tóc và trị liệu laser đã cho thấy hiệu quả đáng kể trong việc làm chậm tiến triển và cải thiện thẩm mỹ. Việc đánh giá nguyên nhân rụng tóc cụ thể và xây dựng phác đồ điều trị cá thể hóa dưới sự hướng dẫn của chuyên gia y tế là cần thiết để tối ưu hóa hiệu quả và an toàn.