Yếu tố Rhesus và những thông tin cần biết

Yếu tố Rhesus, hay là yếu tố Rh, là 1 loại protein được tìm thấy bên ngoài tế bào máu. Mọi người sẽ có Rh dương tính (có protein) hoặc Rh âm tính (không có protein). Sự phân biệt này chủ yếu quan trọng khi bạn Rh âm và con của bạn Rh dương tính.

Yếu tố Rh là gì?

Yếu tố Rh hay còn được gọi là yếu tố Rhesus là 1 loại protein được tìm thấy bên ngoài tế bào hồng cầu. Protein này mang tính di truyền (được thừa hưởng từ cha mẹ). Nếu bạn có protein này, bạn là Rh dương. Nếu bạn không có protein này thì bạn là Rh âm. Phần đông của dân số chiếm tới 85% là Rh dương.

Tại sao yếu tố Rh lại quan trọng?

Protein này không ảnh hưởng tới sức khỏe chung của bạn, Rh chỉ quan trọng khi bạn mang thai. Yếu tố Rh có thể gây ra biến chứng trong thai kì nếu như bạn Rh âm và con của bạn là Rh dương.

Bất tương hợp Rh là gì?

Bất tương hợp yếu tố Rh diễn ra khi người phụ nữ có Rh âm mang thai 1 bé có yếu tố Rh dương. Với bất tương hợp yếu tố Rh, hệ thống miễn dịch của người phụ nữ sẽ phản ứng và tạo ra các kháng thể kháng Rh. Những kháng thể này thúc đẩy hệ miễn dịch mẹ chống lại thai nhi, được xem là 1 vật lạ đối với cơ thể mẹ.

Sự hình thành kháng thể có thể xảy ra sau khi truyền máu hoặc khi máu của thai nhi đi vào hệ tuần hoàn của người mẹ:

Các biến chứng sớm của thai kì như sẩy thai, thai ngoài tử cung hoặc chấm dứt thai kì;
Tổn thương vùng dạ dày khi mang thai;
Chảy máu trong quá trình mang thai;
Các xét nghiệm yêu cầu rút tế bào hoặc dịch từ người phụ nữ mang thai (như chọc ối hoặc sinh thiết gai nhau);
Quá trình sanh (kể cả sanh ngã âm đạo hay mổ lấy thai).

Ai có nguy cơ bất tương hợp Rh?

Người phụ nữ có yếu tố Rh âm có nguy cơ bất tương hợp yếu tố Rh khi mang thai. Bất tương hợp xảy ra khi cha của đứa bé có yếu tố Rh dương. Bác sĩ sẽ không xét nghiệm thường quy yếu tố Rh của chồng, thay vào đó chỉ kiểm tra khi mẹ mang thai có Rh âm.

Nguyên nhân gây ra bất tương hợp Rh?

Khác biệt nhóm máu giữa phụ nữ mang thai và thai nhi gây ra bất tương hợp yếu tố Rh. Thai nhi vẫn có thể là Rh dương nếu như được thừa hưởng protein từ cha kể cả khi mẹ là Rh âm.

Chẩn đoán bất tương hợp Rh như thế nào?

Đối với phụ nữ xét nghiệm máu là phương pháp đơn giản nhất để chẩn đoán bất tương hợp. Nếu bạn mang thai, các bác sĩ sản khoa sẽ xét nghiệm máu để xác định yếu tố Rh. Bác sĩ thường thực hiện xét nghiệm này thường quy trong 3 tháng đầu mang thai hoặc có thể thực hiện sớm hơn nữa nếu như bạn có ra máu âm đạo.

Nếu như bạn Rh âm, bác sĩ sẽ đề nghị thực hiện thêm xét nghiệm khác gọi là tầm soát kháng thể. Xét nghiệm này sẽ kiểm tra máu của bạn có chứa kháng thể kháng Rh. Nếu tầm soát kháng thể dương tính, bạn có nguy cơ bất tương hợp Rh.
Nếu như bạn Rh âm và tầm soát kháng thể âm tính, bạn sẽ được tiêm globulin miễn dịch Rh để ngăn chặn sự hình thành kháng thể. Mũi tiêm này sẽ được chích lúc khoảng 28 tuần thai và trong vòng 72h sau khi sanh. Bạn sẽ được tiêm sớm hơn nếu như bạn có ra máu hoặc có những biến chứng khác.

Biến chứng nào có liên quan tới bất tương hợp Rh?

Bất tương hợp Rh không ảnh hưởng cho phụ nữ mang thai. Ở thai có thể gây ra tình trạng thiếu máu tán huyết. Thiếu máu tán huyết làm cho hồng cầu của thai bị phá hủy nhanh hơn so với quá trình hình thành.

Ảnh hưởng của thiếu máu tán huyết thay đổi từ nhẹ cho tới nặng. Những ảnh hưởng có thể bao gồm vàng da, tổn thương gan và suy tim. Bác sĩ sẽ điều trị tình trạng này phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Những trường hợp nhẹ sẽ không cần thiết phải điều trị.
Với những trường hợp nặng có thể sẽ phải truyền máu cho thai thông qua dây rốn. Can thiệp này giúp thay thế các tế bào hồng cầu của thai.
Những bé vàng da hay nồng độ bilirubin trong máu cao có thể được điều trị với loại ánh sáng đặc biệt để giúp giảm nồng độ bilirubin.

Bất tương hợp yếu tố Rh có thể ngăn chặn được hay không?

Bởi vì yếu tố Rh mang tính di truyền nên không thể lựa chọn được yếu tố Rh cho thai. Tuy nhiên nếu như phụ nữ mang thai Rh âm có thai nhi Rh dương thì có thể ngăn chặn bất tương hợp Rh bằng mũi tiêm Globulin miễn dịch Rh vào các thời điểm nhất định trong quá trình mang thai. Đây là một nội dung khá quan trọng bạn cần phải thảo luận kĩ với bác sĩ sản khoa của mình.

Tiên lượng đối với phụ nữ có Rh âm là gì?

Trong khi phụ nữ có Rh âm không bị ảnh hưởng khi tiếp xúc với máu có Rh dương thì bạn vẫn cần tiêm mũi tiêm có chứa Globulin miễn dịch sau mỗi lần tiếp xúc với máu Rh dương để làm giảm nguy cơ cho trẻ trong những lần mang thai tiếp theo. Những trường hợp này bao gồm: