VBLH là quả của một loài cây Xộp Vaccaria segetalis (Neck) Garcke, dùng làm thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh. Ở nước ta có loại cây xộp cũng gọi là xộp xộp, trâu cổ, bị lệ, vẩy ốc có tên khoa học là Ficus pumila L. thuộc họ Dâu tằm (Moraceae). Cây xộp Việt nam mọc hoang khắp vùng đồng bằng và miền núi. Do tên khoa học có khác nhau nên cần nghiên cứu thêm. Trong tài liệu này chủ yếu giới thiệu quả của cây Vaccaria segetalis (Neck) Garcke.Hạt VBLH là hạt chín phơi khô của cây Mạch lam thái họ Thạch trúc. Cây có ở Trung Quốc, hiện được nhập sang Việt Nam. Chứa các chất như hypaphorine, vaccarin, vaccarin H, isosaponarin…
Sử dụng hạt để kích thích huyệt vị
Theo Y học cổ truyền, hạt VBLH vị đắng, tính bình, quy kinh Can, Vị, có tác dụng hành huyết thông kinh, lợi sữa, giảm sưng đau.
Ở Trung Quốc, việc sử dụng các loại hạt kích thích lên các huyệt vị ở tai đã xuất hiện từ rất lâu. Có thể dùng các loại hạt tròn trơn láng như hạt đậu xanh, hạt kê để dán lên tai. Nhưng hạt VBLH kích thước tròn nhỏ, rất thích hợp với các huyệt vùng loa tai, lại có tác dụng hoạt huyết thông kinh, nên sau này được đại đa số các thầy thuốc sử dụng. Vì thế dùng miếng dán nhỏ đính hạt VBLH để dán lên huyệt vị ở tai là phương pháp tác động lên huyệt không xâm lấn, hiệu quả tốt, thậm chí người bệnh có thể tự thực hiện một cách thuận tiện dễ dàng.
Ứng dụng và kỹ thuật dán
Dán hạt VBLH ở tai có phạm vi ứng dụng tương đối rộng, chủ yếu gồm các chứng đau (như đau đầu, đau thần kinh tọa, đau bụng kinh), chứng viêm (như viêm amidan), các chứng bệnh do rối loạn chức năng (như hoa mắt chóng mặt, suy nhược thần kinh, rối loạn tiêu hóa), giảm cân, chống say tàu xe, cai thuốc lá…
Cách lấy huyệt để dán hạt VBLH cũng tương tự như trong nhĩ châm. Khi đã tìm được chính xác huyệt, tiến hành sát trùng rồi dán hạt VBLH lên trên huyệt, dùng ngón tay cái và trỏ vê hạt VBLH đến khi cảm thấy tức nặng tê hoặc đau thì dừng. Mỗi ngày tự vê khoảng 3 - 5 lần, mỗi lần 1 - 2 phút. Lưu miếng dán ở mỗi huyệt khoảng 2 - 4 ngày, rồi thay hạt VBLH mới. Thường khoảng 10 lần thay là một liệu trình.
Không nên dùng cho các cơn đau cấp chưa rõ nguyên nhân. Nên hạn chế để miếng dán bị ướt nhằm phòng tránh viêm da. Vùng da có vết thương, viêmnhiễm không nên sử dụng. Phụ nữ có thai có thể sử dụng hạt VBLH nhưng chỉ nên kích thích nhẹ, phụ nữ có tiền căn sảy thai không nên sử dụng phương pháp này.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
