1. Dòng chảy của máu qua gan
Gan là một cơ quan đặc biệt, nó nhận máu từ 2 nguồn: động mạch gan chung (1 trong 3 nhánh động mạch thân tạng) và từ tĩnh mạch cửa. Sau khi vào gan, hai mạch máu này đổ máu vào các xoang gan để đi đến tĩnh mạch gan, cuối cùng dẫn lưu về tĩnh mạch chủ dưới rồi về tâm nhĩ phải.
– Suy tim có thể được xem như là sự rối loạn tiến triển, khởi phát sau một sự kiện mốc (index event) gây tổn thương cơ tim (hệ quả là mất hoạt động chức năng của cơ tim) hoặc giảm khả năng tạo ra lực co bóp (tim không co bóp hiệu quả như bình thường).
Sự kiện này có thể khởi đầu đột ngột như trong nhồi máu cơ tim hoặc từ từ và thầm lặng như trong trường hợp quá tải áp lực hay thể tích, nó cũng có thể mang tính di truyền đối với các bệnh cơ tim di truyền khác.
– Trong hầu hết trường hợp, bệnh nhân vẫn không có hoặc ít có triệu chứng sau sự suy giảm ban đầu khả năng bơm máu của tim hoặc các triệu chứng chỉ phát triển khi sự suy giảm chức năng hiện diện được một khoảng thời gian.
2. Suy tim phải, ứ trệ tuần hoàn và sự “đàn xếp” của gan
Suy tim là một hội chứng bệnh lý rất thường gặp và là hậu quả của nhiều bệnh về tim mạch như tăng huyết áp, bệnh động mạch vành, bệnh van tim, bệnh cơ tim, bệnh tim bẩm sinh, rối loạn nhịp tim… Tùy thuộc vào suy tim trái, suy tim phải hay suy tim toàn bộ mà triệu chứng có thể khác nhau.
Suy tim phải là tình trạng tâm thất phải bị suy giảm chức năng tống máu → mỗi lần co bóp nó tống được ít máu vào động mạch phổi hơn. Bình thường, mỗi lần co bóp, tâm thất phải tống được 70mL máu vào động mạch phổi. Tuy nhiên khi bị suy tim phải, có thể nó chỉ còn tống được tối đa 50mL máu đi mà thôi.
Vì tâm thất phải tống được ít máu đi hơn nên dần dần máu bị ứ lại ở tâm nhĩ phải → tiếp tục ứ ở tĩnh mạch chủ dưới, tĩnh mạch gan và ở gan. Mặc dù là nơi dự trữ máu của cơ thể nhưng khi bị ứ máu quá nhiều, gan sẽ to lên và ta có thể sờ được khi khám bệnh nhân trên lâm sàng. Thuật ngữ “đàn xếp” là do quá trình to lên của gan, lúc đầu gan to căng do ứ nước, khi điều trị thuốc lợi tiểu thì gan nhỏ đi, về sau gan trở nên xơ cứng và không còn dấu hiệu “đàn xếp” nữa.
Gan to trên lâm sàng thường đi kèm với tĩnh mạch cổ nổi, dấu hiệu phản hồi gan-tĩnh mạch cổ dương tính. Cũng chính vì tính chất “đàn xếp” này mà gan to chỉ là tiêu chuẩn phụ, trong khi tĩnh mạch cổ nổi và phản hồi gan-tĩnh mạch cổ dương tính là hai tiêu chuẩn chính trong tiêu chuẩn Framingham trong tiếp cận chẩn đoán suy tim trên lâm sàng.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
