Hội chứng đột tử ở trẻ nhỏ (SIDS) hay còn từng được gọi là những cái chết trong nôi (crib deaths) vì hầu hết các trường hợp xảy ra trong lúc trẻ đang ngủ trong nôi và chết khi nào không rõ
SIDS được chẩn đoán khi một trẻ nhỏ từ 1-12 tháng tử vong trong lúc ngủ không rõ nguyên nhân. Không rõ nguyên nhân có nghĩa là sau khi đã khám nghiệm tử thi, kiểm tra môi trường sinh hoạt ở nhà, điều tra các tiền sử, triệu chứng của các bệnh có thể gây tử vong nhưng không thể tìm ra bất kỳ nguyên nhân nào. Khi đó đứa nhỏ xấu số này sẽ được cho là qua đời vì SIDS.
Bạn có biết nguyên nhân tử vong hàng đầu ở trẻ em dưới 1 tuổi ở Mỹ là gì không, đó không phải là nhiễm trùng hay tai nạn, mà là SIDS, khoảng đâu 2300 trẻ tử vong mỗi năm.
90% trường hợp SIDS xảy ra trong 6 tháng đầu đời, mà cao nhất là từ 1-4 tháng khi trẻ chưa lật được. Hầu hết đều xảy ra lúc ngủ, đột ngột, không có dấu hiệu gì báo trước và đều đang khỏe mạnh bình thường.
Nguyên nhân của SIDS là gì?
Cho tới nay người ta vẫn chưa xác định được nguyên nhân, tuy nhiên các yếu tố nguy cơ đã được tìm thấy là:
- Trẻ ngủ nằm sấp hay nằm nghiêng, là yếu tố nguy cơ quan trọng nhất.
- Trẻ sinh non hay sinh nhẹ cân.
- Trẻ ngủ trong nhiệt độ quá nóng.
- Ngủ trên giường có nệm mềm, hoặc có mền gối mềm.
- Hút thuốc trong nhà.
- Gia đình có tiển sử SIDS.
- Mẹ trẻ hơn 20 tuổi, hút thuốc trong thai kỳ, hay không được chăm sóc tiền sản và lúc mang thai thì con có nguy cơ SIDS cao hơn.
LÀM SAO ĐỂ PHÒNG NGỪA SIDS?
- Cho trẻ nằm ngửa khi ngủ. Từ 1970 hiệp hội nhi khoa Hoa Kỳ đã khuyến cáo cho trẻ nhỏ ngủ nằm ngữa, sau đó tỷ lệ SIDS giảm đáng kể, nhưng tỷ lệ bệnh đầu bẹp lại tăng lên.
- Ngủ trong nôi có bề mặt cứng với nệm rất mỏng, không ngủ với gối mềm, mền lớn, thú nhồi bông, tóm lại là có thể làm trẻ bị ngạt.
- Trong nhà không có hút thuốc
- Nhiệt độ phòng không quá nóng, nóng quá làm trẻ lật sấp và bị SIDS.
- Mẹ phải được chăm sóc tiền sản tốt, cho bú sữa mẹ. Sữa mẹ không làm giảm SIDS nhưng chu kỳ bú thường xuyên hơn và mẹ ở gần con nhiều hơn nên làm giảm SIDS.
Nguyên nhân của SIDS vẫn còn là suy đoán, mặc dù suy đoán rất hợp lý nhưng gần như không thể chứng minh được vì không có ai có thể biết trước mà thu thập bằng chứng vào lúc trẻ tử vong vì SIDS.
Các chuyên gia cho rằng SIDS liên quan tới tình trạng trẻ còn quá nhỏ để thức dậy và thay đổi tư thế khi bị ngạt.
- Khi trẻ nằm sấp, trẻ thở úp mặt trên giường sẽ làm trẻ thở lại khí CO2, khi chúng ta thở lại khí CO2, nồng độ khí CO2 lên cao sẽ kích thích trung tâm hô hấp thở nhanh hơn để thải CO2 nhanh hơn, chúng ta sẽ thay đổi tư thế để thở tốt hơn.
- Khi trẻ quá nhỏ, não bộ chưa phát triển để trẻ thức dậy và thở nhanh hơn, quá yếu để lật ngửa trở lại và ngộp tới chết. Đó là lý do giải thích cho các yếu tố nguy cơ như nằm sấp, trẻ sinh non nhẹ cân, nhiệt độ nóng, ...
Mình viết bài này vì hai tuần trước mình nhận được tin một bệnh nhân 3 tháng vừa qua đời vì SIDS, kết quả giải phẫu tử thi không ghi nhận được bất kỳ điều gì bất thường, nhưng dòng ghi chú ở cuối cái báo cáo tử thiết làm mình nhớ hoài, làm mình muốn nói gì đó khi thấy cái hình trẻ nằm sấp ngủ dù nó rất dễ thương.
Dòng đó ghi rằng: trẻ được khi nhận tử vong tại nhà trong tư thế nằm sấp.
Bạn nào hỏi con mình nó thích nằm ngủ sấp thì sao, thật ra khi con lớn hơn 6 tháng, lật tới lật lui thoải mái thì nó nằm sấp không sao cả vì nó sẽ tự thay đổi tư thế khi ngộp, trừ khi bị kẹt mền gối quá nhiều. Con mình toàn ngủ nằm sấp, cho đi ngủ nằm ngửa, mà một hồi là nằm sấp, mình cũng kệ.
SIDS không phải là chuyện của riêng ai!
Bs Hung Truong
