Ngưng tim ngoài viện từ lâu là một thách thức đối với ngành Y nói chung. Theo các nghiên cứu trong và ngoài nước, tỉ lệ cứu sống được một trường hợp ngưng tim ngoài viện còn rất khiêm tốn, điển hình: tại Mỹ, trong các nghiên cứu năm 2007 và 2010 cho thấy tỷ lệ bệnh nhân sống sót ra viện chiếm khỏang 5% - 10%, tại Việt Nam theo nghiên cứu tại khoa cấp cứu Bệnh viện Bạch Mai năm 2008 tỷ lệ này là 0%.
Gần đây nhất, kết quả nghiên cứu tại bệnh viện chúng tôi năm 2019 ghi nhận con số có cải thiện ít nhiều với 4%. Tuy các số liệu còn chưa có tính thống nhất nhưng kết quả này nhìn chung phản ánh phần nào tình hình cấp cứu ngừng tuần hoàn tại Việt Nam còn chưa cao.
Trong số các trường hợp ngưng tuần hoàn được chứng kiến, chỉ có số ít người chứng kiến tiến hành hồi sức tim phổi (HSTP) cho bệnh nhân, đa số trường hợp còn lại người chứng kiến chỉ cố gắng nhanh chóng chuyển bệnh nhân đến bệnh viện. Đáng tiếc thay, không ít trường hợp bệnh nhân thở ngáp hoặc nằm im không thở nhưng người chứng kiến vì chưa biết nên tưởng nhầm là bệnh nhân vẫn đang thở bình thường hoặc đang ngủ, và do đó không tiến hành hồi sức tim phổi.
Hồi sức tim phổi là một kỹ thuật cứu lấy mạng sống hữu ích trong nhiều trường hợp khẩn cấp, ví dụ đau tim, điện giật, chết đuối, ngạt khí… trong đó hơi thở hoặc nhịp tim của người bệnh đã ngừng. Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến cáo tất cả mọi người - những người không được đào tạo và cả nhân viên y tế - nên bắt đầu hồi sức tim phổi bằng phương pháp ép ngực.
Nếu bạn sợ rằng kiến thức hoặc khả năng của bạn chưa hoàn thành 100% thì nên làm điều gì đó tốt hơn nhiều so với không làm gì cả. Hãy nhớ rằng, sự khác biệt giữa việc bạn làm gì đó và không làm gì, là mạng sống của ai đó.
Đây là những lời khuyên từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ:
Không được đào tạo. Nếu bạn không được đào tạo về HSTP, thì hãy tiến hành chỉ dùng tay. Điều đó có nghĩa là ép ngực không bị gián đoạn từ 100 đến 120 lần mỗi phút cho đến khi nhân viên y tế đến (sẽ được mô tả chi tiết hơn dưới đây). Bạn không cần phải cố gắng giúp thở.
Lời khuyên trên áp dụng cho người lớn, trẻ em và trẻ nhỏ (từ 04 tuổi) cần HSTP.
HSTP có thể giữ cho máu cung cấp oxy được đưa đến não và các cơ quan quan trọng khác cho đến khi điều trị y tế chuyên sâu có thể khôi phục nhịp tim bình thường.
Khi tim ngừng đập, việc thiếu oxy có thể gây tổn thương não vĩnh viễn chỉ trong vài phút và một người có thể chết trong vòng tám đến mười phút.
Trước khi bắt đầu HSTP, hãy kiểm tra:
Kỹ thuật này giúp duy trì sự tuần hoàn của lượng máu có chứa oxy trong cơ thể, từ đó giúp phòng tránh nguy cơ tổn thương não và các cơ quan nội tạng.
Nếu bạn được đào tạo về HSTP và bạn đã thực hiện 30 lần ép ngực, hãy khai thông đường thở của người đó bằng cách sử dụng động tác ngửa đầu, nâng cằm. Đặt lòng bàn tay lên trán của người đó và nhẹ nhàng ngửa đầu ra sau. Sau đó, bằng tay kia, nhẹ nhàng nâng cằm về phía trước để mở thông đường thở. Nếu có dị vật trong miệng hoặc đàm nhớt, cố gắng lấy ra, nên nhớ đừng cố đẩy dị vật vào sâu.
Thổi ngạt có thể là thực hiện bằng miệng-miệng hoặc bằng cách miệng-mũi nếu miệng bị thương nặng hoặc không thể mở được.
Trên đây là toàn bộ quy trình HSTP bạn cần làm khi có trường hợp ngưng tuần hoàn ngoài bệnh viện.
Để học HSTP đúng cách, hãy tham gia khóa đào tạo sơ cứu được công nhận, bao gồm HSTP và cách sử dụng máy khử rung tim bên ngoài tự động (AED). Nếu bạn chưa được huấn luyện và có thể sử dụng ngay điện thoại, hãy gọi 115 trước khi bắt đầu. Người điều phối có thể hướng dẫn bạn các cách thực hiện thích hợp cho đến khi có trợ giúp.
Xem thêm: Sự cần thiết của bộ dụng cụ sơ cứu
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh