Chấn thương gân Achilles (Gân gót chân)

Chấn thương gân Achilles có thể xảy đến với bất kỳ ai từ các hoạt động thể thao cho đến những hoạt động diễn ra trong cuộc sống thường ngày.

Vậy gân Achilles là gì và có vai trò gì đối với cơ thể con người?

Gân Achilles là gân lớn nhất trong cơ thể con người kéo dài từ xương gót chân đến cơ bắp chân. Chúng ta có thể cảm nhận gân Achilles là một dải mô mềm phía sau mắt cá chân và phía trên gót chân cho phép cơ thể đứng trên đầu các mũi chân, nhón gót chân.

Tổn thương gân Achilles thường xảy ra, ở các mức độ từ nhẹ, trung bình cho tới nặng với cảm giác đau rát hoặc đau cứng ở khu vực gân Achilles. Nếu chúng ta cảm thấy đau dữ dội thì gân có thể đã bị rách một phần hoặc hoàn toàn.

Viêm gân gót là một dạng chấn thương khác, trong đó một số phần của gân bị viêm. Có hai loại chính, ảnh hưởng đến các phần khác nhau của gân của bạn:

Viêm giữa gân Achilles: các sợi ở giữa gân bị đứt, sưng và dày lên.
Viêm gân Achilles chèn ép: ảnh hưởng đến phần dưới của gót chân, nơi gân bám vào xương gót chân. Nó có thể dẫn tới gai xương.

Triệu chứng chấn thương gân Achilles

Dấu hiệu rõ ràng nhất là đau phía trên gót chân, đặc biệt khi duỗi cổ chân hoặc kiễng chân. Triệu chứng có thể nhẹ và trở nên tốt hơn hoặc nặng hơn theo thời gian. Nếu đứt gân, cơn đau xảy ra tức thì và dữ dội. Khu vực này cũng có thể cảm thấy mềm, sưng và cứng.

Khi gân Achilles bị rách, bạn có thể nghe thấy tiếng nổ lách tách hoặc lộp độp. Khu vực này có thể bị bầm tím và sưng tấy. Bạn cũng có thể gặp khó khăn khi chỉ ngón chân và đẩy ngón chân ra khi bước đi.

Nguyên nhân chấn thương gân Achilles

Chấn thương gân gót thường gặp ở những người làm những việc mà họ tăng tốc nhanh, giảm tốc độ hoặc xoay, chẳng hạn như: chạy bộ, thể dục, nhảy, bóng đá, bóng chày, bóng rổ, tennis, bóng chuyền,…

Chấn thương này có xu hướng xảy ra khi có sự di chuyển đột ngột ở tư thế đẩy và nhấc chân lên hơn là tiếp đất. Ví dụ: một vận động viên chạy nước rút có thể gặp chấn thương khi bắt đầu cuộc đua khi họ vượt khỏi vạch xuất phát bởi hành động đột ngột có thể khiến gân xử lý quá nhiều. Nam giới trên 30 tuổi đặc biệt dễ bị chấn thương gân gót.

Gân Achilles có thể bị tổn thương nếu một người làm căng gân gót chân liên tục với các hoạt động có tác động mạnh. Đây được gọi là những chấn thương do gây căng thẳng quá mức trên gân lặp đi lặp lại.

Yếu tố nguy cơ:

Đi giày cao gót;
Có bàn chân bẹt;
Cơ bắp chân hoặc gân quá căng;
Bị gai xương gót;
Luyện tập thể chất với cường độ cao;
Thực hiện các động tác mới;
Mang giày không vừa hoặc không phù hợp với loại hoạt động thể chất thực hiện;
Làm việc trên các bề mặt không bằng phẳng;
Dùng glucocorticoid hoặc fluoroquinolon.

Chấn đoán

Chẩn đoán chấn thương gân Achilles đôi khi có thể bị nhầm với bong gân mắt cá chân. Do đo để chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ khám bằng cách quan sát cách đi bộ hoặc chạy để tìm ra các vấn đề có thể dẫn đến chấn thương ở bệnh nhân.

Ngoài ra, có thể kiểm tra bằng cách bóp bắp chân. Bệnh nhân sẽ quỳ trên ghế hoặc băng ghế hoặc nằm sấp trên bàn. Bác sĩ sẽ bóp nhẹ cơ bắp chân trên chân lành. Điều này sẽ kéo gân và làm cho bàn chân di chuyển. Tiếp theo, họ sẽ làm điều tương tự với chân còn lại. Nếu gân Achilles bị rách, bàn chân sẽ không cử động được, vì lúc này cơ bắp chân sẽ không được kết nối với bàn chân.

Bác sĩ có thể kiểm tra phạm vi cử động để xem có thể cử động mắt cá chân chủ động hay không. Các xét nghiệm hình ảnh như X-quang hoặc MRI có thể thực hiện nhằm xác định loại tổn thương gân để ra quyết định phương pháp điều trị tốt nhất.

Điều trị:

Chấn thương gân gót ở mức độ nhẹ tới trung bình sẽ tự lành, tuy nhiên để cho quá trình lành diễn ra nhanh hơn thì có thể:

Nghỉ ngơi. Hạn chế đặt trọng lượng lên chân tối đa. Có thể dùng nạng.
Chườm lạnh: chườm đá trong tối đa 20 phút mỗi lần nếu cần.
Cố định chân bằng cách dùng băng thun quấn quanh cẳng chân và mắt cá chân để giảm sưng.
Kê (nâng cao) chân: kê chân trên một chiếc gối khi đang ngồi hoặc nằm.
Thuốc giảm đau kháng viêm: thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen và naproxen có thể giúp giảm đau và sưng tấy. Thực hiện theo hướng dẫn sử dụng giúp ngăn ngừa các tác dụng phụ, chẳng hạn như chảy máu và loét. Tham khảo với bác sĩ trước nếu có bất kỳ dị ứng, có vấn đề y tế hoặc dùng bất kỳ loại thuốc nào khác. Sử dụng thuốc lâu hơn 7 đến 10 ngày phải có sự theo dõi và chỉ định của bác sĩ.
Dụng cụ nâng gót chân: sử dụng miếng lót trong giày trong khi hồi phục, giúp bảo vệ gân gót không bị kéo căng thêm.
Luyện tập các bài tập kéo giãn và tăng cường sức khỏe theo sự hướng dẫn của bác sĩ, nhà vật lý trị liệu hoặc nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe khác.

Phục hồi:

Quá trình hồi phục có thể mất vài tháng, nhưng nó phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của chấn thương.

Chúng ta vẫn có thể hoạt động trong khi vết thương lành dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Đừng cố gắng trở lại mức hoạt động thể chất cũ cho đến khi:

Có thể di chuyển chân dễ dàng và thoải mái như chân không bị thương.
Chân có cảm giác khỏe như chân không bị thương.
Không bị đau chân khi đi bộ, chạy bộ, chạy nước rút hoặc nhảy.

Nếu cố gắng quá sức trước khi gân Achilles lành hẳn, chúng ta có thể bị chấn thương trở lại và cơn đau có thể trở thành vấn đề lâu dài. Có thể tránh được một số vấn đề này nếu thay thế các môn thể thao có cường độ mạnh như chạy bộ bằng bài tập cường độ thấp. Bơi lội hoặc đạp xe ít gây căng thẳng hơn cho gân gót.