Thuật ngữ này được sử dụng để chỉ rất nhiều các vấn đề khác nhau về khớp. Theo bác sỹ chuyên khoa xương khớp Eric Ruderman thuộc Đại học Northwestern (Mỹ), có hai nhóm bệnh lớn – thoái hóa khớp là quá trình bào mòn của các khớp và viêm khớp trong đó hiện tượng viêm nhiễm gây tổn thương tại khớp. Mặc dù mỗi loại đều có những yếu tố nguy cơ khác nhau, nhưng nhìn chung gien di truyền mà môi trường đều đóng vai trò quan trọng gây nên những căn bệnh này.
Khoảng 2/3 dân số Mỹ mắc bệnh khớp đều dưới 65 tuổi. Theo Hiệp hội khớp Hoa Kỳ, con số này cũng bao gồm gần 300,000 trẻ dưới 16 tuổi mắc bệnh viêm khớp dạng thấp thanh thiếu niên. Theo các chuyên gia, bệnh viêm khớp thường khởi phát ở độ tuổi 30, 40 hoặc 50 tuổi. Do vậy, nếu bạn bị sưng đau, cứng khớp kéo dài tới vài tuần lễ, đừng nghĩ rằng do mình còn trẻ mà không có khả năng mắc bệnh viêm khớp. Hãy đi khám bác sỹ ngay.
Không chỉ có khớp gối và khớp hông là vị trí dễ bị viêm; bất cứ khớp nào trong cơ thể bạn cũng có thể tiến triển thành viêm khớp. Bệnh viêm xương khớp (OA) do sự thoái hóa của các sụn đầu xương do sự bào mòn dần theo thời gian chủ yếu xảy ra ở các khớp cổ, lưng dưới, đầu gối, hông và bàn tay. Ngược lại, viêm khớp dạng thấp (RA) – một căn bệnh tự miễn do hệ miễn dịch tự tấn công vào các khớp và gây sưng đâu lại thường xảy ra ở các khớp nhỏ ở cổ tay, bàn tay, cổ và cột sống. Trong khi đó, bệnh gút (một dạng khác của viêm khớp) thường khởi phát bằng các vị trí sưng đau ở ngón chân cái nhưng có thể lan tới mắt cá chân hoặc đầu gối.
Theo bác sỹ Stacy Ardoin thuộc Trung tâm y tế Wexner, Đại học bang Ohio (Mỹ), béo phì sẽ gây áp lực rất lớn lên các khớp, dẫn tới tổn thương và viêm xương khớp. Ngoài ra, lượng mỡ thừa có thể kích thích các phản ứng viêm diễn ra trong cơ thể. Một vấn đề khác nữa là những người béo thường có xu hướng ít đáp ứng tốt với thuốc điều trị. Do vậy, giảm cân có thể giúp cải thiện căn bệnh của bạn và tăng khả năng đáp ứng với biện pháp điều trị.
Bất kể là chấn thương thể thao, bị ngã hay một tai nạn nào khác, những tổn thương này có thể phá vỡ cấu trúc và tính toàn vẹn của một khớp xương nào đó, làm gia tăng nguy cơ thoái hóa khớp về sau. Theo bác sỹ Mark Karasheh thuộc Bệnh viện William Beaumont (Mỹ), bất cứ chấn thương nghiêm trọng nào đều có thể dẫn tới tình trạng viêm mãn tính ở khu vực đó và gây thoái hóa dần các sụn khớp. Theo một nghiên cứu năm 2014 của Trung tâm y tế Đại học Pittsburgh, những người đã từng bị chấn thương khớp gối phức hợp hay tổn thương nghiêm trọng tại phần sụn chêm sẽ có nguy cơ tiến triển thành viêm khớp gối cao hơn từ 3-5 lần.
Các nhà khoa học chưa biết được cơ chế chính xác, nhưng các chất độc trong khói thuốc lá có thể phần nào đó làm thay đổi chức năng của hệ miễn dịch và do đó làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh. Theo một nghiên cứu của Bệnh viên Brigham and Women (Mỹ), nếu bản thân bạn đã mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, tiếp tục hút thuốc lá sẽ khiến tiên lượng bệnh trở nên xấu hơn. Tuy nhiên, mọi thứ không bao giờ là quá muộn: Từ bỏ thuốc lá sẽ giảm nguy cơ tiến triển thành bệnh viêm khớp dạng thấp hay ít ra là giúp bệnh dễ kiểm soát hơn.
Cách đây khoảng 30 năm, những người mắc viêm khớp dạng thấp chỉ có thể sống dưới 10 năm, và nguyên nhân chủ yếu là do họ cũng đồng thời mắc bệnh tim mạch. Do viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý gây viêm, quá trình viêm nhiễm cũng đồng thời ảnh hưởng đến các động mạch và gây hình thành các mảng xơ vữa. May mắn là trong những năm gần đây, các phương pháp điều trị viêm khớp dạng thấp đã thu được nhiều thành tựu. Do vậy những bệnh nhân viêm khớp dạng thấp nếu được điều trị tích cực có thể giảm được nguy cơ mắc bệnh tim và có tuổi thọ như những người bình thường. Trên thực tế, một nghiên cứu vào năm 2016 của Mayo Clinic đã chỉ ra rằng những người mắc viêm khớp dạng thấp đang ở giai đoạn thuyên giảm bệnh sẽ ít có nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Do vậy, điều quan trọng cần ghi nhớ là nếu nghi ngờ bản thân mắc bệnh viêm khớp, việc chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng để có thể giảm thiểu các nguy cơ khác cho bản thân.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh