Trong giai đoạn sau sinh là giai đoạn mẹ cho con bú, chế độ dinh dưỡng của người mẹ có ảnh hưởng lớn tới sức khỏe của trẻ. Chế độ dinh dưỡng tốt giúp bà mẹ có đủ sữa nuôi con. Vì vậy, bà mẹ sau sinh cần có một chế độ dinh dưỡng hợp lý, kết hợp với vận động, nghỉ ngơi khoa học và có tâm lý thoải mái.
Bên cạnh đó, trong 6 tháng đầu đời, lượng kháng thể của trẻ được cung cấp trực tiếp qua sữa mẹ. Vì vậy, việc đảm bảo cung cấp đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết cho mẹ sẽ giúp phòng ngừa bệnh tật tốt nhất cho bé.
Những trẻ được nuôi dưỡng hoàn toàn bằng sữa mẹ trong 6 tháng đầu sẽ phát triển toàn diện về trí tuệ và thể chất, có sức đề kháng tốt, ít mắc các bệnh nhiễm trùng và khi lớn lên ít mắc các bệnh mạn tính không lây.
Chia bữa ăn thành nhiều bữa: 3 - 6 bữa/ngày để cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết.
Đa dạng các loại thực phẩm với đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng là: Đường bột, đạm, béo, vitamin và khoáng chất.
Hằng ngày, bà mẹ đang nuôi con bú cần lượng thực phẩm gồm: 450 - 500g ngũ cốc, 50 - 100g đậu và chế phẩm từ đậu, 80 - 100g cá và thịt, 40 - 50g trứng, 300 - 400g rau, 100 - 200g hoa quả, 20g dầu mỡ.
Nhu cầu năng lượng của bà mẹ đang cho con bú sẽ cao hơn khoảng 500 kcal/ngày so với phụ nữ khi chưa mang thai.
Nhu cầu về chất đạm (Protein): trong vòng 6 tháng đầu, cần ăn thêm 19 gam đạm/ngày, nâng tổng lượng đạm cần cung cấp cho 1 ngày là 79g; trong 6 tháng sau, cần thêm 13g/ngày, tổng lượng đạm cho 1 ngày là 73g. Nên cân bằng giữa các loại protein, lượng protein động vật nên ≥ 30% tổng số hàm lượng protein cần cung cấp cho cơ thể.
Để sản xuất đủ sữa cho nhu cầu của bé, bà mẹ đang cho con bú nên uống khoảng 2 - 2,5 lít nước/ngày.
Lượng chất béo cần cung cấp cho bà mẹ đang nuôi con bú nên chiếm 20 - 30% năng lượng khẩu phần.
Các chất béo như EPD, DHA, n3, n6,... có nhiều trong dầu cá, một số loại cá mỡ, một số loại dầu thực vật,... được khuyến khích sử dụng vì chúng rất quan trọng đối với sự phát triển trí não và thị lực của bé.
Vitamin và khoáng chất: Cần bổ sung đầy đủ cho người mẹ đang nuôi con bú. Theo đó, bà mẹ sau sinh nên ăn trên 400g trái cây, rau củ mỗi ngày và ăn đủ chất xơ để tránh táo bón.
Các thực phẩm nên ăn:
Cá hồi giàu DHA, theo khuyến nghị mỗi tuần phụ nữ sau sinh nên ăn khoảng 336g cá hồi
Thịt bò nạc
Chế phẩm từ sữa: mỗi ngày mẹ nên bổ sung khoảng 6-7 đơn vị sữa
Trái cây, rau củ
Ngũ cốc nguyên hạt
Tâm lý người nhà thường ép các mẹ sau sinh ăn thật nhiều đồ ăn để tiết sữa như: móng giò, chân dê, chân chó hầm, cơm... Nhưng thực chất lượng sữa tiết ra nhiều hay ít không phải hoàn toàn phụ thuộc vào ăn nhiều mà quan trọng nhất là phải cho con bú thường xuyên và bú đúng cách, ngủ đủ giấc, tinh thần thoải mái.
Cơ chế tiết sữa phụ thuộc nhiều vào yếu tố thần kinh. Khi con bú, sẽ kích thích vào các đầu dây thần kinh ở núm vú tạo thành luồng thần kinh ra thùy sau của tuyến yên tiết ra 2 nội tiết tố là: Prolactin và ocytixin.
Prolactin kích thích tuyến sữa sản xuất ra sữa còn ocytoxin kích thích cơ trơn của tuyến vú bài tiết ra sữa. Vì vậy, nếu không cho con bú hoặc dùng các dụng cụ hút sữa thì dù có ăn rất nhiều cũng không thể có sữa.
Việc ép các mẹ sau sinh ăn thật nhiều móng giò, chân dê, chân chó hầm như vậy sẽ không giữ được sự cân bằng của 4 nhóm chất thiết yếu, ảnh hưởng tới chất lượng sữa của mẹ. Mặt khác, các loại thực phẩm như móng giò, chân dê, chân chó không cung cấp nhiều đạm nên chất lượng sữa không tốt như mẹ ăn các chất đạm khác (thịt bò, gà, lợn….)
Nếu các mẹ đã nặng cân sẵn và muốn giảm cân thì không nên ăn quá nhiều những thức ăn có nguồn gốc tinh bột. Nên ăn các thực phẩm giầu chất dinh dưỡng như: sữa không đường, hoa quả không ngọt, nhiều rau xanh và cần thiết có thể bổ sung các thực phẩm chức năng cung cấp các vi chất dinh dưỡng thì chất lượng sữa của mẹ sẽ rất tốt.
Lưu ý, cần bổ sung nhiều nước và ăn các thức ăn nhiều nước như: cháo, súp, sữa...
Một số biện pháp gọi sữa về nhanh chóng sau sinh:
Cho con bú ngay lập tức hoặc càng sớm càng tốt.
Massage ngực nhẹ nhàng để kích thích các tuyến sữa.
Uống nhiều nước ấm.
Ăn uống khoa học, đa dạng các nhóm thực phẩm giàu dưỡng chất.
Mẹ cần phải được ngủ đủ giấc. Ngủ đủ 8-10h/ngày.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh