Trong 100g hạt đậu xanh có 22g protein; 1g lipid; 60g carbohydrat; 4g chất xơ; ngoài ra có nhiều vitamin (A, B1, B2, B6, PP, C, acid folic, acid panthotenic) và các nguyên tố (Na, K, Ca, P, Fe, Cu...). Vỏ hạt đậu chứa 0,8% flavonoid (vitexin và isovitexin).
Theo Đông y, đậu xanh vị ngọt tính mát; vào tâm, vị. Tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giải thử, lợi thủy, chỉ khái, thanh can minh mục, giải độc dược. Trị say nắng, say nóng, sốt cao mất nước, phù nề, mụn nhọt, lở ngứa, ngộ độc cá, ngộ độc sắn, giảm mỡ máu, hạ huyết áp. Sau đây là món ăn thuốc có đậu xanh.
Cháo đậu xanh hải đới: Đậu xanh xay 30g, hải đới 50g, gạo nếp 50g, đường vừa đủ. Hải đới ngâm mềm; gạo và đậu vo sạch nấu cháo, cháo chín cho hải đới vào nấu tiếp khoảng 5 phút, thêm đường khuấy đều. Dùng tốt cho người bệnh viêm da cấp tính, sẩn ngứa, mề đay.
Cháo đậu xanh (Duyên đậu chúc): Đậu xanh 50g, gạo tẻ 80g, cả hai vo sạch nấu cháo, để nguội, ăn ngày 2-3 lần. Dùng tốt cho người bị ngộ độc thức ăn, ngộ độc phụ tử, ba đậu, các thuốc nông nghiệp, thảo dược, người bệnh mạch vành, say nắng say nóng, sốt nóng khát nước, mụn nhọt lở ngứa.
Cháo vừng đậu xanh: Đậu xanh 50g, vừng hạt 30g, trần bì 8g. Đậu xanh xay vỡ, vừng và trần bì tán bột, cùng nấu cháo bột. Món này rất tốt cho người viêm đường tiết niệu, tiểu đục, dắt buốt.
Canh đậu (Duyên đậu thang): Đậu xanh 50-100g. Xay vỡ nhưng để nguyên cả vỏ, thêm nước nấu nhừ, thêm ít đường phèn. Tác dụng giải thử (chữa say nắng, say nóng).
Nước bột đậu xanh (Duyên đậu chấp): Đậu xanh 200g cho nước nấu chín nhừ, lọc qua vải xô lấy nước uống sáng và tối, mỗi lần 1 chén. Dùng tốt cho người đái tháo đường.
Nước bột đậu xanh sữa đậu nành: Đậu xanh 100g, đậu hũ (hoặc sữa đậu nành) 200-300ml. Đậu xanh tán bột, trộn đều sữa đậu nành, uống. Dùng tốt cho người bị ngộ độc thuốc, chất khoáng, kim loại arsenic, rượu...
Nước sắc đậu xanh cam thảo: Đậu xanh 120g, sinh cam thảo 60g, nấu lấy nước uống. Tác dụng giải độc ô đầu phụ tử.
Đậu xanh hầm lõi cải bắp: Đậu xanh xay 60g, cuống bắp cải 2-3 cái. Đậu xanh nấu chín; cuống bắp cải gọt bỏ phần xơ cứng ngoài, thái lát cho tiếp vào nấu chín nhừ. Ngày ăn 1-2 lần. Dùng tốt cho người viêm tuyến nước bọt (quai bị).
Kiêng kỵ: Người hư hàn tiết tả không dùng đậu xanh.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
