Cà phê và trà là đồ uống cực kỳ tốt cho sức khỏe.
Hầu hết các loại đồ uống có chứa caffeine, một chất có thể giúp cải thiện tâm trạng, tăng cường trao đổi chất, cải thiện khả năng làm việc thể chất và tâm thần của bạn. Các nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những loại đồ uống này rất an toàn cho hầu hết mọi người khi tiêu thụ với lượng thấp đến trung bình.
Tuy nhiên, sử dụng caffeine liều cao có thể gây ra các tác dụng phụ khó chịu, thậm chí nguy hiểm. Hơn nữa, những người không quen sử dụng caffein có thể gặp các triệu chứng sau khi tiêu thụ lượng caffeine vừa phải.
Dưới đây là 9 tác dụng phụ của việc tiêu thụ quá nhiều caffeine.
1. Lo âu
Caffeine được biết là làm tăng sự tỉnh táo.
Caffeine hoạt động bằng cách ngăn chặn các tác động của adenosine, chất hóa học khiến bạn cảm thấy mệt mỏi. Đồng thời, nó kích thích sự giải phóng adrenaline, hormon liên quan đến tăng năng lượng cho các hoạt động của cơ thể.
Tuy nhiên, ở liều cao, những hiệu ứng này có thể trở nên rõ rệt hơn, dẫn đến tình trạng lo lắng và căng thẳng.
Trên thực tế, rối loạn lo âu do caffeine gây ra là một trong bốn hội chứng liên quan đến caffeine được liệt kê trong Cẩm nang chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần (DSM) của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ.
Tổng lượng caffeine tiêu thụ hàng ngày từ 1.000 mg trở lên có thể gây ra các triệu chứng căng thẳng, bồn chồn ở hầu hết mọi người, trong khi đó lượng tiêu thụ vừa phải có thể dẫn đến những tác dụng tương tự chỉ ở những người nhạy cảm với caffeine.
Ngoài ra, liều lượng vừa phải nhưng lại tiêu thụ ngay trong một lần đã được chứng minh là gây thở nhanh và tăng mức độ căng thẳng. Một nghiên cứu ở 25 người đàn ông khỏe mạnh phát hiện ra rằng những người uống khoảng 300 mg caffeine bị căng thẳng gấp đôi những người dùng giả dược.
Hàm lượng caffein của cà phê rất khác nhau. Để tham khảo, một cốc cà phê lớn tại Starbucks chứa khoảng 330 mg caffeine.
Nếu bạn nhận thấy rằng thường cảm thấy lo lắng hoặc bị kích động, hãy xem xét cắt giảm lượng caffeine đang sử dụng.
2. Mất ngủ
Khả năng giúp mọi người tỉnh táo là một trong những đặc điểm được đánh giá cao nhất của caffeine. Tuy nhiên, quá nhiều caffeine có thể khiến bạn khó ngủ đủ giấc.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng lượng caffeine cao hơn làm tăng thời gian cần thiết để đi vào giấc ngủ. Nó cũng có thể làm giảm tổng thời gian ngủ, đặc biệt là ở người già. Ngược lại, lượng caffein thấp hoặc trung bình không ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ ở những người có giấc ngủ ngon, hoặc thậm chí những người bị mất ngủ.
Mặc dù cà phê và trà là nguồn chứa caffeine nhiều nhất, caffeine cũng được tìm thấy trong soda, ca cao, đồ uống năng lượng và một số loại thuốc. Ví dụ, một lon nước năng lượng có thể chứa đến 350 mg caffeine, trong khi một số đồ uống năng lượng khác cung cấp 500 mg mỗi lon.
Quan trọng hơn, lượng caffein bạn có thể tiêu thụ mà không ảnh hưởng đến giấc ngủ sẽ phụ thuộc vào di truyền và các yếu tố khác.
Ngoài ra, caffeine sử dụng muộn trong ngày có thể gây trở ngại cho giấc ngủ vì tác dụng của nó có thể mất vài giờ để biến mất. Thời gian lưu lại của caffeine trong cơ thể trung bình là 5 tiếng, nhưng khoảng thời gian có thể dao động từ một tiếng rưỡi đến chín tiếng, tùy thuộc vào từng cá nhân.
Một nghiên cứu đã khảo sát thời điểm uống caffeine ảnh hưởng đến giấc ngủ như thế nào. Các nhà nghiên cứu đã cho 12 người lớn khỏe mạnh, sử dụng 400 mg caffein vào thời điểm 6 tiếng trước khi đi ngủ, 3 tiếng trước khi đi ngủ hoặc ngay trước khi đi ngủ. Thời gian cả ba nhóm cần để đi vào giấc ngủ và thời gian họ thức giấc vào ban đêm đều tăng lên đáng kể.
Những kết quả này cho thấy rằng điều quan trọng là phải chú ý đến cả số lượng và thời gian sử dụng caffeine để tối ưu hóa giấc ngủ của bạn.
.png)
3. Vấn đề tiêu hóa
Nhiều người thấy rằng một tách cà phê buổi sáng giúp cho nhu động ruột của họ tốt hơn. Tác dụng nhuận tràng của cà phê được cho là do việc giải phóng gastrin, một loại hormon dạ dày tạo ra làm tăng tốc độ hoạt động của đại tràng. Tuy nhiên, caffeine cũng có thể kích thích đi đại tiện bằng cách tăng nhu động ruột, các cơn co thắt di chuyển thức ăn qua đường tiêu hóa của bạn.
Với hiệu ứng này, không có gì đáng ngạc nhiên khi liều lượng lớn caffein có thể dẫn đến việc đi ngoài phân lỏng hoặc thậm chí tiêu chảy ở một số người.
Mặc dù trong nhiều năm cà phê được cho là gây ra loét dạ dày, một nghiên cứu lớn trên hơn 8.000 người đã không chứng minh được mối liên quan này.
Mặt khác, một số nghiên cứu cho thấy rằng đồ uống có caffeine có thể làm trầm trọng thêm bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở một số người. Trong một nghiên cứu nhỏ, khi 5 người trưởng thành khỏe mạnh uống nước có caffein, xuất hiện giãn cơ vòng tâm vị gây nên các triệu chứng trào ngược dạ dày.
Vì cà phê có thể có ảnh hưởng lớn đến chức năng tiêu hóa, bạn nên cắt giảm số lượng bạn uống hoặc chuyển sang trà nếu bạn gặp bất kỳ vấn đề nào về tiêu hoá.
4. Phá vỡ cơ bắp
Tiêu cơ vân là một tình trạng rất nghiêm trọng trong đó các sợi cơ bị tổn thương xâm nhập vào máu, dẫn đến suy thận và các vấn đề khác.
Nguyên nhân phổ biến của tiêu cơ vân bao gồm chấn thương, nhiễm trùng, lạm dụng thuốc, căng cơ và do chất độc từ rắn độc hoặc côn trùng. Ngoài ra, đã có một số báo cáo về tình trạng tiêu cơ vân liên quan đến lượng caffeine dư thừa, mặc dù điều này tương đối hiếm.
Trong một trường hợp, một phụ nữ bị buồn nôn, nôn mửa và nước tiểu sẫm màu sau khi uống 1 lít cà phê có chứa khoảng 565 mg caffeine. May mắn thay, cô đã hồi phục sau khi được điều trị bằng thuốc và bù chất lỏng.
Quan trọng hơn, đây là một lượng lớn caffeine tiêu thụ trong một khoảng thời gian ngắn, đặc biệt là đối với những người không quen với nó hoặc rất nhạy cảm với các tác dụng của nó.
Để giảm nguy cơ bị tiêu cơ vân, tốt nhất bạn chỉ nên uống hạn chế khoảng 250 mg caffein mỗi ngày, trừ khi bạn quen với việc tiêu thụ nhiều hơn.
5. Nghiện
Mặc dù có rất nhiều lợi ích sức khỏe nhưng không phủ nhận rằng caffein có thể gây nghiện. Mặc dù caffeine làm sản sinh ra một chất hóa học trong não bộ tương tự như cách cocaine và amphetamine tác dụng, nhưng lại không gây nghiện cổ điển như các loại thuốc này. Tuy nhiên, nó có thể dẫn đến sự phụ thuộc tâm lý hoặc thể chất, đặc biệt là ở liều lượng cao.
Trong một nghiên cứu, 213 người dùng caffeine đã hoàn thành bảng câu hỏi sau 16 giờ mà không cần dùng đến đồ uống này. Người dùng hàng ngày tăng triệu chứng đau đầu, mệt mỏi và các triệu chứng cai nghiện khác so với người dùng không sử dụng hàng ngày.
Mặc dù hợp chất này dường như không gây nghiện thực sự, nhưng nếu bạn thường xuyên uống nhiều cà phê hoặc các loại đồ uống có chứa caffeine khác, bạn sẽ có nguy cơ bị phụ thuộc vào tác dụng của nó.
6. Tăng huyết áp
Nhìn chung, caffeine dường như không làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim hoặc đột quỵ ở hầu hết mọi người. Tuy nhiên, caffeine đã được chứng minh là làm tăng huyết áp trong một số nghiên cứu do tác dụng kích thích của nó trên hệ thần kinh.
Tăng huyết áp là một yếu tố nguy cơ của đau tim và đột quỵ vì nó có thể làm tổn thương các động mạch theo thời gian, hạn chế sự lưu thông máu đến tim và não của bạn. May thay, tác dụng của caffeine đối với huyết áp dường như là tạm thời. Ngoài ra, nó có vẻ có tác động mạnh nhất đối với những người không quen với việc tiêu thụ nó.
Lượng caffeine tiêu thụ cao cũng đã được chứng minh là làm tăng huyết áp trong khi tập thể dục ở những người khỏe mạnh, cũng như ở những người có bị tăng huyết áp mức độ nhẹ
Vì vậy, chú ý đến liều lượng và thời gian sử dụng caffeine là quan trọng, đặc biệt là nếu bạn đã bị tăng huyết áp
7. Nhịp tim nhanh
Việc sử dụng caffeine hàm lượng cao có thể làm tim đập nhanh hơn và cũng có thể dẫn đến tình trạng rung nhĩ.
Trong một nghiên cứu, một phụ nữ uống một lượng lớn bột cà phê và viên nén trong một vụ tự sát đã xuất hiện nhịp tim rất nhanh, suy thận và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.
Tuy nhiên, hiệu ứng này dường như không xảy ra ở tất cả mọi người. Thật vậy, ngay cả một số người có vấn đề về tim vẫn có thể chịu đựng được lượng lớn caffein mà không có bất kỳ tác dụng phụ nào.
Trong một nghiên cứu có kiểm soát, khi 51 bệnh nhân suy tim tiêu thụ 100 mg caffeine mỗi giờ trong năm giờ, nhịp tim của họ vẫn bình thường.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ thay đổi nào về nhịp tim của bạn sau khi uống đồ uống có caffeine, hãy cân nhắc giảm lượng tiêu thụ.
8. Mệt mỏi
Cà phê, trà và các loại đồ uống có chứa caffeine khác được biết là tăng cường mức năng lượng. Tuy nhiên, chúng cũng có thể có tác dụng ngược lại bằng cách dẫn đến tình trạng mệt mỏi sau khi caffeine được đào thải hết ra khỏi cơ thể của bạn.
Một nghiên cứu cho thấy rằng mặc dù đồ uống năng lượng chứa caffeine làm tăng sự tỉnh táo và cải thiện tâm trạng trong vài giờ, nhưng những người tham gia thường mệt mỏi hơn bình thường vào ngày hôm sau.
Tất nhiên, nếu bạn tiếp tục uống nhiều caffeine trong suốt cả ngày, bạn có thể tránh được hiệu ứng hồi phục. Mặt khác, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng ngủ của bạn.
Để tối đa hóa lợi ích của caffeine về năng lượng và tránh mệt mỏi, hãy tiêu thụ caffeine với liều vừa phải chứ không phải liều cao.
9. Đi tiểu thường xuyên
Tăng tiểu tiện là một tác dụng phụ phổ biến của của việc tiêu thụ caffeine với hàm lượng cao do tác dụng kích thích của caffeine lên bàng quang.
Bạn có thể nhận thấy rằng bạn cần đi tiểu thường xuyên khi uống nhiều cà phê hoặc trà hơn bình thường.
Hầu hết các nghiên cứu xem xét tác động của caffeine lên tần suất tiểu tiện đều tập trung vào những người lớn tuổi và những người có bàng quang hoạt động quá mức hoặc không kiểm soát được.
Trong một nghiên cứu, 12 người trẻ tuổi đến trung niên bị bàng quang hoạt động quá mức tiêu thụ 4,5 mg caffeine/kg trọng lượng cơ thể hàng ngày tăng đáng kể tần số lần đi tiểu. Với một người nặng 58 kg, mức này sẽ tương đương với khoảng 300 mg caffeine mỗi ngày. Ngoài ra sử dụng lượng lớn caffeine có thể làm tăng khả năng mắc tiểu tiện không kiểm soát ở những người có bàng quang khỏe mạnh.
Một nghiên cứu lớn đã xem xét các tác động của việc tiêu thụ lượng lớn caffeine lên tình trạng tiểu tiện không tự chủ ở hơn 65.000 phụ nữ. Những người tiêu thụ hơn 450 mg caffeine mỗi ngày có nguy cơ tăng đáng kể tình trạng tiểu tiện không tự chủ, so với những người tiêu thụ ít hơn 150 mg caffeine mỗi ngày. Nếu bạn uống nhiều đồ uống chứa caffeine và cảm thấy đi tiểu thường xuyên hơn, nên tốt hơn là nên cắt giảm lượng tiêu thụ của bạn để xem các triệu chứng của bạn có cải thiện hay không.
Lời khuyên
Tiêu thụ lượng caffeine từ ít đến trung bình dường như mang lại lợi ích sức khỏe ở nhiều người. Mặt khác, sử dụng caffeine với liều cao có thể dẫn đến các tác dụng phụ gây trở ngại cho cuộc sống hàng ngày và thậm chí có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
