✴️ Bổ sung vitamin C thế nào và lượng bao nhiêu thì hợp lý

Biên soạn: SVD. Nguyễn Thanh Huyền – Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch,

TS.DS. Võ Thị Hà, Trường ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch, BV. Nguyễn Tri Phương

Câu 1. Tác dụng của Vitamin C là gì?

Vitamin C, còn được gọi là axit ascorbic, là một chất dinh dưỡng hòa tan trong nước được tìm thấy trong một số loại thực phẩm. Trong cơ thể, nó hoạt động như một chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ tế bào khỏi những tổn thương do các gốc tự do gây ra. Gốc tự do là các hợp chất được hình thành khi cơ thể chúng ta chuyển đổi thức ăn chúng ta ăn thành năng lượng. Con người cũng tiếp xúc với các gốc tự do trong môi trường từ khói thuốc lá, ô nhiễm không khí và tia cực tím từ mặt trời. Cơ thể cũng cần vitamin C để tạo ra collagen, một loại protein cần thiết để giúp vết thương mau lành. Ngoài ra, vitamin C cải thiện sự hấp thụ sắt từ thực phẩm có nguồn gốc thực vật và giúp hệ thống miễn dịch hoạt động tốt để bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật.

Câu 2. Việc bổ sung vitamin C bao nhiêu là đúng?

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), lượng vitamin C được khuyến nghị hàng ngày đối với hầu hết mọi người là 75–90 mg. Thông thường, ruột non có thể hấp thụ tới 100 mg vitamin C mỗi ngày. Khi đã bão hòa với vitamin C, ruột non sẽ không thể hấp thụ được thêm nữa. Lượng vitamin C bạn cần mỗi ngày tùy thuộc vào độ tuổi của bạn. Lượng khuyến nghị trung bình hàng ngày cho các độ tuổi khác nhau được liệt kê dưới đây tính bằng miligam (mg). Nếu bạn hút thuốc, hãy thêm 35 mg vào để tính tổng lượng khuyến nghị hàng ngày của bạn.

Lưu ý là hàm lượng trên là tổng lượng Vitamin C bổ sung cho cơ thể từ chế độ ăn và từ các nguồn khác như thực phẩm chức năng, thuốc.

Câu 3. Hàm lượng Vitamin C tối đa bổ sung cho cơ thể là bao nhiêu ? Uống nhiều quá có gây hại cho cơ thể không?

Lượng tối  đa vitamin C hàng ngày bao gồm lượng hấp thụ từ tất cả các nguồn — thực phẩm, đồ uống và chất bổ sung — và được liệt kê dưới đây:

Uống quá liều Vitamin C sẽ gây hại cho cơ thể

• Một số nghiên cứu cho thấy, liều vitamin C trên 2.000 mg có thể gây ra các tác dụng không mong muốn như tiêu chảy, buồn nôn, đau bụng,...

• Bổ sung vitamin C khiến cơ thể tích trữ quá nhiều sắt và sỏi thận

• Ở những người mắc chứng bệnh rối loạn sắc tố di truyền, khiến cơ thể tích trữ quá nhiều sắt thi uống vitamin C liều cao có thể làm trầm trọng thêm tình trạng ứ sắt và làm tổn thương các mô cơ thể

Câu 4. Và những ai thì không nên uống vitamin C?

Những đối tượng không nên uống vitamin C

• Những người có tình trạng sức khỏe đặc biệt có thể cần tránh bổ sung vitamin C như bệnh huyết sắc tố, bị sỏi thận. Ở những người mắc chứng bệnh rối loạn sắc tố di truyền (hemochromatosis), khiến cơ thể tích trữ quá nhiều sắt thi uống vitamin C liều cao có thể làm trầm trọng thêm tình trạng ứ sắt và làm tổn thương các mô cơ thể

• Những người dùng một số loại thuốc có thể cần tránh bổ sung vitamin C vì thuốc hay thực phẩm chức năng bổ sung vitamin C có thể tương tác hoặc gây trở ngại cho các loại thuốc đang dùng:

  • Vitamin C cũng có thể tương tác với các liệu pháp hóa trị ở bệnh nhân điều trị ung thư. Thực phẩm chức năng bổ sung vitamin C có thể tương tác với các phương pháp điều trị ung thư, chẳng hạn như hóa trị và xạ trị. Không rõ liệu vitamin C có thể có tác dụng không mong muốn trong việc bảo vệ các tế bào khối u khỏi các phương pháp điều trị ung thư hay liệu nó có thể giúp bảo vệ các mô bình thường khỏi bị hư hại hay không. Nếu bạn đang được điều trị ung thư, hãy hỏi bác sĩ của bạn trước khi dùng vitamin C, đặc biệt là với liều lượng cao.

• Trong một nghiên cứu, vitamin C cùng với các chất chống oxy hóa khác (như vitamin E, selen và beta-carotene) làm giảm tác dụng bảo vệ tim mạch của hai loại thuốc được dùng kết hợp (statin và niacin) để kiểm soát mức cholesterol trong máu. Người ta không biết liệu tương tác này có xảy ra với các statin khác hay không. Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nên theo dõi mức lipid ở những người dùng cả statin và các chất bổ sung chất chống oxy hóa.

Điều quan trọng là bạn phải thảo luận về việc dùng bất kỳ thực phẩm bổ sung nào với dược sĩ hoặc bác sĩ. Hãy báo cho bác sĩ, dược sĩ biết về tình trạng bệnh của bạn và bất kỳ loại thực phẩm chức năng và thuốc nào bạn dùng. Họ có thể cho bạn biết liệu những chất bổ sung chế độ ăn uống đó có thể tương tác hoặc gây trở ngại cho thuốc kê đơn hoặc thuốc không kê đơn của bạn hoặc nếu thuốc có thể cản trở cách cơ thể bạn hấp thụ và sử dụng chất dinh dưỡng.

Câu 5. Việc bổ sung vitamin C bằng cách dùng viên sủi C, thực phẩm chức năng,... để bổ sung vitamin C có cần thiết không? Ai nên bổ sung vitamin C ?

Hầu hết mọi người nhận đủ vitamin C từ thực phẩm và đồ uống mà không cần dùng thêm thuốc hay thực phẩm chức năng tổ sung vitamin C. Trái cây và rau quả là nguồn cung cấp vitamin C tốt nhất. Trái cây họ cam quýt (chẳng hạn như cam và bưởi) và nước ép của chúng có rất nhiều vitamin C. Các loại trái cây và rau quả khác — chẳng hạn như bông cải xanh, dâu tây, dưa đỏ, khoai tây nướng và cà chua — cũng có vitamin C. Một số thực phẩm và đồ uống được tăng cường vitamin C.

Các viên uống và thực phẩm bổ sung vitamin C tương đối rẻ và có thể được cân nhắc đối với những người có chế độ ăn uống thiếu vitamin C hoặc sự hấp thụ vitamin C có thể bị suy giảm, chẳng hạn như:

• Bất kỳ ai không ăn trái cây hoặc rau quả vào hầu hết các ngày trong tuần
• Trẻ sơ sinh chỉ uống sữa bò
• Những người bị rối loạn ăn uống
• Người lớn tuổi có chế độ ăn kiêng kém
• Người chạy thận nhân tạo
• Những người bị dị ứng thực phẩm hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu vitamin C
• Những người không có khả năng mua trái cây hoặc rau quả
• Những người có quá nhiều sắt trong máu (thừa sắt hoặc bệnh huyết sắc tố) dẫn đến lãng phí vitamin C qua thận
• Những người bị rối loạn đường tiêu hóa như bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng.
• Nam giới cũng có nhiều khả năng bị thiếu chất hơn phụ nữ, có thể là do ăn trái cây và rau quả nói chung ít hơn.

Câu 6. Thiếu vitamin có phổ biến không và gây hại như thế nào?

• Thiếu vitamin C là rất hiếm gặp.

• Những người nhận được ít hoặc không có vitamin C (dưới khoảng 10 mg mỗi ngày) trong nhiều tuần có thể bị bệnh còi. Bệnh còi gây ra mệt mỏi, viêm nướu răng, xuất hiện những đốm nhỏ màu đỏ hoặc tím trên da, đau khớp, vết thương kém lành và lông xoắn ốc. Các dấu hiệu khác của bệnh còi bao gồm trầm cảm cũng như sưng, chảy máu nướu răng và lung lay hoặc rụng răng. Những người bị bệnh còi cũng có thể bị thiếu máu. Bệnh còi có thể gây tử vong nếu nó không được điều trị.

Câu 7. Lời khuyên dành cho những người có ý định bổ sung vitamin C thật nhiều để tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc bệnh?

• Đã có các nghiên cứu về vitamin C, nhiều nghiên cứu cho kết quả trái ngược nhau. Một trong những vấn đề lớn nhất đối với các nghiên cứu về vitamin C là hầu hết không đo nồng độ vitamin C trước hoặc sau khi bổ sung. Tuy nhiên, việc bổ sung vitamin C không cho thấy tác dụng ở những người có mức vitamin C đã cao sẵn rồi.

• Các chuyên gia nhận định một chế độ ăn uống cung cấp 100–200 mg / ngày vitamin C sẽ cung cấp đủ vitamin C để đáp ứng các yêu cầu chung của một cá nhân khỏe mạnh.

• Những người mắc các bệnh lý như ung thư, tiểu đường, bệnh phổi, hút thuốc lá hoặc tập thể dục nhiều có thể cân nhắc tăng lượng vitamin C.

• Bất cứ khi nào chúng ta bị nhiễm trùng hoặc viêm, cơ thể chúng ta cần nhiều vitamin C hơn, vì vậy lượng tiêu thụ chung của bạn nên tăng lên để đáp ứng nhu cầu bổ sung.

• Nhiều yếu tố có thể làm giảm sự hấp thụ vitamin C hoặc làm tăng nhu cầu của một người đối với vitamin C.

• Những người sau đây nên bổ sung thêm 50-100mg vitamin C mỗi ngày trong chế độ ăn uống của họ hoặc dưới dạng chất bổ sung:

• Những người có hệ thống miễn dịch bị tổn hại

• Những người uống rượu hàng ngày hoặc quá mức

• Người bị bệnh tiểu đường

• Những người bị bệnh phổi

• Phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú

• Người hút thuốc lá.

• Ngoài ra, COVID-19 là một căn bệnh mới và các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm hiểu về việc liệu vitamin C có giúp tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ mắc bệnh hay không. Nhưng một số nghiên cứu về các bệnh nhiễm trùng hoặc tình trạng khác cho thấy vitamin C có thể có lợi ở một số nhóm người nhất định, đặc biệt là những người mà trong cơ thể vốn đã thiếu vitamin C.

• Vì việc bổ sung quá nhiều vitamin C sẽ có thể gây ra các tác dụng không mong muốn như đã nói. Do đó, khuyến nghị rằng hãy bổ sung vitamin C với liều lượng được khuyến nghị hàng ngày và có thể cân nhắc bổ sung thêm vitamin C ở những đối tượng đặc biệt như đã nêu trên.

Tài liệu tham khảo

1. Vitamin C. National Institutes of Health (NIH). Updated: March 22, 2021.

https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminC-Consumer/

2. Carmen Fookes. Medical Answers Can vitamin C prevent or treat COVID-19 (coronavirus)?. Drugs.com. Last updated on March 26, 2020.

https://www.drugs.com/medical-answers/vitamin-protect-you-covid-19-coronavirus-disease-3534829/

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp