Nhóm thuốc PPI như omeprazole, esomeprazole, rabeprazole, lansoprazole, pantoprazole được sử dụng rộng rãi trong việc điều trị các triệu chứng liên quan đến tăng tiết acid dịch vị. Đây được xem là nhóm thuốc ức chế tiết acid mạnh nhất do tác động lên bơm H+/K+ ATPase tức là con đường cuối cùng bơm acid vào trong lòng dạ dày.
Bản thân thuốc ức chế bơm proton là 1 tiền chất, cần được hoạt hóa trong môi trường acid để tạo thành dạng có hoạt tính, do vậy, không nên dùng cùng lúc với các thuốc kháng tiết acid khác như antacid, thuốc kháng histamin H2, misoprostol hay somatostatin.
Để đảm bảo hiệu quả cao, nên dùng PPI trước bữa ăn đầu tiên trong ngày do bơm proton được huy động nhiều nhất trong tế bào thành sau thời gian nhịn đói kéo dài. Thông thường, bác sĩ kê đơn uống thuốc vào mỗi buổi sáng, 30-60 phút trước khi ăn sáng, để kiểm soát axit dạ dày trong ngày. Nếu dùng liều PPI thứ 2, nên uống thuốc lúc 30-60 phút trước bữa ăn tối.
Thành phần phổ biến của thuốc Antacid là canxi cacbonat, magie cacbonat, natri bicarbonat,... có tác dụng nhanh và mạnh. Tuy nhiên chỉ giúp làm giảm các triệu chứng tạm thời chứ không điều trị tận gốc nguyên nhân gây bệnh.
• Cơ chế tác dụng PPI
PPI là tiền thuốc, sau khi uống và hấp thu vào máu PPI sẽ di chuyển vào tế bào thành và vào trong tiểu quản bài tiết tại đây ở môi trường H+, PPI sẽ được proton hoá thành dạng sulphenamide (chính dạng này mới có tác dụng ức chế Proton Pump) ức chế không hồi phục và làm giảm tiết acid. Vì đó là con đường cuối cùng của quá trình tiết acid
• Cơ chế tác dụng của Antacid
Trung hoà acid dịch vị, làm giảm tính acid trong dạ dày
• Vì sao không nên sử dụng chung ?
PPI có thời gian bán hủy khá ngắn (khoảng 1 – 1,5 giờ), nhưng nhờ gắn với bơm proton bằng liên kết thuận nghịch, vì vậy tác dụng ức chế sự tiết acid mạnh và kéo dài.
Khi sử dụng đồng thời Antacid làm PPI khó chuyển hoá thành dạng có hoạt tính do môi trường trung tính ở tiểu quản bài tiết. Vì vậy làm giảm hiệu quả điều trị của PPI.
Một số lưu ý khi sử dụng PPI bao gồm:
- Rà soát việc dùng thuốc PPI kéo dài trên bệnh nhân, cân nhắc có nên tiếp tục sử dụng hay giảm liều PPI không.
- Trao đổi, tư vấn để bệnh nhân nắm được về nguy cơ tăng tiết acid hồi ứng có thể xảy ra sau khi ngừng sử dụng thuốc ức chế bơm proton.
- Sử dụng PPI trong thời gian ngắn nhất đạt hiệu quả.
Việc dùng PPI kéo dài có thể gây các tác dụng không mong muốn như làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường ruột Clostridium difficile, viêm phổi; giảm hấp thu canxi, ức chế hoạt động tạo cốt bào gây loãng xương, gãy xương, giảm hấp thu magia, vitamin B12, sắt…
