✴️ Cây lược vàng

Cây lược vàng có pháp danh khoa học là Callisia fragrans, một số vùng ở nước ta hay gọi tên khác là lan vòi, lan rũ, cây bạch tuộc,.. Cây lược vàng được biết đến với rất nhiều công dụng như làm cảnh, chữa bệnh,… Dân gian sử dụng cây lược vàng để điều trị vẩy nến, viêm loét dạ dày và ngăn ngừa một số bệnh lý nguy hiểm khác. Tìm hiểu rõ hơn về một số thành phần dược liệu của cây lược vàng qua bài thông tin sau đây.

Hình ảnh cụ thể về cây lược vàng

• Tên gọi khác: Lan vòi, địa lan vòi, lan rũ, cây bạch tuộc, rai lá phất dũ, giả khóm.

• Tên khoa học: Callisia fragrans (Lindl.) Woodson

• Họ: Thài lài (Commelinaceae)

Đặc điểm của cây lược vàng

Cây lược vàng thuộc loại cây thân thảo, sống lâu năm, thân cao khoảng 15 – 40cm, thân đứng. Thân cây lược vàng được chia thành nhiều đốt, nhánh; mỗi đốt ở phía thân dài khoảng 1 – 2cm, nhánh có thể dài tới 10cm. Lá lược vàng mọc so le, lá đơn, phiến lá có hình ngọn giáo. Kích thước lá 15-20 cm x 4-6 cm, bề mặt nhẵn, mặt dưới có màu nhạt hơn sơ với mặt trên, mọng nước. Bẹ lược vàng ôm khít thân, mép lá nguyên và lá thường có màu vàng khi già đi, gân lá song song. Ở những cây có nhiều ánh sáng, lá thường có màu tím nhạt. 

Hoa lược vàng xếp thành một trục dài và cong thành chùm, hợp thành xim. Cụm hoa thường gồm khoảng 6 – 12 hoa, màu trắng, cuống hoa dài khoảng 1,5 x 3mm, phần trên xanh, phần dưới trắng, mép nguyên, có lông mịn ở phía dưới. 

Nơi phân bố

Cây lược vàng có xuất xứ từ Mexico, sau đó di thực sang nước Nga và đến Việt Nam. Thanh Hóa là nơi cây lược vàng xuất hiện đầu tiên. Đến nay, loại cây này đã được phát triển rộng rãi sang nhiều tỉnh, trong đó Hà Nội là phổ biến nhất.

Cây lược vàng được trồng nhiều tại các vùng khí hậu nhiệt đới nhằm phục vụ cho việc làm cảnh, trang trí nhà cửa. 

Bộ phận sử dụng làm thuốc từ cây lược vàng

Cả thân, rễ và lá của cây lược vàng đều có thể dùng làm thuốc chữa bệnh

Thu hái – sơ chế lược vàng

Các bộ phận của cây có thể được thu hoạch quanh năm. Theo chỉ dẫn của các thầy thuốc, nếu muốn dùng lá thì phải hái vào lúc sáng sớm, khi mặt trời chưa mọc để thu được nhiều dược chất nhất. Lá sau đó được đem về rửa sạch, dùng tươi hay phơi khô.

Tương tự, thân hay rễ cũng được mang về rửa qua  vài lần nước cho sạch. Sau đó chặt khúc ngắn.  Chúng chủ yếu được sử dụng để ngâm rượu.

Cây lược vàng được thu hái quanh năm

Thành phần hóa học

– Dựa trên các nghiên cứu về thành phần của cây lược vàng, các nhà khoa học ghi nhận được một số thành phần như:

• Nhóm lipid: Triacyglyceride, sulfolipid, digalactosyglycerides

• Nhóm acid béo: paraffinic, olefinic

• Các acid hữu cơ

• Sắc tố caroten, chlorophyl

• Thành phần Phytosterol

• Các vitamin PP, B2 và các nguyên tố vi lượng: Fe, Cr, Ni, Cu.

• Các flavonoid: quercetin, kaempferol isoorientin (3′,4′,5,7-tetrahydroxyflavone-6-C-β-D-glucopyranoside).

Vị thuốc lược vàng

1. Tính vị

Cây lược vàng vị nhạt, chua nhẹ, tính mát, ít độc

2. Quy kinh

Dược liệu có khả năng tác động đến kinh Phế

3. Công dụng – chủ trị của cây lược vàng

Y học cổ truyền ghi nhận, lược vàng có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, nhuận phế, tiêu viêm, hóa đàm, lợi thủy.  Chủ trị các chứng bệnh sau: 

• Mụn nhọt

• Ho, viêm họng

• Đau nhức xương khớp

• Nóng trong người

• Tiểu đường

• Viêm loét dạ dày…

4. Cách sử dụng cây lược vàng

• Nhai sống

• Sắc uống

• Ngâm rượu uống hoặc xoa bóp bên ngoài

• Giã đắp ngoài

5. Liều dùng cây lược vàng

Ngày dùng 3- 9 lá tươi hoặc 3 chén nhỏ rượu ngâm từ lá và thân cây lược vàng

Cây lược vàng có tác dụng trị bệnh gì?

Không ai có thể phủ nhận tác dụng của cây lược vàng đối với đời sống và chăm sóc sức khỏe. Một nghiên cứu của tác giả Vladimir – Ogarkov mới vừa công bố tại Nga và được đăng trên tạp chí sức khỏe đời sống của Nga vừa xác nhận công dụng chữa bệnh của cây lược vàng. Tại Việt Nam, nhiều người đã sử dụng cây lược vàng để điều trị các bệnh viêm họng, viêm phế quản, đau lưng, mỏi khớp, bướu cổ, huyết áp, tim mạch, u nang buồng trứng, xơ vữa động mạch, các bệnh về gan… 

Cây lược vàng được xem là thảo dược thiên nhiên được áp dụng rộng rãi trong dân gian. Ngày nay, chúng còn được các nhà nghiên cứu hiện đại tìm hiểu và phát hiện ra một số loại tinh chất như Flavonoid, vitamin P, C có tác dụng làm bền mạch máu. Ngoài ra, cây lược vàng còn có khả năng chống oxy hóa nhờ thành phần Quercetin, hoạt chất này có khả năng ngăn ngừa sự phát triển của khối u và tế bào ung thư.

Một số tác dụng cụ thể:

1. Hỗ trợ điều trị bệnh gan:

Là tác dụng nổi bật nhất của cây lược vàng mà bạn cần phải biết. Để cải thiện vấn đề này, bệnh nhân bị gan có thể sử dụng bài thuốc như sau:

• Dùng 2 lá lược vàng và 2 lá mồng tơi đem rửa sạch.

• Cho 2 nguyên liệu này vào cối, giã nhỏ và vắt lấy nước. 

• Uống vào mỗi buổi tối trước khi đi ngủ.

Bài thuốc này chỉ áp dụng cho các trường hợp nóng gan, viêm gan B, C, nóng trong người,… Đối với các trường hợp nghiêm trọng hơn như xơ gan, ung thư gan:

• Dùng 2 – 3 lá lược vàng và vài lá màng màng đem rửa sạch bụi đất.

• Cắt nhỏ và giã nát 2 nguyên liệu này, sau đó đem pha với rượu trắng và ngâm khoảng 30 ngày.

• Mỗi ngày dùng khoảng 1 ly rượu nhỏ để có hiệu quả điều trị bệnh tốt hơn.

Tuy nhiên, các phương pháp này chỉ mang tác dụng hỗ trợ điều trị tạm thời, để điều trị bệnh an toàn, bệnh nhân cần thăm khám và điều trị kết hợp với phác đồ điều trị y khoa hiện đại.

2. Bài thuốc chữa bệnh viêm họng từ cây lược vàng:

Cây lược vàng cũng có tác dụng hỗ trợ cải thiện các triệu chứng ho khan, viêm họng, ho kéo dài. Vì vậy, khi gặp phải các triệu chứng này, các bạn có thể: 

• Dùng lá cây lược vàng giã nhỏ, vắt lấy nước uống. 

• Kiên trì sử dụng nước ép lá lược vàng khoảng 2 lần/ngày để cải thiện triệu chứng.

3. Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường:

Với bệnh nhân tiểu đường, để khắc phục tạm thời các triệu chứng hãy sử dụng bằng cách:

• Lấy lá lược vàng ép lấy nước uống hoặc nhai cả lá.

• Kiên trì thực hiện mỗi ngày để cải thiện triệu chứng.

Các triệu chứng tiểu đường sẽ suy giảm, nhưng thực tế nó không có khả năng chấm dứt bệnh. Vì vậy bệnh nhân cần tuân thủ các nguyên tắc điều trị chuyên khoa.

4. Cải thiện triệu chứng ung thư bằng lá lược vàng:

Các nhà nghiên cứu tại Nga cho thấy rằng, lá lược vàng có tác dụng ngăn ngừa sự phát triển của tế bào ung thư và có khả năng cải thiện triệu chứng. Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều ý kiến trái chiều về vấn đề này. Do đó, để không làm ảnh hưởng đến việc điều trị ung thư, bệnh nhân nên tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ. Phương pháp này chỉ mang lại tác dụng hỗ trợ điều trị ở giai đoạn đầu.

5. Bài thuốc điều trị bệnh viêm loét dạ dày từ cây lược vàng:

Bệnh nhân viêm loét dạ dày tá tràng cần được điều trị kịp thời và đúng cách để hạn chế các biến chứng nghiêm trọng. Bạn có thể:

• Giã nhuyễn lá lược vàng, sau đó vắt lấy nước.

• Trộn nước ép lá lược vàng với mật gấu.

• Sử dụng hỗn hợp này để uống sau bữa ăn.

• Có thể sử dụng cả nước và xác lá lược vàng đều được.

6. Giảm đau lưng nhờ bài thuốc từ cây lược vàng

Bạn bị đau lưng do thời tiết thay đổi, do vận động không đúng cách hoặc do mắc các bệnh lý ở cột sống có thể dùng cây lược vàng để khắc phục theo 1 trong 2 cách sau:

• Cách 1: Dùng rượu cây lược vàng

Chuẩn bị 200g thân và lá cây lược vàng. Tất cả rửa sạch, thái nhỏ, cắt khúc ngắn, cho vào bình ngâm với 1 lít rượu trắng  từ 40 độ trở lên. Bảo quản bình rượu nơi mát mẻ khoảng 60 ngày có thể lấy dùng được.

Kết hợp uống và xoa bóp rượu cây lược vàng có tác dụng chữa đau lưng hiệu quả

Mỗi ngày uống khoảng 40 – 50ml chia làm 3 lần uống. Kết hợp lấy rượu lược vàng thoa bóp bên ngoài khu vực bị đau thường xuyên.

• Cách 2: Chườm lá lược vàng

Bài thuốc  này khá đơn giản, người bệnh chỉ cần hái vài lá đem hơ trên lửa cho nóng và mềm ra. Sau đó đắp lên chỗ lưng bị đau. Khi dược liệu nguội có thể hơ và đắp lại thêm vài lần nữa. Mỗi lần đắp khoảng 15 phút cơn đau sẽ thuyên giảm đáng kể.

7. Điều trị bệnh trĩ bằng cây lược vàng

Với thành phần Kaempferol dồi dào, lược vàng có khả năng kháng khuẩn, tiêu viêm, làm bền chắc thành tĩnh mạch. Ngoài ra, thành phần Quercetin được tìm thấy trong dược liệu còn hoạt động như một chất chống oxy hóa mạnh, nó giúp bảo vệ thành mạch, giảm sưng đau búi trĩ, đồng thời ngăn chặn tình trạng chảy máu đi cầu – triệu chứng thường gặp ở người bị bệnh trĩ.

• Cách 1: Hái 3 cái lá lược vàng tươi đem rửa rồi ngâm với nước muối để khử khuẩn. Cắt nhỏ lá, cho vào cối giã nát cùng với vài hạt muối ăn. Sau cùng rửa sạch vùng kín rồi lấy bã lá lược vàng đắp trực tiếp vào hậu môn. Giữ cố định ít nhất 30 phút. Có  thể đắp thuốc vào buổi tối trước khi đi ngủ và để qua đêm nhằm nhanh thấy được kết quả.

• Cách 2: Xay nhuyễn 2 lá lược vàng cùng với 1  cốc nước đun sôi để nguội và 1/5 thìa muối ăn. Lọc qua rây lấy nước uống mỗi ngày 1 lần, bã giữ lại đắp vào hậu môn.

• Cách 3: Nhai sống 4 lá lược vàng với vài hạt muối trước bữa ăn chính khoảng 30 phút. Nuốt nước, nhả bã.

8. Chữa mụn nhọt

Đối với những người bị mụn nhọt, cây lược vàng có thể giúp khắc phục bằng cách giải độc, giảm viêm và tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh nhờ chứa các thành phần như vitamin PP, B2 và triacyglyceride. Theo y học cổ truyền, cây lược vàng còn có tính mát nên giúp thanh nhiệt, trị nóng trong – một trong những nguyên nhân gây nổi mụn nhọt trên da.

• Cách 1: Đắp lá lược vàng điều trị mụn nhọt tại chỗ

Dùng 1 hoặc 2 cái lá lược vàng đem rửa dưới vòi nước cho sạch đất cát, ngâm với nước muối 15 phút. Giã nát lá lược vàng rồi đắp lên khu vực có nốt mụn. Lấy băng gạc y tế cuốn lại để giữ cho dược liệu không bị rơi ra ngoài. Sau đó khoảng 20 – 30 phút, bạn có thể gỡ bỏ thuốc và rửa lại da bằng nước sạch.

• Cách 2: Chữa mụn nhọt bằng rượu lược vàng

 Ngoài thuốc đắp, bạn có thể kết hợp uống rượu lược vàng để đẩy nhanh hiệu quả điều trị mụn nhọt toàn diện từ bên trong lẫn bên ngoài. Trước tiên, cần chuẩn bị 1kg cây lược vàng ( bao gồm cả thân và lá), đem rửa sạch, để cho thật ráo nước, rồi cắt khúc ngắn khoảng 1/2 đốt ngón tay. Cho tất cả vào bình thủy tinh ngâm chung với 2 lít rượu trong ít nhất 2 tháng.

Để chữa mụn nhọt, mỗi lần uống 1 ly nhỏ x 2 lần trong ngày. Phụ nữ không uống được rượu có thể pha loãng với chút nước để giảm nồng độ cồn trong rượu cho dễ uống hơn.

9. Chữa đau nhức chân răng, viêm lợi

Đây là những bệnh lý nha chu khá phổ biến. Mỗi khi có biểu hiện sưng nướu, viêm lợi hay đau nhức răng, bạn hãy hái vài lá lược vàng nhai sống hoặc giã lấy nước cốt uống. Trước khi nuốt nên ngậm trong miệng vài phút để các hoạt chất trong lá lược vàng tiếp xúc trực tiếp với khu vực bị bệnh và phát huy hiệu quả tối ưu.

10. Bài thuốc trị bệnh ho khan kéo dài cho người lớn và trẻ em

Nhai kỹ lá lược vàng tươi rồi nuốt cả bã và nước. Người lớn mỗi lần nhai khoảng 3 lá, trẻ em trên 12 tháng tuổi mỗi lần nhai 1 lá.

11. Điều trị dị ứng ngoài da, viêm da, bệnh vảy nến

Cây lược vàng được nhiều bệnh nhân bị vẩy nến sử dụng làm thuốc chữa bệnh tại nhà để kiểm soát tốt các triệu chứng và hạn chế sự lệ thuộc vào thuốc tây. Ngoài ra, dược liệu này còn được xem là khắc tinh của các bệnh lý như viêm da, dị ứng, bệnh mề đay mẩn ngứa nhờ có đặc tính kháng viêm, sát trùng tự nhiên.

• Cách 1: Hái 5 – 6 lá lược vàng tươi sắc với 2 bát nước cho cạn còn một nửa. Gạn ra chia làm 2 lần uống

• Cách 2: Giã lá lược vàng, vắt nước uống. Bã lấy xát nhẹ bên ngoài tổn thương để sát trùng, giảm ngứa, kích thích bong vảy.

12. Cây lược vàng điều trị vết đốt côn trùng cắn, giời leo

Nhai kỹ 3 – 4 lá lược vàng, nuốt nước, bã lấy đắp vào chỗ bị sưng tấy do côn trùng cắn. Thực hiện tương tự cho những bệnh nhân bị giời leo.

Lưu ý: Không nên lạm dụng lá lược vàng  với liều lượng lớn, đề phòng trường hợp làm tụt huyết áp.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp