10 Nguyên nhân gây ngứa da mặt

Ai cũng từng có những trải nghiệm về cảm giác ngứa trên da mặt vì rất nhiều lý do khác nhau. Mặc dù cảm giác ngứa thường xảy ra vì những nguyên nhân có thể thấy được như vảy nến hoặc côn trùng cắn, nhưng cũng có thể là dấu hiệu của một tình trạng bệnh khác đang tiềm ẩn.

Trong bài viết này chúng ta sẽ xem xét các nguyên nhân khác nhau gây ra tình trạng ngứa da mặt, cũng như một số lựa chọn có thể giúp giảm bớt tình trạng khó chịu do cơn ngứa gây ra.

Da khô

Tình trạng da mặt bị khô có thể là nguyên nhân dẫn đến ngứa. Một người có thể bị khô da mặt vì một trong nhiều lý do sau đây:

• Rửa mặt quá thường xuyên.
• Sử dụng hoá chất mạnh.
• Độ ẩm không khí thấp.

Để phòng ngừa tình trạng khô da , các bác sĩ da liễu khuyên thực hiện những điều sau:

• Tắm và rửa mặt bằng nước ấm.
• Lựa chọn sữa tắm dịu nhẹ, không mùi, không cồn.
• Rửa mặt với sữa rửa mặt ngày một lần vào buổi tối, và rửa nhẹ lại với nước vào buổi sáng.
• Tắm trong khoảng từ 5 – 10 phút.
• Thoa dưỡng ẩm ngay sau khi tắm, khi da còn ẩm để giúp khoá ẩm.
• Cạo lông ngay sau khi tắm và sử dụng kem hoặc gel cạo lông giúp làm mềm lông.
• Thay dao cạo sau năm đến bảy lần sử dụng.
• Đắp vải mát lên vùng da bị khô.
• Thoa dưỡng môi có thành phần petrolatum để làm mềm môi.
• Sử dụng khăn quàng bảo vệ mặt khỏi tiếp xúc với nhiệt độ lạnh.

Điều trị

Nếu cảm giác ngứa xuất hiện vì tình trạng da khô gây ra thì dưỡng ẩm có thể giúp giải quyết cơn ngứa.  Mục đích của dưỡng ẩm là ngăn cản sự mất nước và giữ nước cho da.

Các loại dưỡng ẩm chứa các thành phần khác nhau với các mục đích khác nhau. Ví dụ, dưỡng ẩm dạng băng bịt có thể chứa petrolatum ngăn mất nước bằng các tạo ra một hàng rào bảo vệ.

Dưỡng ẩm dạng hút ẩm, như urea và glycolic và acid lactic, hút và giữ nước để dưỡng ẩm cho da.

Lão hoá

Cảm giác ngứa dường như rất phổ biến ở người lớn tuổi. Khi già đi, độ pH của cơ thể có thể thay đổi và giảm nồng độ hóc môn cũng như giảm khả năng giữ nước.

Khi da ít ẩm sẽ mỏng hơn từ đó có thể gây ra khô da và ngứa.

Điều trị

Việc điều trị ngứa ở người già sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân. Tuy nhiên, có thể làm dịu cơn ngứa bằng cách dưỡng ẩm cho da.

Côn trùng cắn.

Hẳn ai cũng đã từng bị ngứa do côn trùng cắn trên mặt. Nếu là do muỗi đốt thì cảm giác ngứa có thể tự hết. Tuy nhiên, các loại côn trùng khác như chấy hoặc rệp giường thì có thể sống trên da da của bạn và gây ngứa.

Điều trị

Chăm sóc tại nhà vết côn trùng đốt bao gồm:

• Rửa sạch vùng da bị đốt với xà bông và nước.
• Đắp gạc lạnh
• Sử dụng thuốc giảm đau không kê đơn để giảm đau, chẳng hạn như thuốc kháng viêm không steroid.
• Thuốc kháng histamine giúp giảm ngứa.

Nếu bị sốc phản vệ – triệu chứng của shock phản về có thể gồm khò khè, cảm giác nghẹn, đau bụng và ói – một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, cần phải tìm kiếm sự trợ giúp từ y tế ngay.

Bệnh về da

Khi một bệnh da đang hoạt động trên vùng mặt có thể gây ra cảm giác ngứa:

• Thuỷ đậu, đây là một bệnh do nhiễm virus.
• Viêm nang lông, tình trạng này làm các nang lông bị viêm.
• Chàm, bệnh gây ngứa, đỏ, nứt nẻ và viêm trên da.
• Mề đay, tình trạng này xuất hiện khi có phản ứng dị ứng gây ra những mảng sưng phù trên da.
• Vảy nến, đây là một bệnh mạn tính gây những mảng đỏ, bong vảy trên da.
• Viêm da tiết bã, bệnh này có thể ảnh hưởng đến cả vùng da đầu.
• Lang ben, đây là một tình trạng nhiễm nấm.
• Zona, bệnh do nhiễm vi rút gây phát ban.

Điều trị

Để kiểm soát ngứa, bác sĩ sẽ chẩn đoán chính xác bệnh và lên kế hoạch điều trị  bệnh cũng như để giảm cơn ngứa.

Một số phương pháp có thể bao gồm calamine lotion, thuốc thoa và kháng histamin.

Ung thư da

Một dấu hiệu nhìn thấy được của ung thư da hoặc ung thư tế bào hắc tố là tổn thương mới xuất hiện hoặc thay đổi trên da. Tổn thương này có thể gây ngứa.

Trong trường hợp này, cảm giác ngứa có thể do phản ứng của da với khối u đang trở nên ung thư tại chỗ ngứa hoặc một ung thư khác đang hình thành ở một vị trí khác trong cơ thể.

Điều trị

Các lựa chọn điều trị đối với ung thư tế bào hắc tố bao gồm áp lạnh, hoá trị, xạ trị, liệu pháp miễn dịch và phẫu thuật cắt bỏ.

Để giảm ngứa, bác sĩ có thể kê toa thuốc ức chế Histone deacetylase và Corticoid đường uống.

Triệu chứng của một bệnh nền khác.

Triệu chứng ngứa kéo dài không có sang thương da hoặc bất cứ dấu hiệu gì khác là gợi ý một bệnh nền đang hiện diện.

Đặc biệt bệnh ảnh hưởng đến máu, thận, gan hoặc tuyến giáp có thể gây ra ngứa. Bệnh nhân tiểu đường và HIV cũng có thể bị ngứa.

Bệnh nhân suy thận mạn gần tới giai đoạn cần lọc máu có thể bị những đợt ngứa mạn tính. Thật vậy, các nhà nghiên cứu cho rằng khoảng 40% bệnh nhân bệnh thận mạn giai đoạn cuối bị ngứa.

Những bệnh về gan cũng có thể gây ra ngứa. Theo một nghiên cứu năm 2015, thì 69% bệnh nhân xơ gan mật nguyên phát bị tình trạng ngứa, và 75% những bệnh nhân này được báo cáo có triệu chứng ngứa trước khi được chẩn đoán bệnh.

Ngứa mạn tính có thể ảnh hưởng đến tâm trạng và giấc ngủ từ đó làm giảm chất lượng cuộc sống của họ.

Điều trị

Trong trường hợp này, việc điều trị ngứa phụ thuộc vào tình trạng bệnh nền. Ví dụ, bệnh nhân bệnh gan có thể cần kem hoặc thuốc mỡ cho những cơn ngứa nhẹ và tại chỗ. Một số khác cần thuốc hệ thống nếu mức độ ngứa nghiệm trọng và lan rộng nhiều nơi.

Điều trị ngứa nói chung có thể bao gồm thuốc đối kháng thụ thể Opioid, kháng hHstamine, muối mật và Rifampicin.

Phản ứng dị ứng

Phản ứng dị ứng có thể xảy ra với rất nhiều chất khác nhau. Chẳng hạn như Nickel là một chất phổ biến gây ra phản ứng dị ứng.

Nhiều sản phẩm có thể tiếp xúc với da mặt như nữ trang, điện thoại và gọng kính có thể chứa Nickel.

Khi phản ứng dị ứng xảy ra cơ thể có thể sẽ phát ban.

Điều trị

Việc điều trị phản ứng dị ứng biểu hiện trên da có thể sử dụng steroid dạng kem hoặc mỡ.

Phản ứng với thực vật hoặc sinh vật biển

Một số thực vật và sinh vật biển có thể gây ra ngứa.

Thực vật

Danh sách các thực vật dưới đây có thể là nguyên nhân của phản ứng dị ứng trên da:

• Cây thường xuân
• Cây sồi
• Cây sơn
• Dâu
• Tỏi
• Cà chua
• Cây liên mộc
• Cây lưu ly
• Cây tầm xuân
• Cây ớt cay

Sinh vật biển

Ví dụ, bệnh ngứa do bơi lội xuất hiện phản ứng dị ứng khi tiếp xúc với kí sinh trùng trong ao, hồ hoặc biển.

Mặt khác, “Seabather’s eruption” là một phản ứng dị ứng xảy ra khi sứa biển mới nở hoặc hải quỳ bị kẹt trong lớp áo tắm của người đi bơi.

Điều trị

Steroids và kháng Histamin được sử dụng để điều trị tình trạng phản ứng với thực vật và sinh vật biển.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số thuốc có thể gây ra cơn ngứa da bao gồm:

• Aspirin
• Opioids
• Một số loại thuốc huyết áp
• Một số loại thuốc điều trị ung thư

Điều trị

Trong một số trường hợp, cần thiết ngưng sử dụng và thay thế các loại thuốc gây ngứa bằng thuốc khác không gây ngứa.

Đối với những bệnh nhân không thể thay đổi thuốc cần trao đổi với bác sĩ về việc sử dụng thuốc điều trị và quản lý tác dụng phụ của thuốc.

Tổn thương thần kinh

Một số bệnh nhân có thể ngứa trên mặt với nguyên nhân là do tổn thương thần kinh và dạng ngứa này thường khu trú.

Đột quỵ và bệnh đa xơ cứng đều có thể ảnh hưởng hoặc làm tổn thường thần kinh, có khả năng dẫn đến ngứa.

Điều trị

Ngứa do nguyên nhân tổn thương thần kinh có thể rất khó điều trị và chưa có nhiều nghiên cứu việc điều trị tình trạng này. Tuy nhiên, thuốc tê tại chỗ, gabapentin hoặc miếng dán capsaicin để giảm ngứa.

Chẩn đoán

Mọi người đều có thể đã bị dị ứng một lần trong đời. Để chẩn đoán, các bác sĩ sẽ khám thật kĩ da và hỏi về những mối liên hệ y tế trong quá khứ và hiện tại.

Bác sĩ cũng có thể hỏi về công việc, thú cưng, và sản phẩm chăm sóc da để có thể tìm ra chất nghi ngờ là nguyên nhân của tình trạng dị ứng hiện tại.

Một vài bệnh nhân có thể cần thực hiện xét nghiệp áp da bằng cách dán một miếng dán có chứa một lượng nhỏ chất nghi ngờ gây ra phản ứng dị ứng lên da và đợi trong vòng vài ngày sau đó xem xét các phản ứng dị ứng trên da như phát ban.

Với một bệnh nhân có bệnh nền đến khám vì triệu chứng ngứa có thể thể sẽ cần xét nghiệm tổng quát để xác định nguyên nhân.

Khi nào cần đến gặp bác sĩ

Bất kì ai khi bị ngứa đều cần đến khám bác sĩ vì đó có thể là một dấu hiệu của tình trạng bệnh mạn tính nghiêm trọng.

Các triệu chứng có thể chỉ điểm đến một tình trạng bệnh nền như:

• Buồn nôn
• Đau phía trên bên phải của bụng
• Nước tiểu đậm màu
• Vàng da, vàng mắt
• Chán ăn
• Nôn ói
• Lo lắng
• Mệt mỏi
• Nhạy cảm với nhiệt
• Yếu cơ
• Tiêu chảy
• Đi tiểu thường xuyên
• Khát nhiều

Những bệnh gây ra ngứa như vảy nến, viêm nang lông và dị ứng có thể đòi hỏi sử dụng thuốc.

Khi sử dụng kem thoa tại chỗ và thuốc kháng Histamin không hiệu quả trong việc kiểm soát ngứa, thì đây là lúc cần đến gặp bác sĩ để tìm kiếm nguyên nhân khác có thể.

Một vài người bị phản ứng dị ứng mà không rõ tác nhân gây ra bệnh, trong trường hợp này cần khám với bác sĩ chuyên khoa dị ứng.

Kết luận

Tình trạng ngứa da mặt rất phổ biến, nếu bệnh kéo dài hoặc nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Đôi khi, nguyên nhân là khô da. Những bệnh nhân có bệnh da khác như chàm hoặc vảy nến cũng có thể bị ngứa trên da mặt.

Khi ngứa vùng da mặt nhưng không có phát ban hoặc bất kì dấu hiệu gì trên da, bệnh nhân cần đến khám bác sĩ để được làm các xét nghiệm và xác định nguyên nhân.

-- BS Phan Vũ Lam Phương --

Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương

Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.

Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.

Thông tin liên hệ

• Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương. 

• Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.

• Hotline tư vấn đặt lịch Bác sĩ: 0899777709 / Zalo/Viber: 0899777709

• Facebook Fanpage: Thẩm mỹ da - BV Nguyễn Tri Phương