Isotretinoin là gì?
Isotretinoin (13-cis retinoic acid) là một dẫn xuất vitamin A (retinoid). Trong cơ thể chúng ta, gan tự tổng hợp một lượng nhỏ isotretinoin từ vitamin A. Thuốc Isotretinoin là isotretinoin tổng hợp, được sử dụng dưới sự chỉ định của bác sĩ.
Isotretinoin được phát triển vào những năm 1950, nhưng chỉ bắt đầu được sử dụng vào giữa những năm 1970. Các tên biệt dược ban đầu là Accutane® và Roaccutane® nhưng hiện nay có nhiều phiên bản hoạt chất trên thị trường với các hiệu lực khác nhau.
Isotretinoin được dùng khi nào?
Isotretinoin là một loại thuốc rất hiệu quả trong điều trị mụn trứng cá. Ban đầu, thuốc được chấp thuận sử dụng cho những trường hợp nặng, nhưng dần isotretinoin được kê cho tất cả các mức độ của mụn trứng cá.
Isotretinoin cũng có tác dụng ở các tình trạng liên quan đến nang lông, ví dụ:
- Bệnh trứng cá đỏ;
- Viêm da tiết bã;
- Viêm tuyến mồ hôi mủ (Hidradenitis suppurativa);
- Viêm nang lông da đầu.
Isotretinoin cũng được kê đơn off-label cho các bệnh da khác. Ví dụ như:
- Lupus ban đỏ dạng đĩa;
- U hạt vòng (Granuloma annulare);
- Bệnh Grove;
- Bệnh u hạt (Sarcoidosis);
- Dày sừng ánh sáng lan toả;
- Phòng ngừa ung thư biểu mô tế bào vảy ở da.
Isotretinoin cũng đã được sử dụng như một điều trị hỗ trợ trong u nguyên bào thần kinh.
Chống chỉ định của Isotretinoin
Isotretioin không được sử dụng trong thời kì mang thai, hoặc trong thời gian có khả năng mang thai.
Nam và nữ giới đang điều trị isotretinoin không được phép hiến máu, để phòng trừ trường hợp máu được cho truyền cho phụ nữ đang mang thai.
Thận trọng khi uống isotretinoin
- Isotretinoin nên được sử dụng cẩn thận trong thời gian cho con bú.
- Các phi công thương mại có thể bị hạn chế bay nếu họ đang dùng isotretinoin.
- Liều cao isotretinoin ở trẻ nhỏ có thể làm đóng sụn đầu xương sớm, dẫn đến vóc dáng nhỏ, lùn (điều này không nhận thấy khi dùng liều thấp để điều trị mụn trứng cá).
Isotretinoin hoạt động như thế nào?
Ở mụn trứng cá, isotretinoin có tác dụng:
- Giảm sản xuất bã nhờn;
- Thu nhỏ tuyến bã nhờn;
- Giảm bít tắc lỗ chân lông;
- Ức chế sự phát triển của vi khuẩn;
- Chống viêm.
Những liều thông thường của Isotretinoin
Liều sử dụng mỗi ngày trong điều trị mụn trứng cá là 0,1 - 1mg/kg cân nặng. Một số bệnh nhân có thể chỉ cần liều thấp một hoặc hai lần một tuần. Một đợt điều trị có thể hoàn tất trong một vài tháng hoặc tiếp tục trong vài năm. Với mụn trứng cá, bác sĩ thường chỉ định thuốc nhằm đạt tổng liều tích lũy thuốc từ 120 - 140mg/kg, với hi vọng giảm khả năng tái phát, nhưng bằng chứng cho điều này vẫn còn tranh cãi. Xu hướng chung là sử dụng liều thấp hơn, không liên quan đến trọng lượng cơ thể (ví dụ 10mg/ngày).
Liều cho từng cá nhân được kê bởi bác sĩ da liễu sẽ phụ thuộc vào:
- Chỉ định của bác sĩ theo thăm khám lâm sàng;
- Trọng lượng cơ thể bệnh nhân;
- Tình trạng cụ thể đang được điều trị;
- Mức độ nặng của tình trạng da;
- Đáp ứng với điều trị;
- Các điều trị khác đang sử dụng đồng thời;
- Các tác dụng phụ đã gặp phải.
Isotretinoin tốt hơn khi uống với nước hoặc sữa sau khi ăn để giúp cho sự hấp thu. Thuốc có thể uống lúc đói, nhưng sự thấp thụ có thể giảm một nửa. Không có hiệu quả nào cụ thể khi chia nhỏ liều trong ngày. Một công thức mới hơn (isotretinoin- lidose) có thể uống không liên quan đến bữa ăn.
Uống isotretinoin trong bao lâu?
Hầu hết bệnh nhân nên được điều trị cho đến khi tình trạng da của họ sạch mụn và duy trì sau đó vài tháng. Tuy nhiên, các đợt điều trị thường giới hạn trong 16 - 30 tuần (4 - 7 tháng) để giảm thiểu nguy cơ gây quái thai (nguy cơ bất thường bẩm sinh), và tuân thủ các quy định của cơ quan quản lý tại địa phương. Isotretinoin có thể được kê đơn trong nhiều năm, thường với liều lượng thấp hoặc không liên tục.
Các tương tác thuốc với Isotretinoin
Cẩn trọng khi sử dụng với các thuốc sau:
- Vitamin A (retinoic acid): tác dụng phụ có tính tích lũy và có thể nghiêm trọng. Beta-carotene (tiền vitamin A) được cho phép sử dụng.
- Tetracyclines (bao gồm doxycycline, minocycline): các chất này có thể làm tăng nguy cơ đau đầu và mờ mắt do tăng áp lực nội sọ.
- Warfarin: cần theo dõi INR cẩn thận.
Có khi nào thất bại điều trị mụn khi dùng isotretinoin không?
Mặc dù isotretinoin thường rất hiệu quả trong điều trị mụn trứng cá, nhưng đôi khi có thể đáp ứng chậm và không hoàn toàn. Đáp ứng kém có thể liên quan đến:
- Mụn đầu trắng lớn (macrocomedones);
- Nốt (tổn thương viêm sâu, lớn);
- Nhiễm trùng thứ phát;
- Hút thuốc;
- Hội chứng buồng trứng đa nang;
- Nhỏ tuổi (< 14 tuổi).
Một số lựa chọn khi đáp ứng chậm với isotretinoin gồm:
- Đốt điện nhân mụn;
- Một đợt điều trị isotretinoin kéo dài;
- Điều trị bổ sung với kháng sinh uống và corticoid uống.
Có thể điều trị lại bằng isotretinoin khi mụn tái phát hay không?
Ít nhất 50% bệnh nhân bị mụn trứng cá có đáp ứng kéo dài sau một đợt dùng isotretinoin đúng cách. Ở một số khác, mụn có thể tái phát sau một vài tháng đến vài năm sau khi ngưng thuốc. Sự tái phát phổ biến ở nữ giới hơn nam giới, và ở bệnh nhân trên 25 tuổi. Các bệnh nhân này có thể được điều trị một đợt khác với isotretinoin.
Điều trị dài hạn (trên 1 năm) thường sử dụng cho bệnh nhân:
- Mụn dai dẳng;
- Tuyến bã tăng hoạt;
- Trứng cá đỏ;
- Viêm nang lông da đầu;
- Ung thư da.
Giới thiệu Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương
Đơn vị Da liễu - Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương được triển khai dịch vụ thăm khám, chăm sóc và điều trị các tình trạng về da như mụn, sẹo, nám, tàn nhang… với tiêu chí đem lại sự thay đổi tích cực về diện mạo cũng như sự hài lòng của khách hàng sau khi sử dụng dịch vụ.
Với nguồn nhân lực chất lượng có chuyên môn cao là các Phó giáo sư, tiến sĩ, bác sĩ đến từ Bộ môn Da liễu - Đại học Y Dược TPHCM & Bệnh viện Nguyễn Tri Phương có kinh nghiệm nhiều năm trong giảng dạy, nghiên cứu và điều trị Da liễu – Thẩm mỹ da; sẽ trực tiếp thăm khám, lên phác đồ điều trị và trực tiếp trị liệu cho bệnh nhân, đảm bảo hiệu quả cao nhất.
Thông tin liên hệ
-
Đơn vị da liễu – Thẩm mỹ da Bệnh viện Nguyễn Tri Phương.
-
Số 468 Nguyễn Trãi, Phường 8, Quận 5, Tp.Hồ Chí Minh.
-
Hotline tư vấn đặt lịch Bác sĩ: 0899777709 / Zalo/Viber: 0899777709
-
Facebook Fanpage: Thẩm mỹ da - BV Nguyễn Tri Phương
