Biểu hiện tưa lưỡi ở trẻ
Biểu hiện bệnh bắt đầu là những chấm trắng nhỏ xuất hiện ở phía trên đầu lưỡi, sau đó lan rộng thành mảng trắng trên mặt lưỡi. Nếu để lâu, nấm sẽ ăn loang khắp lưỡi, làm mất vị giác, khiến trẻ biếng ăn, đau đớn, khó bú, bỏ bú và quấy khóc. Nếu nấm mọc dày có thể lan vào đường thở gây viêm phổi, nấm phổi, lan xuống dạ dày gây tiêu chảy rất nguy hiểm.
Nguyên nhân khiến cho loại nấm này phát triển nhanh thường do trẻ nhỏ không uống nước tráng miệng sau khi bú hoặc ăn bột xong. Ở trẻ lớn không đánh răng sau khi ăn, hay ăn ngọt, ăn đêm khiến cho nấm có môi trường thuận lợi để phát triển gây bệnh. Những trẻ bị HIV, ung thư… có sức đề kháng kém cũng thường bị nấm lưỡi rất nặng.
Một số gia đình thường sử dụng corticoid đường hít cho trẻ hen suyễn, thuốc độc tế bào trong bệnh ung thư, dùng thuốc kháng sinh phổ rộng thường xuyên làm cho hệ cân bằng vi sinh trong cơ thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng tạo điều kiện cho nấm lưỡi phát triển.
Dùng thuốc chữa tưa lưỡi
Khi bị nấm lưỡi, nếu ở mức độ nhẹ, có thể dùng nước muối để súc miệng hằng ngày hoặc dung dịch iod povidin 1% để súc miệng hoặc dùng gạc mềm tẩm dung dịch đó lau miệng và lưỡi cho bé.
Ngoài ra, có thể dùng các thuốc chữa nấm như nystatin. Đây là thuốc kháng nấm tác dụng rất tốt thường dùng khi bị nấm lưỡi. Nystatin hầu như không độc ở tất cả các lứa tuổi, kể cả trẻ nhỏ suy yếu và ngay cả khi dùng kéo dài vì thuốc không đi vào máu.
Dùng thuốc này bằng cách rơ ở miệng cho trẻ thường điều trị trong 7 ngày. Cũng có thể dùng dạng viên bao đường nystatin 500.000 đơn vị để pha thuốc nước đủ dùng cho 1 lần. Cách pha là lấy một phần năm viên thuốc pha với 1ml nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) hoặc nước nấu chín để nguội rồi dùng gạc sạch quấn quanh ngón tay trỏ rơ lưỡi và nơi có nấm mọc.
Loại thứ hai là miconazol – một thuốc imidazol tổng hợp có tác dụng chống nhiều loại nấm, trong đó có Candida albicans. Miconazol dùng bôi tại chỗ dưới dạng gel rơ miệng nồng độ 2%. Không dùng thuốc này khi trẻ bị dị ứng với miconazol, trẻ có bệnh về gan, trẻ không thể nuốt.
Khi dùng, thuốc có thể gây rối loạn tiêu hóa như buồn nôn, nôn hoặc đôi khi tiêu chảy, viêm gan, mẩn ngứa… Mặc dù dùng tại chỗ nhưng vẫn có một lượng thuốc nhất định đi vào máu nên cần thận trọng khi trẻ đang dùng nhiều loại thuốc vì có thể xảy ra tương tác. Khi dùng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, cần phải thận trọng để chắc chắn rằng gel không làm tắc nghẽn cổ họng, do đó nên chia tổng liều hằng ngày thành những liều nhỏ hơn và theo dõi trẻ để tránh nghẹt thở.
Nếu việc dùng thuốc rơ miệng và chống nấm bằng các thuốc trên không khỏi thì phải dùng thuốc kháng nấm toàn thân. Một số thuốc chống nấm đường uống có tác dụng ức chế sinh tổng hợp ergosterol của màng tế bào nấm. Cho trẻ uống fluconazole hoặc itraconazole.
Chú ý không nên cậy những chấm trắng trên lưỡi trẻ vì sẽ gây chảy máu, dẫn đến nhiễm trùng. Không sử dụng mật ong, nước vắt chanh để bôi lên lưỡi có thể gây nguy hiểm cho trẻ.
Do bệnh dễ tái phát nên sau khi hết triệu chứng vẫn phải tiếp tục rơ cho trẻ ít nhất 2 ngày, phải phối hợp vệ sinh răng miệng. Không nên cho trẻ bú hay ăn uống trong vòng 20 phút sau khi rơ miệng. Dùng gạc sạch thấm nước muối 0,9% lau lưỡi cho bé mỗi ngày, sau khi ăn cần được uống hoặc súc miệng bằng nước lọc. Trẻ lớn hơn thì dùng kem đánh răng dành riêng cho bé.
Các bà mẹ cần lưu ý không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có ý kiến bác sĩ và không nên nghe theo lời mách bảo của người khác rồi làm theo khiến cho bệnh không những không khỏi mà còn có thể dẫn đến tai biến nguy hiểm.
Phòng bệnh tưa lưỡi cho trẻ
Việc đề phòng bệnh nấm lưỡi ở trẻ em rất đơn giản bằng cách cho trẻ ăn xong phải vệ sinh khoang miệng và lưỡi của trẻ đúng cách. Thường dùng nước lọc để cho trẻ uống cho sạch khoang miệng và lưỡi ngay sau khi ăn. Có thể dùng dung dịch nước muối sinh lý 0,9% để súc miệng cho trẻ.
Với trẻ sơ sinh, cần dùng gạc mềm, sạch thấm nước muối sinh lý để lau lưỡi cho bé. Với trẻ lớn, cần hướng dẫn trẻ cách đánh răng và súc miệng sau mỗi khi ăn. Không cho ăn vặt, ăn bánh kẹo nước ngọt vào buổi tối để tránh tạo điều kiện cho nấm lưỡi phát triển.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
