Sử dụng methotrexate khi điều trị viêm khớp dạng thấp trong thai kỳ

Methotrexate có tác dụng giảm viêm trong viêm khớp dạng thấp bằng cách ức chế hệ miễn dịch. Tác dụng này có thể giúp phòng những tổn thương tại khớp và làm giảm các triệu chứng của viêm khớp.

Methotrexate là thuốc có tác dụng kiểm soát bệnh viêm khớp dạng thấp rất hiệu quả song nó lại có thể gây nguy hiểm khi sử dụng trong thai kỳ.

Những tác động của thuốc trong quá trình mang thai

Cục quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) xếp methotrexate vào hạng mục X tức là nhóm thuốc bị chống chỉ định sử dụng cho phụ nữ có thai.

Lý do là sử dụng methotrexate trong thai kỳ có thể gây sẩy thai hoặc gây ra những dị tật bẩm sinh cho thai nhi. Những dị tật bẩm sinh nghiêm trọng nhất mà methotrexate có thể gây ra bao gồm:

Dị tật ống thần kinh như:

Thiếu một phần não bộ (hoặc sọ)
Thoát vị màng não (màng bảo vệ tủy sống bị đẩy ra ngoài thông qua phần đốt sống bị hở)
Thoát vị màng tủy-tủy sống (cột sống không khép kín hoàn toàn)
Thoát vị não (mô não lồi ra khỏi hộp sọ)
Gai đôi có nang (dị tật ở cột sống)

Loạn sản xương sọ-đòn có thể gây ra:

Không có xương cổ hoặc xương cổ kém phát triển
Hộp sọ phát triển bất thường
Phần trán bị phồng lên

Sự cách xa bất thường của hai bộ phận (như mắt)

Những dị tật khác như biến dạng tai, mũi phẳng, hàm nhỏ

Bàn tay lệch vị trí so với cổ tay

Mất xương cánh tay

Quy tắc an toàn đối với phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai hoặc đang cố gắng mang thai không nên sử dụng methotrexate. Nếu bạn đang trong độ tuổi sinh sản, hãy tuân thủ theo những quy tắc sau:

Thử thai trước khi quyết định điều trị với methotrexate.
Đợi ít nhất 1 chu kỳ kinh nguyệt sau khi bạn ngừng thuốc rồi mới nên mang thai.
Sử dụng biện pháp tránh thai trong quá trình điều trị và trong khoảng 1 tháng sau khi ngừng điều trị với thuốc.
Nếu bạn mang thai trong khi đang sử dụng methotrexate, hãy ngừng sử dụng thuốc và thông báo cho bác sỹ ngay lập tức.

Quy tắc an toàn đối với nam giới

Nam giới sử dụng methotrexate không nên có con trong quá trình điều trị với thuốc, và nên tuân thủ theo những quy tắc sau:

Đợi ít nhất 3 tháng sau khi ngừng điều trị mới nên có con.
Sử dụng các biện pháp tránh thai trong quá trình điều trị và trong khoảng 3 tháng sau khi ngừng điều trị.

Phụ nữ cho con bú

Bạn không nên sử dụng methotrexate khi đang cho con bú do thuốc có thể bài tiết qua sữa mẹ và gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng đối với trẻ bú mẹ. Những tác dụng phụ này bao gồm buồn nôn, nôn và tiêu chảy, các rối loạn tạo máu như giảm tế bào máu. Nếu số lượng bạch cầu của trẻ thấp, trẻ sẽ có nguy cơ nhiễm trùng rất cao. Còn nếu tỷ lệ hồng cầu thấp có thể dẫn đến thiếu máu.

Trường hợp bạn cần thiết phải sử dụng methotrexate sau khi sinh con, hãy trao đổi với bác sỹ để tìm ra biện pháp cho trẻ bú.

Những lựa chọn thay thế

Một số loại thuốc điều trị viêm khớp dạng thấp khác là lựa chọn khá an toàn khi sử dụng trong thai kỳ như:

Azathioprine
Cyclosporine
Hydroxychloroquine
Sulfasalazine

Lựa chọn an toàn khác cũng bao gồm sử dụng liều thấp corticosteroid. Bác sỹ sẽ chỉ định cho bạn loại thuốc phù hợp nhất.

Ngoài ra, nếu được chỉ định của bác sỹ, bạn cũng có thể sử dụng các thuốc chống viêm không steroid trong 3 tháng đầu và giữa thai kỳ như ibuprofen và naproxen. Tuy nhiên việc sử dụng các NSAIDs này trong 3 tháng cuối là chống chỉ định do chúng có thể gây tổn thương tim thai.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP