1. Tự kháng thể là gì và xét nghiệm ANA là gì?
Hệ thống miễn dịch tạo ra các loại protein đóng vai trò bảo vệ cơ thể, được gọi là kháng thể. Kháng thể được sản xuất trực tiếp bởi các tế bào bạch cầu (tế bào B). Nhiệm vụ của các kháng thể là nhận ra và chống lại các sinh vật truyền nhiễm (vi trùng) khi xâm nhập vào trong cơ thể. Khi một kháng thể nhận ra các protein ngoại lai của một sinh vật truyền nhiễm, tức là kháng nguyên, chúng sẽ huy động thêm các tế bào miễn dịch khác cũng như kích hoạt phản ứng viêm để chống lại sự lây nhiễm.
Đôi khi những kháng thể này cũng mắc sai lầm, nhận diện các protein bình thường tự nhiên trong cơ thể thành các vật ngoại lai và nguy hiểm. Các kháng thể này sẽ được gọi là tự kháng thể. Tự kháng thể kích hoạt một dòng thác viêm, khiến cơ thể tự tấn công vào chính mình. Các tự kháng thể thường nhắm mục tiêu vào những protein bình thường trong nhân của tế bào được gọi là kháng thể kháng nhân (ANA - antinuclear antibodies).
Hầu hết trong cơ thể của chúng ta đều có tự kháng thể nhưng thường với số lượng rất nhỏ. Sự hiện diện của một lượng lớn các chất tự kháng thể hoặc ANA có thể là căn nguyên của một lý bệnh tự miễn.
Cụ thể là các ANA báo hiệu cơ thể bắt đầu tấn công chính mình và dẫn đến các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ hệ thống, xơ cứng bì, hội chứng Sjögren, bệnh viêm đa cơ hay viêm da cơ, bệnh mô liên kết hỗn hợp, viêm gan tự miễn... Khi đó, tự kháng thể làm tổn thương các mô trong cơ thể nếu có thành phần protein đặc hiệu với chúng như khớp, da, cơ và các mô liên kết nói chung, khiến hệ cơ quan mất chức năng và biểu hiện bệnh lý.
2. Nguyên lý thực hiện xét nghiệm ANA như thế nào?
Có nhiều phương pháp khác nhau được sử dụng để kiểm tra ANA.
Phương pháp xét nghiệm ANA thường được ứng dụng là xét nghiệm ANA huỳnh quang hoặc FANA. Trong đó, các tự kháng thể sẽ được cho gắn huỳnh quang, nếu có sự hiện diện sẽ hiện lên dưới kính hiển vi và sẽ được xác định với cường độ của huỳnh quang.
Độ nhạy và độ đặc hiệu của xét nghiệm ANA là khá tốt để được chỉ định thành xét nghiệm ban đầu cực kỳ phổ biến nhằm xác định khả năng mắc phải bệnh lupus nói riêng hay một tình trạng tự miễn bất kỳ nói chung. Vì hầu hết các bệnh nhân bị lupus đều có ANA dương tính (hơn 95%), một kết quả xét nghiệm ANA âm tính có thể hữu ích trong việc loại trừ chẩn đoán này.
3. Xét nghiệm ANA được chỉ định khi nào?
Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm ANA nếu bạn có các triệu chứng khiến nghi ngờ đến các bệnh lý tự miễn, chẳng hạn như:
- Đau khớp
- Đau cơ
- Mệt mỏi toàn thân
- Sốt tái phát
- Sốt kéo dài không rõ nguyên nhân
- Phát ban
- Da nhạy cảm với ánh sáng
- Tê và ngứa ran ở tay hoặc chân
- Rụng tóc không rõ nguyên nhân
4. Cách thức thực hiện xét nghiệm ANA như thế nào?
Bạn thường không cần phải chuẩn bị gì đặc biệt khi thực hiện xét nghiệm ANA.
Đây là một xét nghiệm máu thông thường như các xét nghiệm khác, tức điều dưỡng hay kỹ thuật viên phòng xét nghiệm sẽ lấy một ít máu tại tĩnh mạch nền ở tay bạn, cho vào ống nghiệm với chất bảo quản thích hợp. Sau đó, ống nghiệm chứa bệnh phẩm sẽ được cho vào máy và phân tích, xử lý hoàn toàn tự động. Bạn hay thân nhân sẽ được hẹn trả kết quả trong vòng vài giờ sau đó.
Vì đây giống như các kỹ thuật lấy máu khác nên gần như không có nguy cơ gây nguy hại gì đáng kể. Bạn có thể bị đau hay để lại một vết bầm nhỏ sau khi lấy máu
