Hội chứng hậu COVID

Biên dịch: BS Đặng Nhất Tâm

Khoa Nội tổng hợp - BV Nguyễn Tri Phương

Đến thời điểm hiện tại 18/9/2021, Thế giới đã gần 2 năm trải qua Đại dịch Covid-19 với số lượng hơn 220 triệu người nhiễm covid và 4.5 triệu ca tử vong.

Đại dịch Covid cùng bệnh nhiễm covid-19 ảnh hưởng lên mọi mặt đời sống, kinh tế- xã hội và trực tiếp đến sức khỏe của từng Cá nhân-Gia đình.

Theo nghiên cứu Y tế của rất nhiều quốc gia đã trải qua cơn Đại dịch, Bênh covid-19 không chỉ gây ra 1 đợt cảm Cúm- cấp tính 10-14 ngày, mà ngay cả khi đã hồi phục còn để lại những Rối loạn về chức năng và triệu chứng/bệnh lý kéo dài có thể vài tháng đến hơn 1 năm. Y khoa gọi đó là tình trạng Hậu Covid, hoặc hội chứng hậu Covid.

Tình trạng này bao gồm rất nhiều triệu chứng khác nhau, ảnh hưởng trên nhiều hệ cơ quan như: Mệt mỏi, Ho-khó thở kéo dài, Đau nặng ngực, Mất mùi vị, Đau đầu, Giảm trí nhớ- Kém tập trung, Rụng lông tóc,v.v… thậm chí có thể tăng tần suất mắc bệnh tiểu đường, tim mạch, suy thận,..và các vấn đề về tâm lý-tinh thần kéo dài.

Nhiều nghiên cứu ghi nhận rằng 70-80% bệnh nhân nhiễm Covid, sau khi đã ổn định 2-3 tuần điều trị, vẫn chưa trở về trạng thái khỏe mạnh bình thường như trước. Ho sẽ vẫn còn một hoặc nhiều triệu chứng kèo dài vài tuần, vài tháng đến hơn 1 năm. Năm triệu chứng phổ biến nhất là cảm giác mệt mỏi (58%), nhức đầu (44%), rối loạn suy giảm chú ý (27%), rụng tóc-lông (25%) và khó thở (24%)

Tình trạng này thường được ghi nhận ở những F0 lớn tuổi, nhiều bệnh nền, đợt nhiễm cấp tính có triệu chứng nặng, kéo dài, thời gian nằm viện lâu. Tuy nhiên, vẫn có 1 tỉ lệ 20-30% xuất hiện ở những F0 trẻ khỏe mà trước đó triệu chứng nhẹ hoặc ko có triệu chứng.

Cùng điểm qua những triệu chứng thường gặp trên các hệ cơ quan khác nhau:

Hệ tim mạch: Đau tức ngực, tim đập nhanh, hồi hộp,viêm cơ tim, rối loạn nhịp tim…
Hệ hô hấp: Ho, khó thở, đau cổ họng, thở nhanh, giảm chức năng thông khí của phổi,...
Hệ tiêu hóa: Giảm mất vị giác, buồn nôn, nôn, ợ hơi, ăn khó tiêu, tiêu chảy, táo bón..
Hệ thần kinh: Đau đầu, giảm trí nhớ, suy giảm tập trung, Ù tai chóng mặt, Mất ngủ, Lo âu-Trầm cảm, đột quỵ, viêm dây thần kinh,…
Hệ cơxương-khớp, da-lông-tóc: Đau nhức khớp, đau mỏi cơ, phù chân, rụng lông tóc, rối loạn về da móng, tăng tiết mồ hôi, mắt đỏ,…
Hội chứng suy nhược toàn thân: Mệt mỏi kéo dài, cảm giác thiếu năng lượng, sụt cân, ăn uống kém, Ớn lạnh vã mồ hôi…
Những bất thường chức năng cơ thể thông qua các chỉ số xét nghiệm: tổn thương phổi trên X quang/CT scan ngực (34%), tăng các chỉ số viêm, nhiễm trùng, máu tăng đông, suy thận, tăng đường máu, huyết áp tăng…

Tuy nhiên, những triệu chứng và bất thường trên cũng có thể gặp ở bất cứ 1 người bình thường hay trong những Bệnh lý khác. Chính vì vậy khi các F0 hay người dân trong cộng đồng có những vấn đề trên, cần đến những Bệnh viện, trung tâm y tế chuyên khoa để được Bác sĩ thăm khám và chẩn đoán chính xác tình trạng này.

Tình trạng sức khỏe Hậu covid này không chỉ ảnh hưởng lên sức khỏe của từng cá nhân-gia đình, mà còn là 1 gánh nặng rất lớn lên xã hội và nền Y tế của các quốc gia đã và đang trải qua đại dịch.

Và Việt Nam chúng ta cũng đang và sẽ đối mặt với vấn đề Y tế đáng quan tâm này, khi đang trải qua đỉnh dịch với tổng số ca hiện mắc lên đến hơn 650.000, riêng TP Hồ Chí Minh là hơn 250.000 ca F0 (chiếm gần 40%)..cùng lượng lớn F0 cộng đồng chưa được thống kê chính thức.

Với tình hình dịch bệnh căng thẳng và phong tỏa giãn cách thành phố theo chỉ thị 16, việc đi khám chữa bệnh hết sức khó khăn và nhiều người cũng ngại ra đường. Khó khăn này càng khiến tâm lý người dân lo lắng và bất an, bệnh tình càng khó thuyên giảm.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương đã phân tách để hình thành Bệnh viện điều trị Covid theo quyết định của Sở Y tế, tham gia khắp các mặt trận tuyến đầu trong công tác theo dõi và điều trị F0 của TP HCM…cũng đã ghi nhận rất nhiều trường hợp F0 mắc phải các tình trạng hậu covid khác nhau..mặc dù đã được xuất viện về nhà.

Những bệnh nhân F0 trong tình trạng hậu covid này cũng đã được đội ngũ Y Bác sĩ của bệnh viện thăm khám trực tiếp hoặc thông qua điện thoại, hỗ trợ tư vấn và theo dõi điều trị kịp thời, đầy đủ..trong bối cảnh giãn cách-phong tỏa.

Sau đây là những hướng dẫn tư vấn điều trị để các F0 hạn chế những triệu chứng Hậu covid và mau hồi phục trở về trạng thái khỏe mạnh-bình thường nhất:

Tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ và tái khám theo dõi khi có các bất thường trên.
Nghỉ ngơi hợp lý, tránh làm việc nặng quá sức sau khi xuất viện điều trị covid
Dinh dưỡng đầy đủ, tập thể dục thường xuyên, lưu ý các bài tập hítthở, tập vật lý trị liệu ( Xem thêm: Phục hồi sau COVID-19 bằng bài tập thở bụng)
Theo dõi và Điều trị các bệnh lý nền thật tốt cũng giúp giảm tối đa các triệu chứng Hậu covid: Tăng huyết áp, Suy tim, Đái tháo đường, Hen, Bệnh phổi tắt nghẽn mạn tính, Bệnh khớp, bệnh thận, Đột quỵ,v.v..
Tinh thần thoải mái lạc quan, tích cực trong các hoạt động sinh hoạt hằng ngày cũng như công việc