Phình động mạch não - tiếp cận và tiên lượng

1. Túi phình động mạch não hình thành thế nào? Có phải từ khi sinh ra đã có chứng phình này?

Con người khi sinh ra thường chưa có túi phình động mạch. Phần lớn các túi phình phát triển sau tuổi 40. Chứng phình động mạch thường phát triển tại các điểm phân nhánh của động mạch và lớn dần ra bởi áp lực từ lưu lượng máu não. Chúng thường phình to từ từ và trở nên yếu hơn khi chúng lớn lên, giống như một quả bóng bay trở nên yếu hơn khi nó căng ra. Chứng phình động mạch có thể liên quan đến các loại rối loạn mạch máu khác, chẳng hạn như loạn sản sợi cơ, viêm động mạch não hoặc bóc tách động mạch. Một số chứng phình động mạch là do nhiễm trùng, các loại thuốc như thuốc gây nghiện mạnh, hoặc chấn thương não trực tiếp từ một tai nạn.

2. Làm thế nào để chẩn đoán phình động mạch?

Các xét nghiệm hình ảnh đặc biệt có thể phát hiện túi phình động mạch não khá dễ dàng, như chụp cắt lớp vi tính não (CT) có dựng hình động mạch. Phương pháp thứ hai, được gọi là chụp cộng hưởng từ (MRI) cũng có thể phát hiện được bệnh. Kỹ thuật tin cậy nhất được gọi là chụp động mạch não chẩn đoán (DSA).

Trước khi bất kì can thiệp nào được xem xét, chụp động mạch não chẩn đoán thường được thực hiện để lập bản đồ đầy đủ cho một kế hoạch điều trị.

3. Nếu có một túi phình động mạch não, liệu có còn nhiều túi phình khác trên cơ thể không?

Nếu có một túi phình động mạch có nghĩa là có khoảng 20% khả năng có một hoặc nhiều túi phình động mạch khác cùng tồn tại trong cơ thể.

4. Các triệu chứng của túi phình động mạch không vỡ là gì?

Các túi phình động mạch nhỏ thường không có triệu chứng. Nhưng khi túi phình động mạch to ra, nó có thể gây đau đầu hoặc đau tại chỗ túi phình. Nếu phình động mạch trở nên rất lớn, nó có thể tạo ra áp lực ép lên các mô não bình thường hoặc các dây thần kinh lân cận. Áp lực này có thể gây rối loạn thị lực, tê, yếu tay hoặc chân, khó nói, giảm trí nhớ hoặc co giật.

5. Điều gì gây ra vỡ phình động mạch chảy máu?
Khoa học hiện nay chưa hoàn toàn cắt nghĩa được tại sao túi phình động mạch vỡ ra gây chảy máu hoặc chính xác khi nào nó sẽ vỡ. Tuy nhiên, chúng ta đã biết rõ những gì làm tăng nguy cơ chảy máu, trong đó: Huyết áp tăng là nguyên nhân hàng đầu gây vỡ túi phình, làm chảy máu ra màng não. Gắng sức cũng có thể gây ra tăng áp lực trong não và có thể dẫn đến vỡ túi phình động mạch não. Ngoài ra, những thay đổi cảm xúc quá mạnh, chẳng hạn như tức giận, có thể làm tăng huyết áp và sau đó có thể gây vỡ túi phình.

Các chất làm giảm đông máu, một số loại thuốc gây nghiện mạnh như ephedrine và amphetamine (thuốc lắc), cocaine có thể làm tăng nguy cơ vỡ.

Những điều cần biết về phình động mạch não - Bệnh viện Việt ĐứcBệnh viện Việt Đức

6. Các nguy cơ khác gây vỡ phình động mạch và chảy máu là gì?
Nhiều yếu tố quyết định liệu túi phình động mạch có khả năng vỡ và chảy máu hay không. Chúng bao gồm kích thước, hình dạng và vị trí của túi phình. Các phình động mạch nhỏ, bờ đồng đều có thể ít chảy máu hơn các phình lớn, hình dạng không đều. Một khi phình động mạch đã vỡ gây chảy máu, khả năng chảy máu tái phát rất cao.

7. Điều gì xảy ra nếu túi phình động mạch vỡ gây chảy máu?
Nếu một túi phình động mạch vỡ, nó sẽ rò rỉ máu vào khu vực xung quanh não. Đây được gọi là xuất huyết dưới nhện hay xuất huyết màng não. Tùy thuộc vào lượng máu, nó có thể tạo ra: đau đầu dữ dội, đột ngột, có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày hoặc lâu hơn. Có thể kèm theo: buồn nôn và nôn, giảm nhận biết hoặc hôn mê.

Xuất huyết cũng có thể làm tổn thương não trực tiếp, thường là do chảy máu vào cả bên trong não. Điều này có thể dẫn đến: yếu hoặc liệt một tay hoặc chân, khó nói hoặc khó hiểu lời nói, giảm thị lực, co giật…

8. Hậu quả sau khi phình động mạch vỡ là gì?
Khi túi phình động mạch vỡ ra gây chảy máu, khả năng tử vong là khoảng 40% và khả năng não bị tổn thương trầm trọng là khoảng 66%, ngay cả khi túi phình động mạch được điều trị. Nếu túi phình động mạch được điều trị đủ nhanh, các biến chứng do máu thoát ra ngoài màng não cũng còn rất nặng nề.

Co thắt mạch máu não là một biến chứng phổ biến sau khi phình động mạch vỡ. Điều này có thể dẫn đến tổn thương não gia tăng. Các vấn đề khác có thể bao gồm tràn dịch não (ứ nước), khó thở cần phải thở máy và nhiễm trùng…

9. Có điều trị được túi phình động mạch vỡ hoặc cải thiện tổn thương não được không?
Một khi túi phình động mạch vỡ, chảy máu và tổn thương não xảy ra, điều trị túi phình động mạch sẽ không đảo ngược được hoàn toàn tổn hại não. Điều trị giúp ngăn ngừa chảy máu nhiều thêm, kết hợp với các biện pháp điều trị khác, nhờ đó não có điều kiện để phục hồi.
Xem tiếp: Phình động mạch não - lựa chọn điều trị