✴️ Bệnh sỏi bàng quang: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách phòng ngừa

1. Khái niệm

Sỏi bàng quang là tình trạng hình thành các tinh thể rắn từ khoáng chất trong nước tiểu, tích tụ trong lòng bàng quang. Sỏi có thể hình thành tại chỗ hoặc từ thận/niệu quản di chuyển xuống. Thành phần chủ yếu là canxi phosphat, canxi oxalat, hoặc acid uric, đôi khi kèm theo nhân tơ huyết và bạch cầu.

Sỏi có thể nhỏ như hạt gạo hoặc lớn như quả trứng, bề mặt trơn hoặc xù xì. Trường hợp nghiêm trọng, sỏi có thể chiếm toàn bộ thể tích bàng quang, gây biến chứng nặng nề.

Bàng quang hay còn gọi là bóng đái là bộ phận thuộc hệ tiết niệu rất dễ gặp phải sỏi

2. Triệu chứng lâm sàng

Biểu hiện bệnh phụ thuộc vào kích thước và số lượng sỏi. Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Đau vùng hạ vị: Đau âm ỉ hoặc dữ dội, tăng lên khi vận động hoặc tiểu tiện.

• Tiểu khó, tiểu buốt, gián đoạn dòng tiểu: Do sỏi làm cản trở dòng nước tiểu.

• Tiểu nhiều lần, tiểu rắt, tiểu đêm: Sỏi kích thích bàng quang, làm giảm dung tích chứa.

• Tiểu máu vi thể hoặc đại thể: Do niêm mạc bàng quang bị sỏi cọ xát gây tổn thương.

• Ở nam giới: Có thể đau lan xuống dương vật, tăng cảm giác khó chịu khi tiểu tiện.

Tiểu buốt, tiểu rắt, đau khi đi tiểu… là những triệu chứng thường gặp ở bệnh sỏi bàng quang

3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

3.1. Rối loạn lưu thông nước tiểu

• Phì đại lành tính tuyến tiền liệt (BPH) ở nam giới: Gây chèn ép niệu đạo, ứ đọng nước tiểu.

• Sa bàng quang ở nữ giới: Làm giảm khả năng tống xuất nước tiểu.

• Bàng quang thần kinh (Neurogenic bladder): Rối loạn dẫn truyền thần kinh chi phối hoạt động co bóp bàng quang.

• Túi thừa bàng quang: Vùng phình ra bất thường của thành bàng quang, dễ lắng đọng cặn sỏi.

3.2. Nguyên nhân khác

• Viêm bàng quang mạn tính hoặc nhiễm khuẩn tiết niệu: Làm thay đổi pH nước tiểu và hình thành tinh thể.

• Dị vật trong bàng quang (ống thông Foley lâu ngày, stent, vòng tránh thai): Làm lõi cho sỏi kết tinh.

• Sỏi từ thận/niệu quản: Di chuyển xuống bàng quang và tăng kích thước nếu không được đào thải.

4. Biến chứng nếu không điều trị

• Tắc nghẽn đường tiểu dưới: Gây bí tiểu cấp hoặc tiểu són mạn tính.

• Viêm bàng quang – niệu đạo tái phát.

• Tổn thương niêm mạc – loét bàng quang.

• Suy thận ngược dòng do tăng áp lực hệ tiết niệu trên kéo dài.

Mỗi ngày uống trên 2 lít nước tốt cho cơ thể và phòng tránh được nhiều bệnh

5. Phòng ngừa sỏi bàng quang

5.1. Chế độ dinh dưỡng – sinh hoạt hợp lý

• Uống đủ nước: ≥ 2 lít/ngày, tùy theo thể trạng, thời tiết.

• Hạn chế thực phẩm nhiều purin, canxi, oxalat, muối.

• Tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm ít chất béo, hạn chế đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn.

• Hạn chế rượu bia, thuốc lá – yếu tố nguy cơ của viêm mạn tính và lắng đọng cặn sỏi.

5.2. Vệ sinh và kiểm soát bệnh nền

• Giữ vệ sinh sinh dục, tránh viêm nhiễm đường tiểu.

• Kiểm soát tốt tăng acid uric máu, phì đại tuyến tiền liệt, tiểu đường, và các bệnh lý nền khác.

• Không nhịn tiểu lâu; sau tiểu nên chờ vài giây để tống xuất triệt để nước tiểu.

5.3. Tầm soát sớm

• Siêu âm hệ tiết niệu định kỳ ở người có tiền sử sỏi thận, viêm đường tiểu tái phát, hoặc dị tật niệu – sinh dục.

6. Kết luận

Sỏi bàng quang là một bệnh lý phổ biến và có thể dẫn đến nhiều biến chứng nếu không phát hiện và xử trí sớm. Tuy không có phương pháp phòng ngừa tuyệt đối, nhưng việc thay đổi lối sống, dinh dưỡng hợp lý và khám sức khỏe định kỳ có thể giảm đáng kể nguy cơ hình thành sỏi. Khi có bất kỳ dấu hiệu rối loạn tiểu tiện nào, người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên khoa tiết niệu để được đánh giá và can thiệp kịp thời.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp