Giải phẫu động mạch thận

Giải phẫu mạch thận

Các động mạch thận phân nhánh từ động mạch chủ bụng và cung cấp máu cho thận. Nguồn cung cấp động mạch của thận là thay đổi tùy theo từng người và có thể có một hoặc nhiều động mạch thận cung cấp máu cho mỗi thận. Do vị trí của động mạch chủ, tĩnh mạch chủ dưới cũng như giải phẫu thận trong cơ thể nên bình thường động mạch thận phải sẽ dài hơn động mạch thận trái.

Quá trình cung cấp máu cho thận bắt đầu bằng sự phân nhánh của động mạch chủ vào các động mạch thận (mỗi nhánh được đặt tên dựa trên vùng thận mà chúng đi qua) và kết thúc bằng cách nối tiếp các tĩnh mạch thận để nối với tĩnh mạch chủ dưới. Các động mạch thận chia thành một số động mạch phân đoạn khi đi vào thận, sau đó chia thành nhiều tiểu động mạch.

Các tiểu động mạch thận hướng tâm phân nhánh vào các mao mạch cầu thận, tạo điều kiện thuận lợi cho việc cung cấp máu đến các nephron bên trong bao Bowman. Đồng thời lấy máu ra khỏi cầu thận và vào các mao mạch liên cầu, cung cấp oxy cho mô đến nhu mô thận.

Thận của một người trưởng thành bình thường nhận được khoảng 1/4 cung lượng máu từ tim hoặc 1,2 lít máu mỗi phút. Cơ thể có các cơ chế tự điều chỉnh tại chỗ, làm tăng hoặc giảm lưu lượng máu để thích ứng với áp lực máu trong hệ thống tuần hoàn. Các thụ thể nằm trong thành cơ trơn của động mạch thận cho phép động mạch giãn nở hoặc co lại để điều chỉnh cân đối cho huyết áp cao hoặc thấp.

Các biến thể giải phẫu mạch thận

Sự khác biệt về số lượng, nguồn gốc và đường đi của các động mạch thận là khá phổ biến.

Động mạch thận đơn: Bình thường xảy ra khoảng 70% trường hợp, trong khi động mạch thận phụ có khoảng 30% trường hợp.
Động mạch thận phụ thường phát sinh ngay bên dưới hoặc trong một số trường hợp ở trên động mạch thận chính. Một số trường hợp hiếm còn có động mạch thận phụ phát sinh từ thân tạng hoặc động mạch mạc treo tràng trên.

Nguồn gốc của động mạch thận có thể khác nhau, trong đó có thể có một hoặc cả hai động mạch thận phát sinh từ chỗ phân đôi của động mạch chủ hoặc từ chậu chung.

Nghiên cứu về đặc điểm giải phẫu thận, đặc biệt là đặc điểm động mạch thận có vai trò quan trọng trong phẫu thuật lấy thận ghép. Khi đã đủ các tiêu chuẩn cho thận ghép, trước mổ người cho cần được chụp động mạch thận để kiểm tra, xác định số lượng, kích thước, đường đi và phân nhánh của động mạch thận. Cân nhắc nên chọn thận lấy có một động mạch, do đường kính động mạch thận to, khi ghép kỹ thuật nối thuận lợi. Trong trường hợp bắt buộc phải lấy thận có nhiều động mạch, hoặc thận có chỗ rẽ sớm phát triển, thì trong mổ phải chú ý số lượng các nhánh, bảo tồn tối đa các động mạch để đảm bảo cấp máu tốt nhất cho thận ghép. Trong mổ lấy thận, khi phẫu tích phải thận trọng, tránh gây tổn thương cho động mạch thận, gây chảy máu nguy hiểm đến tính mạng người cho đồng thời ảnh hưởng đến sự nguyên vẹn của thận ghép. Trong trường hợp lấy thận phải, động mạch thận phải thường nằm sau tĩnh mạch chủ dưới, khi kẹp cắt động mạch chú ý tránh gây tổn thương cho tĩnh mạch chủ

Renan Uflacker đã đưa ra bảng phân loại và tần suất mỗi kiểu cấp máu cho thận mà hai ông đã thống kê trên bệnh nhân như sau:

Một động mạch đến rốn thận 55,3%.
Một động mạch đến rốn thận và nhánh của nó đến cực trên của thận 14,3%.
Hai động mạch đến rốn thận 7,9%.
Một động mạch đến rốn thận và một nhánh của động mạch chủ bụng đến cực trên của thận 6,8%.
Một động mạch đến rốn thận và một nhánh của động mạch chủ bụng đến cực dưới của thận 5,3%.
Hai động mạch đến rốn thận và một nhánh của nó đến cực trên của thận 3,4%.
Một động mạch đến rốn thận với chỗ rẽ sớm phát triển 2,6%.
Ba động mạch đến rốn thận 1,9%.
Hai động mạch đến rốn thận và một nhánh của động mạch chủ bụng đến cực trên của thận 1,1%.
Hai động mạch đến rốn thận và một nhánh của động mạch chủ bụng đến cực dưới của thận 0,7%.
Hai động mạch đến rốn thận và hai nhánh của động mạch chủ bụng đến hai cực của thận 0,4%.
Ba động mạch đến rốn thận và hai nhánh của động mạch chủ bụng đến hai cực của thận 0,4%.