1. Các phương pháp tán sỏi tiết niệu
Sỏi tiết niệu được kết tinh từ những khoáng chất khó tan trong nước tiểu như canxi, urat, cystine…Sỏi được hình thành chủ yếu tại thận. Sau đó, theo nước tiểu di chuyển đến các vị trí khác tại đường tiết niệu như niệu quản, bàng quang, niệu đạo…Tỷ lệ mắc sỏi đường tiết niệu ở nam cao hơn ở nữ, nhất là trong độ tuổi trung niên.
Trước đây, để điều trị sỏi tiết niệu thường dựa theo kích thước của sỏi:
Với những sỏi nhỏ: biện pháp điều trị được ưu tiên là uống thuốc kết hợp với chế độ ăn uống , vận động. Tuy nhiên, phương pháp này chỉ kìm hãm được sự phát triển của sỏi, không thể đẩy hết sỏi ra ngoài cơ thể. Hơn thế, uống thuốc dài ngày còn làm tăng áp lực giải độc cho gan.
Với sỏi có kích thước lớn: Trước đây phải mổ mở mới có thể sạch sỏi. Thế nhưng, phương pháp này gây đau đớn, người bệnh mất rất nhiều thời gian để phục hồi,
Hiện nay, với sự phát triển của y học, các phương pháp tán sỏi công nghệ cao đã được áp trong điều trị sỏi tiết niệu với nhiều ưu điểm vượt trội: ít xâm lấn, không đau, sỏi sạch nhanh chóng. Các phương pháp tán sỏi hiện đại bao gồm: tán sỏi ngoài cơ thể; tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser; tán sỏi qua da đường hầm nhỏ bằng laser; tán sỏi nội soi ống mềm bằng laser. Mỗi phương pháp lại có những ưu, nhược điểm và chỉ định khác nhau.
2. Phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng điện từ
Tán sỏi ngoài cơ thể là phương pháp sử dụng sóng điện từ từ bên ngoài tác động tập trung vào cơ thể tại vị trí có sỏi. Sóng điện từ truyền qua bề mặt cơ thể, qua môi trường nước, tập trung tại viên sỏi. Năng lượng của sóng sẽ làm sỏi vỡ thành những mảnh nhỏ. Trong quá trình tán sỏi, bệnh nhân không có bất kỳ can thiệp y khoa nào khác vào cơ thể. Sau 7-15 ngày, các mảnh sỏi nhỏ sẽ theo nước tiểu xuống bàng quang và được thải ra ngoài.
Tán sỏi ngoài cơ thể, được chỉ định trong các trường hợp:
Sỏi thận có kích thước < 1.5cm
Sỏi niệu quản 1/3 trên sát bể thận và kích thước < 1cm.
Ưu điểm của phương pháp:
Tỷ lệ hết sỏi cao.
Bệnh nhân không cần phẫu thuật, không có vết mổ, không đau
Người bệnh có thể xuất viện ngay trong ngày, tiết kiệm được chi phí nằm viện. Nhanh chóng quay trở lại công việc và sinh hoạt hàng ngày
Bên cạnh những ưu điểm, tán sỏi ngoài cơ thể cũng có những nhược điểm nhất định:
Không áp dụng được với những sỏi rắn (sỏi canxi oxalat), sỏi cystin.
Với những sỏi có kích thước lớn > 1.5 cm, hiệu quả không cao, nhiều trường hợp phải tán lại 2-3 lần.
3. Phương pháp tán sỏi qua da đường hầm nhỏ bằng laser
Tán sỏi qua da đường hầm nhỏ thích hợp với những trường hợp sỏi thận, tiết niệu có kích thước rất lớn, thay thế cho mổ mở
Với phương pháp này, bác sĩ sẽ tạo một đường hầm nhỏ, khoảng 0.5 – 1cm , chạy từ bên ngoài (da) vào vị trí có sỏi. Máy nội soi được đưa qua đường hầm vào tìm sỏi. Sau đó, sử dụng năng lượng laser để tán sỏi thành những mảnh nhỏ và lấy ra ngoài qua đường hầm.
Phương pháp này được chỉ định trong các trường hợp:
Sỏi thận có kích thước > 1.5cm.
Sỏi niệu quản 1/3 trên và kích thước > 1.5cm.
Tán sỏi qua da đường hầm nhỏ, bệnh nhân sẽ cảm thấy ít đau, ít chảy máu, vết mổ nhỏ, hầu như không để lại sẹo. Thời gian nằm viện ngắn, chỉ khoảng 3 ngày bệnh nhân có thể ra viện, sớm trở lại sinh hoạt và làm việc bình thường.
Phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số biến chứng sau mổ như chảy máu do quá trình tán kéo dài; nhiễm trùng sau mổ.
4. Phương pháp tán sỏi nội soi ngược dòng bằng laser
Nguyên lý của phương pháp này là ống nội soi được đưa từ niệu đạo vào bàng quang và đến vị trí có sỏi. Sau đó, sử dụng năng lượng laser để tán sỏi thành những mảnh nhỏ hơn. Những mảnh sỏi này sẽ được đưa ra ngoài bằng rọ hoặc kìm gắp sỏi.
Tán sỏi nội soi ngược dòng là phẫu thuật theo đường tự nhiên của cơ thể nên không để lại vết mổ
Tán sỏi nội soi ngược dòng là phẫu thuật theo đường dẫn tự nhiên của cơ thể (đường dẫn nước tiểu) nên không có vết mổ, không đau. Tỷ lệ sạch sỏi cao, lên tới 100%. Người bệnh có thể ra viện sau 1 ngày tán sỏi.
Phương pháp này áp dụng cho các trường hợp sỏi niệu quản 1/3 giữa và 1/3 dưới; sỏi bàng quang không tự thoát ra ngoài theo nước tiểu.
Không áp dụng với các bệnh nhân bị hẹp niệu quản, không đặt được ông nội soi. Hoặc trường hợp bệnh nhân đang mắc viêm đường tiết niệu chưa điều trị khỏi. Nguy cơ xảy ra các biến chứng: không đặt được ống nội soi để tiếp cận viên sỏi, thủng niệu quản (do đốt laser bị lan hoặc nhầm vị trí),..
5. Phương pháp tán sỏi nội soi ống mềm bằng laser
Tán sỏi nội soi ống mềm là kỹ thuật được thực hiện bằng cách đưa ống nội soi mềm qua đường dẫn nước tiểu lên niệu quản – bể thận, vào thận và tán vụn sỏi bằng năng lượng laser.
Phương pháp này áp dụng để điều trị sỏi thận có kích thước < 2.5cm. Phẫu thuật không đau, không để lại sẹo do đi qua đường tự nhiên của cơ thể. Đây là kỹ thuật điều trị giúp bảo tồn tối đa chức năng thận, người bệnh phục hồi nhanh chóng và có thể xuất viện sau 2 ngày.
Phương pháp này cũng không được chỉ định trên những bệnh nhân bị hẹp niệu quản, hay đang bị viêm nhiễm đường tiết niệu.
6. Lời khuyên cho người bệnh khi tán sỏi tiết niệu
6.1. Phương pháp tán sỏi tiết niệu nào tốt?
Y học ngày càng hiện đại và phát triển giúp cho việc điều trị ngoại khoa sỏi tiết niệu ngày càng đơn giản hơn. Các phương pháp tán sỏi tiết niệu ngày càng đa dạng, thủ thuật đơn giản, ít tổn hại đến chức năng thận và các cơ quan tiết niệu so với phương pháp mổ nội soi hay mổ hở trước đây. Nhưng dù hiện đại và tiên tiến thì mỗi phương pháp đều có đối tượng chỉ định và ưu nhược điểm khác nhau. Để biết điều trị sỏi tiết niệu theo phương pháp nào phù hợp nhất, người bệnh cần thăm khám và tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.
6.2. Lưu ý
Bệnh nhân cần cân nhắc và tìm hiểu kỹ để lựa chọn được địa chỉ thực hiện tán sỏi tiết niệu uy tín, có đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, đầy đủ trang thiết bị y tế hiện đại và chế độ chăm sóc tốt..
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
