Polyp túi mật là hình thái tổn thương dạng u hoặc giả u phát triển trên niêm mạc thành túi mật. Đây là bệnh lý phổ biến, được tìm thấy ở khoảng 5-7% dân số và không có sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ mắc bệnh theo giới tính hoặc chủng tộc.Các hình thái tổ chức u nhú có bản chất khác nhau nên có thể là lành tính hoặc ác tính. Điều may mắn là có đến khoảng 92% các trường hợp polyp túi mật đều lành tính. Tuy nhiên, vẫn có khoảng 8% polyp túi mật có nguy cơ chuyển thành ác tính rất khó điều trị.
Polyp túi mật có thể tồn tại dưới dạng đơn độc hoặc thành chùm với nhiều kích thước khác nhau. Polyp túi mật 3mm thường chưa gây triệu chứng hoặc nếu có chỉ là các biểu hiện thoáng qua trên đường tiêu hóa (như đầy bụng, khó tiêu, buồn nôn,…khi ăn thức ăn có nhiều dầu mỡ) mà chưa gây nguy hại gì cho sức khỏe. Tuy nhiên, polyp túi mật có xu hướng phát triển theo thời gian. Do đó, kích thước túi mật 3mm vẫn cần được theo dõi để tránh phát sinh các biến chứng nguy hiểm sau này.
Theo các chuyên gia, hiện nay chưa loại thuốc nào có thể làm tan được polyp túi mật. Do đó, kích thước polyp túi mật 3mm dù nhỏ nhưng cũng không thể tự hết hay tự biến mất. Tuy nhiên, người bệnh không nên quá lo lắng. Vì trong trường hợp này, người bệnh hoàn toàn có thể chung sống hòa bình với chúng mà không chưa phải can thiệp phẫu thuật. Chỉ những trường hợp polyp bắt đầu xuất hiện triệu chứng, kết quả siêu âm thấy polyp có chân, kích thước khối polyp tăng lên nhanh chóng,… thì mới cần xử lý cắt túi mật để ngăn các biến chứng nguy hiểm hơn.
Polyp túi mật kích thước 3mm vẫn nằm trong giới hạn an toàn nên bác sĩ chưa chỉ định điều trị. Lời khuyên cho người bệnh là nên điều chỉnh chế độ ăn uống hàng ngày để giữ polyp túi mật không bị tăng kích thước. Đồng thời siêu âm theo dõi sự tiến triển của polyp để điều chỉnh lại phác đồ điều trị phù hợp.
Thông thường về vấn đề điều trị polyp túi mật, người bệnh nên siêu âm để theo dõi polyp túi mật kích thước 3mm khi:
– Siêu âm định kỳ 12 tháng/lần nếu polyp không kèm theo các yếu tố có nguy cơ ác tính.
– Siêu âm định kỳ từ 6-12 tháng/lần khi polyp túi mật xuất hiện các yếu tố nguy cơ ác tính.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển ác tính:
– Người bệnh có 1 polyp 3mm nhưng chân rộng.
– Người bệnh có polyp túi mật mọc thành cụm lớn (đa polyp).
– Polyp phát triển nhanh bất thường về số lượng, kích thước và diện tích trong thời gian ngắn.
– Người bệnh có polyp túi mật và sỏi mật.
– Polyp túi mật ở người bệnh trên 50 tuổi, người bị viêm xơ đường mật.
Vì vậy, để ngăn ngừa polyp túi mật phát triển ác tính, người bệnh cần theo dõi sát sự.phát triển của polyp và các dấu hiệu, triệu chứng bệnh để có hướng điều trị phù hợp.
Sự có mặt của polyp túi mật có thể khiến người bệnh trở nên nhạy cảm hơn với thức ăn. Hơn nữa, có khoảng từ 50-60 polyp túi mật là polyp cholesterol – được sinh ra bởi sự khiếm khuyết của quá trình chuyển hóa cholesterol. Vì thế, nếu người bệnh ăn quá nhiều đồ dầu mỡ hay các thực phẩm giàu cholesterol sẽ thấy đầy bụng, ấm ách vùng hạ sườn phải,… nhưng nếu ăn ít thì lại làm tăng nguy cơ hình thành sỏi mật do dịch mật không thể xuống ruột non.
Do đó, muốn kiểm soát sự phát triển của polyp túi mật 3mm cũng như phòng ngừa polyp tiến triển thành ung thư, người bệnh cần trang bị những kiến thức đầy đủ về các thực phẩm nên ăn và nên kiêng. Một chế độ ăn khoa học và lành mạnh nhưng vẫn cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể sẽ giúp người bệnh hạn chế được sự phát triển của khối polyp.
– Chất đạm (protein): Người bệnh nên bổ sung các loại thực phẩm giàu protein có nguồn gốc từ động vật như như các loại cá biển, thịt gà bỏ da, thịt lợn…; hoặc từ thực vật như các loại đậu (đậu lăng, đậu lành, đậu đỏ…) và các loại hạt (hạt lạc, óc chó, hạnh nhân…).
– Tinh bột: người bệnh nên sử dụng các loại ngũ cốc nguyên cám như gạo lứt, yến mạch, vừng đen, hạt kế… thay vì sử dụng các loại tinh bột đã tinh chế để cung cấp chất xơ hòa tan, vitamin nhóm B và chất chống oxy hóa cho cơ thể. Đồng thời giúp cơ thể ngăn ngừa sự hấp thu của cholesterol trong bữa ăn.
– Chất béo: người bệnh không nên loại bỏ hoàn toàn chất béo ra khỏi khẩu phần ăn hành ngày mà có thể sử dụng các loại chất béo không no có trong các loại hải sản (cá hồi, cá trích, cá mòi…); hoặc từ thực vật (dầu oliu, dầu hạnh nhân, dầu đậu nành, hạt óc chó, hạnh nhân, hồ đào…)
– Rau xanh, củ quả và trái cây tươi như rau chân vịt, súp lơ xanh, dâu tây, táo, cam, bưởi, củ cải đường, cà chua…. Đây là nguồn cung cấp các vitamin, khoáng chất thiết yếu giúp tăng cường sức khỏe gan mật, hạn chế nguy cơ phát triển polyp. Đồng thời đây cũng là nguồn chất xơ quan trọng giúp người bệnh cải thiện hoạt động của hệ tiêu hóa, hạn chế sự hấp thu chất béo ở ruột. Từ đó cải thiện các triệu chứng đầy bụng, khó tiêu…
– Thực phẩm chứa nhiều chất béo xấu: người bệnh không sử dụng thức ăn chiên rán, thức ăn nhanh, mỡ – da – nội tạng động vật…. Đây đều là những loại thực phẩm dễ làm đầy trướng bụng, chậm tiêu, đau bụng và khiến tình trạng bệnh polyp túi mật tiến triển xấu đi.
– Cà phê: Sử dụng quá nhiều cà phê có thể kích thích cơn đau túi mật và làm kích thước polyp phát triển nhanh hơn. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có thể sử dụng với lượng vừa phải từ 1-2 ly mỗi ngày để giúp cơ thể tăng tiết dịch mật.
– Sữa: Người bệnh có thể không cần kiêng tuyệt đối nhưng cần uống với lượng vừa phải. Thay vì sử dụng sữa bò, sữa nguyên kem, người bệnh nên lựa chọn các loại sữa tách béo và sữa hạt.
– Rượu, bia: Người bệnh nên bỏ qua hoặc hạn chế uống rượu, bia để tránh gây ảnh hưởng đến sự hoạt động của gan – mật.
Ngoài chế độ ăn uống khoa học và hợp lý, người bệnh nên xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh: duy trì luyện tập thể dục thể thao hàng ngày tối thiểu từ 20-30 phút; ngủ đúng giờ và ngủ đủ giấc, tinh thần luôn thoải mái, lạc quan… để tăng cường hoạt động gan – mật và hạn chế sự phát triển của bệnh.
Polyp túi mật 3mm vẫn nằm trong ngưỡng an toàn nên người bệnh không cần phải thực hiện phẫu thuật. Tuy nhiên kích thước polyp có xu hướng phát triển theo thời gian. Do đó, người bệnh cần phải siêu âm theo dõi định kỳ và điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt để kiểm soát bệnh hiệu quả.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh