✴️ Trực tràng nằm ở đâu và các bệnh lý thường gặp
1. Vị trí, cấu tạo và chức năng của trực tràng
1.1. Trực tràng nằm ở đâu?
Trực tràng trong tiếng Latin là “rectum intestinum”, có nghĩa là đoạn ruột thẳng. Đây là phần cuối của ruột già, nối giữa đại tràng và ống hậu môn. Nó dài 11 – 15cm, đoạn đầu có hình dáng tương tự sigma, đoạn cuối giãn ra tạo thành các bóng trực tràng. Trực tràng có hình dạng như dấu chấm hỏi khi nhìn nghiêng, uốn cong theo mặt trước của xương cụt, vòng quanh ruột non.
Vị trí trực tràng có sự khác nhau giữa nam giới và nữ giới do cấu tạo cơ quan sinh dục khác nhau. Trực tràng nam giới nằm sau bàng quang, tuyến tiền liệt, túi tinh, ống dẫn tinh. Nó nối đến tận trung tâm đáy xương chậu, ngăn cách bởi mạch sau bàng quang.
Trong khi đó, trực tràng nữ giới thường nằm ở khu vực tử cung, âm đạo. Phía trước là cổ và thân tử cung, vòm âm đạo; phía sau là phúc mạc trực tràng gắn với thành sau âm đạo.
Trực tràng nằm ở phía trước xương cùng, là đoạn ruột nối giữa đại tràng và ống hậu môn
1.2. Cấu tạo của trực tràng
Theo kết quả của giải phẫu y học, trực tràng có cấu tạo rất đặc biệt với 5 lớp. Các lớp trực tràng gồm: lớp niêm mạc, lớp dưới niêm mạc, lớp cơ (gồm lớp cơ vòng trong và lớp cơ dọc bên ngoài), lớp dưới thanh mạc và lớp thanh mạc.
1.3. Chức năng của trực tràng
Trực tràng có vai trò quan trọng đối với hệ tiêu hóa cũng như sức khỏe toàn cơ thể. Đây là nơi giữ và tham gia vào quá trình đào thải các chất cặn bã qua đại tiện.
Thức ăn nạp vào cơ thể sẽ được dạ dày tiêu hóa thành dạng dịch lỏng, chuyển qua ruột non đến đại tràng và trực tràng. Các chất dinh dưỡng đầu tiên sẽ được hấp thụ tại ruột non. Vi khuẩn trong đại tràng sẽ tiếp tục phân giải và hấp thụ các khoáng chất và vitamin còn sót lại. Các chất dư thừa không tiêu hóa được không không có ích cho cơ thể sẽ được giữ tại đại tràng.
Tiếp theo, chất thải trong đại tràng được kết tràng hoạt động đẩy xuống trực tràng. Thông tin được truyền đến vỏ đại não qua các dây thần kinh liên kết, tạo cảm giác muốn đi đại tiện. Lúc này, trực tràng sẽ co bóp đẩy chất thải qua ống hậu môn ra bên ngoài.
Như vậy, trực tràng phối hợp nhuần nhuyễn với đại tràng, kết tràng để đảm bảo quá trình tiêu hóa, bài tiết diễn ra bình thường. Nếu trực tràng hoặc bất cứ cơ quan nào thuộc đường tiêu hóa gặp vấn đề, quá trình đào thải sẽ gặp khó khăn, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.
2. Các bệnh lý trực tràng phổ biến nhất
Bên cạnh câu hỏi “trực tràng nằm ở đâu”, nhiều người còn quan tâm về các bệnh lý tại cơ quan này. Vì là nơi chứa chất thải nên trực tràng dễ bị vi khuẩn, virus tấn công gây bệnh. Sau đây là các vấn đề phổ biến nhất tại trực tràng mà ai cũng có thể mắc phải.
2.1. Bệnh viêm trực tràng
Đây là bệnh lý điển hình hàng đầu trong các bệnh về trực tràng. Người bệnh có các tổn thương tại niêm mạc trực tràng, lâu dần dẫn đến viêm loét. Viêm trực tràng ảnh hưởng lớn đến hoạt động của cơ quan này và hệ tiêu hóa nói chung.
Các nguyên nhân khiến trực tràng tổn thương dẫn đến viêm bao gồm:
– Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: thường xuyên sử dụng đồ uống có cồn (rượu, bia), thuốc lá; thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, nguồn nước ô nhiễm,…
– Chế độ ăn thiếu khoa học: ăn ít chất xơ, uống ít nước, ăn các loại thực phẩm chưa được nấu chín kỹ,…
– Sử dụng kháng sinh trong thời gian dài khiến vi khuẩn có lợi bị tiêu diệt. Điều này làm mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột, niêm mạc trực tràng bị tổn thương.
– Một số bệnh truyền nhiễm như bệnh lậu, gây kích ứng niêm mạc trực tràng.
– Tâm lý căng thẳng, lo âu kéo dài.
Viêm trực tràng làm suy giảm sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh
2.2. Bệnh sa trực tràng
Bệnh được chia thành 2 loại gồm: sa niêm mạc trực tràng và sa toàn bộ trực tràng. Sa niêm mạc còn gọi là sa một phần trực tràng. Trong khi đó, sa toàn bộ trực tràng là tình trạng toàn bộ thành trực tràng lộn lại và chui ra ngoài lỗ hậu môn.
Bệnh lý này có thể gặp ở rất nhiều đối tượng, từ trẻ em đến người cao tuổi ở mọi giới tính đều có nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên theo nghiên cứu, tỷ lệ mắc bệnh ở nữ giới cao hơn nam giới từ 15% đến 20%. Nguy cơ tăng cao ở phụ nữ đã từng mang thai, sinh nở. Đặc biệt trường hợp khó sinh, rạch tầng sinh môn khiến trực tràng bị giãn lệch, hoặc phẫu thuật cắt tử cung rất dễ gặp phải bệnh lý này.
2.3. U trực tràng nằm ở đâu?
U trực tràng cũng là bệnh lý thường gặp, được chia thành 2 nhóm: u lành tính và u ác tính.
– U trực tràng lành tính: Gồm các khối tăng sinh xuất hiện trên bề mặt trực tràng như u xơ, u mỡ, polyp trực tràng, u mạch máu,…
– U trực tràng ác tính là những khối u di căn, tiến triển thành ung thư, nguy cơ tử vong cao. Ung thư trực tràng là một trong những bệnh lý ung thư phổ biến và gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam, bên cạnh ung thư gan, phổi và dạ dày.
Các yếu tố nguy cơ dẫn đến u trực tràng cũng tương tự như viêm trực tràng, gồm:
– Thói quen ăn uống không đảm bảo vệ sinh an toàn, sử dụng nhiều đồ ăn lên men, đồ ăn nhanh; chế độ ăn ít chất xơ, uống ít nước.
– Hút thuốc lá, lạm dụng các chất kích thích và chất cồn.
– Gen di truyền cũng là 1 yếu tố nguy cơ gây bệnh thường gặp.
Khi trực tràng xuất hiện khối u, triệu chứng gặp phải thường không rõ ràng. Người bệnh dễ chủ quan vì nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa, không thăm khám kỹ càng. Do đó, bệnh thường tiến triển sang giai đoạn nặng. Nhiều trường hợp phát hiện bệnh khi đã ung thư hóa, ở giai đoạn muộn.
U trực tràng gồm u lành tính và u ác tính, trong đó khối u ác tính có thể tiến triển thành ung thư rất nguy hiểm
3. Triệu chứng cảnh báo bệnh lý trực tràng
Các bệnh lý về trực tràng có thể được chữa khỏi nếu phát hiện và điều trị sớm. Hãy thăm khám ngay với bác sĩ chuyên khoa khi có những triệu chứng sau đây:
– Đầy bụng vùng trên rốn, chán ăn, khó tiêu kéo dài khiến cơ thể mệt mỏi, suy nhược.
– Cân nặng giảm sút bất thường cũng là dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý.
– Táo bón hoặc tiêu chảy thường xuyên cũng là dấu hiệu cảnh báo vấn đề tại trực tràng.
– Đau quặn bụng, đại tiện ra phân chứa nhầy hoặc lẫn máu, mủ. Đây có thể là triệu chứng đầu tiên của viêm trực tràng hoặc nặng hơn là u trực tràng.
– Cảm thấy mệt mỏi, chóng mặt (do thiếu máu khi đi ngoài ra máu), kiệt sức, stress.
– Đi kèm với triệu chứng sốt, cảnh báo tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể.
Bài viết đã giải đáp đến bạn đọc câu hỏi trực tràng nằm ở đâu, đồng thời nêu rõ các bệnh lý trực tràng thường gặp. Hãy duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe trực tràng thường xuyên, đặc biệt là những người có tiền sử bệnh đường tiêu hóa.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
BÀI VIẾT KHÁC
