Ảo giác: triệu chứng và cách phát hiện

Ảo giác là gì?

Ví dụ điển hình cho ảo giác là trường hợp bạn nhìn thấy những thứ không có thật – những thứ mà chỉ bạn nhìn thấy nhưng những người xung quanh không nhìn thấy chẳng hạn. Hiện tượng ảo giác có thể tác động lên cả 5 giác quan của cơ thể.

Các triệu chứng này có thể có nguyên nhân từ các bệnh tâm thần, tác dụng phụ của thuốc gây ra hoặc các bệnh thể chất đặc trưng hay do rối loạn sử dụng rượu. Việc điều trị có thể bao gồm dùng thuốc điều trị, hay thay đổi các yếu tố hành vi của bản thân để cải thiện tình trạng.

Các loại ảo giác

Ảo giác ảnh hưởng lên 5 giác quan, bao gồm thị giác, khứu giác, vị giác, thính giác và xúc giác.

1. Ảo giác thị giác

Ảo giác thị giác là trạng thái bạn nhìn thấy những thứ không có thật. Những thứ đó có thể là vật thể, là người, là hình bóng nào đó hay ánh sáng lạ. Ví dụ như bạn nhìn thấy ai đó trong phòng những không ai nhìn thấy, hay ánh sáng lạ mà không ai nhận ra.

2. Ảo giác khứu giác

Ảo giác khứu giác là tình trạng cảm nhận mùi vị của bạn khác lạ so với những gì mà mọi người xung quanh cảm thấy. Bạn có thể đột nhiên ngửi thấy mùi gì đó vào nửa đêm, hoặc ngửi thấy mùi khó chịu mà không ai nhận ra. Loại ảo giác này cũng có thể bao gồm các mùi hương mà bạn cảm thấy thích thú, chẳng hạn như mùi hoa.

3. Ảo giác vị giác

Tương tự như ảo giác khứu giác, ảo giác vị giác có thể khiến bạn cảm thấy vị lạ hay khó chịu. Có thể là vị kim loại, và loại ảo giác này là một triệu chứng tương đối phổ biến đối với những người bị động kinh.

4. Ảo giác thính giác

Ảo giác thính giác là một trong những ảo giác phổ biến nhất. Trong trạng thái này, bạn có thể nghe thấy ai đó nói với bạn hoặc yêu cầu bạn làm những việc khác nhau. Bản chất giọng nói cũng có thể khác nhau, lúc giận giữ, lúc ấm áp. Những ví dụ khác của ảo giác này cũng bao gồm những âm thanh khác, như tiếng lạ lặp đi lặp lại...

5. Ảo giác xúc giác

Ảo giác xúc giác có liên quan đến cảm giác chạm vào hoặc cảm giác chuyển động trong cơ thể. Một trong những ví dụ điển hình là cảm giác có con gì đó đang bò trên da hoặc trong các cơ quan bên trong cơ thể. Hay cảm giác như có ai đó đang chạm vào cơ thể mình nhưng thực chất không phải.

Nguyên nhân gây ra ảo giác?

1. Các vấn đề sức khỏe

Các vấn đề sức khỏe – bệnh lý là yếu tố thường gặp nhất trong các nguyên nhân gây ra hiện tượng ảo giác. Tâm thần phân liệt, sa sút trí tuệ và mê sảng là một vài ví dụ điển hình.

2. Sử dụng chất

Sử dụng chất cũng là một trong những nguyên nhân rất phổ biến dẫn đến tình trạng này. Một số trường hợp mô tả việc nghe hoặc nhìn thấy những thứ không có thật, sau khi sử dụng quá nhiều đồ uống có cồn hoặc các loại thuốc tương tự như cocaine.

3. Thiếu ngủ

Ngủ không đủ lượng cần thiết mỗi ngày cũng có thể dẫn đến ảo giác. Nếu bạn không ngủ trong nhiều ngày liền, hoặc ngủ không đủ lượng cần thiết trong 1 khoảng thời gian dài, bạn rất có thể sẽ gặp phải tình trạng này.

Một số trường hợp còn có thể gặp ảo giác trước khi chìm vào giấc ngủ hoặc ngay trước khi thức dậy.

4. Sử dụng thuốc điều trị

Chắc chắn là việc sử dụng các thuốc để điều trị các vấn đề về sức khỏe thể chất hay tinh thần đều có thể dẫn đến ảo giác. Chứng Parkinson, trầm cảm, rối loạn tâm thần hay các thuốc điều trị động kinh đôi khi có thể gây ra hiện tượng này.

5. Một số nguyên nhân khác

Một số nguyên nhân khác cũng có thể dẫn đến ảo giác như: sốt cao (đặc biệt sốt cao ở trẻ nhỏ và người già), đau nửa đầu, cách ly xã hội (đặc biệt ở người già), co giật, điếc, mù hoặc các vấn đề về thị lực, các bệnh nan y, ung thư hay các bệnh mạn tính về thận và gan.

Chẩn đoán ảo giác

Cách tốt nhất là bạn nên đến gặp bác sĩ để được khám và chẩn đoán chính xác, kịp thời. Bác sĩ sẽ hỏi rõ tình hình của bạn, những triệu chứng mà bạn gặp phải và đưa cho bạn những bài kiểm tra đánh giá tình trạng hiện tại. Một số xét nghiệm cần thiết như xét nghiệm máu hay ure niệu cũng được tiến hành, và tất nhiên không thể không kể đến điện não đồ.

Nếu bạn biết một người xung quanh mình đang gặp phải tình trạng này, hãy đừng rời bỏ họ một mình. Trong một số tình huống nguy cấp, nỗi sợ hãi và trạng thái hoang tưởng gây ra bởi tình trạng này có thể kéo theo những hành động hay hành vi bộc phát nguy hiểm. Thay vào đó, bạn nên ở bên cạnh họ, cùng họ đến cơ sở y tế để được hỗ trợ kịp thời nhất. Trong nhiều trường hợp, bạn còn có thể trả lời những câu hỏi của bác sĩ về tình hình của người bệnh, khi mà họ không thể hay đang rơi vào trạng thái rối loạn.

Tổng kết

Ảo giác là một tình trạng bệnh lý có nguyên nhân đến từ nhiều khía cạnh, có thể do các vấn đề sức khỏe hay lối sống, thói quen sinh hoạt không hợp lý. Ảo giác tác động lên cơ thể dưới nhiều góc độ khác nhau, tác động lên tất cả các giác quan của cơ thể.

Việc hồi phục từ tình trạng bệnh lý này còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra. Nếu chỉ là bạn đang ngủ quá ít hay sử dụng rượu bia quá mức, điều chỉnh lối sống có thể giúp bạn tìm lại cân bằng. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân tới từ các vấn đề sức khỏe như tâm thần phân liệt, việc điều trị là bắt buộc. Sử dụng thuốc đều đặn sẽ giúp cải thiện tình trạng này rõ ràng.

Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn thấy mình hay những người xung quanh mình gặp phải các triệu chứng như trên. Việc khám và chẩn đoán sớm sẽ giúp ích rất nhiều trong việc điều chỉnh để có cuộc sống ổn định hơn.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp