Bạn đã bao giờ quên mất chìa khóa mình thường để ở chỗ nào chưa? Không thể nhớ được mình đã để ví ở chỗ nào? Thức dậy muộn vì không đặt báo thức trên điện thoại hoặc đồng hồ?
Không một trường hợp nào trong số những trường hợp trên là nguyên nhân đáng báo động cả. Chúng có thể xảy ra rất nhiều lần trước khi bạn nhận ra rằng tình trạng này càng xuất hiện nhiều hơn và càng tệ hơn trước. Hầu hết mọi người đều bắt đầu suy giảm trí nhớ vào một thời điểm nào đó. Ban đầu chỉ là quên đồ để ở đâu đó hoặc lập tức không thể nhớ được tên ai đó mà bạn không không thường xuyên tiếp xúc. Tuy nhiên, khi chúng ta có tuổi, sự suy giảm trí nhớ liên tục và đôi khi bệnh trở nên nghiêm trọng hơn khiến chúng ra buộc phải thay đổi cách sống để đối phó. Alzheimer và suy giảm trí nhớ là những bệnh rối loạn trí nhớ liên quan đến tuổi có ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và thậm chí là giảm tuổi thọ. Trong khi suy giảm trí nhớ là điều không thể tránh khỏi khi lão hóa thì vẫn có những cách giúp quá trình này diễn ra chậm hơn hay hạn chế được tối thiểu tác hại do điều này gây ra.
Càng bảo vệ được não bộ thì càng chống lại được những thứ ảnh hưởng đến nó khi chúng ta có tuổi. Điều này có thể đúng với cả những người mắc bệnh Alzheimer. Não bộ được đối xử tốt hơn thì chúng sẽ hoạt động tốt hơn thậm chí ngay cả khi chúng có bị bệnh. Triệu chứng suy giảm trí nhớ của mỗi người rất khác nhau và phụ thuộc phần lớn vào sự khỏe mạnh của não bộ của mỗi cá nhân. Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến việc phòng ngừa và phát triển suy giảm trí nhớ gồm: ít học hỏi, tăng huyết áp, tổn thương thính giác, hút thuốc, béo phì, trầm cảm, ít hoạt động, tiểu đường, ít giao tiếp xã hội, uống quá nhiều rượu, chấn thương não, ô nhiễm môi trường.
Đây đều là những yếu tố có thể thay đổi được, càng cải thiện được nhiều điều thì càng duy trì được chức năng nhớ và cải thiện được sức khỏe toàn cơ thể.
Vậy để làm những điều trên bạn cần phải có kế hoạch gì?
Não bộ luôn thích sự vận động. Người ta thấy những người ưa thích vận động thường có nguy cơ mắc suy giảm trí nhớ và bệnh Alzheimer thấp hơn người khác. Một số bài tập như chạy bộ, đi bộ nặng, bơi, đạp xe, mỗi ngày chỉ cần 30 phút là đều có thể đạt được lợi ích về sức khỏe nói chung và sức khỏe tinh thần nói riêng. Nhưng mọi bài tập đều không giống nhau, chỉ vận động có thể không thể mang lại tối đa các lợi ích cho não bộ. Đó là lý do tại sao chúng ta lại có kế hoạch thứ hai.
Rất nhiều bác sỹ khuyên rằng chúng ra nên huấn luyện não bộ của mình bằng cách luôn luôn học hỏi những điều mới mẻ. Đây cũng là một cách thử thách não bộ. Không nhất thiết phải là hình thức học thông thường như chúng ta nghĩ, đôi khi học một kỹ năng mới hoặc làm một điều gì đó bạn chưa làm bao giờ cũng là cách để giúp não bộ luôn phát triển và vận động. Các nhà khoa học cho rằng thử thách não bộ là một bài thể dục tinh thần giúp các tế bào não duy trì trạng thái khỏe mạnh và kích thích các tế bào não giao tiếp với nhau - chính là quá trình thiết yếu để duy trì chức năng não bộ đi đúng hướng.
Nhìn, sờ, nếm, ngửi và nghe là những giác quan độc đáo của con người để truyền thông tin, gửi các tín hiệu tới não bộ thông qua con đường thần kinh. Sau đó não bộ sẽ diễn giải những tín hiệu đó để giúp chúng ta tương tác lại với môi trường xung quanh. Những thông tin cảm nhận phối hợp đó sẽ giúp tăng cường sự ghi nhớ của não bộ.
Mặc dù nghe có vẻ không phù hợp lắm nhưng đây lại là cách tốt nhất để não bộ hoạt động đúng cách và sắc bén hơn khi chúng ta cho não bộ nghỉ ngơi 7-9 tiếng mỗi ngày. Thời gian này chính là lúc để não bộ sửa chữa tổn thương và tái tạo lại, loại bỏ các độc tố gây ra Alzheimer và các loại suy giảm trí nhớ. Não bạn thực sự cần thiết dọn dẹp thông qua củng cố trí nhớ trong trạng thái ngủ sâu của cơ thể. Vì vậy, liên tục ngủ không ngon giấc có thể liên quan đến suy giảm trí nhớ nghiêm trọng khi người ta có tuổi. Giấc ngủ ngon là sự ưu tiên hàng đầu chỉ sau chế độ ăn lành mạnh và tập thể dục hàng ngày.
Thực phẩm giàu chất béo bão hòa như thịt đỏ, bơ, các chế phẩm sữa đều liên quan đến nguy cơ cao bị thoái hóa não bộ và cơ thể. Những chế độ ăn lành mạnh như chế độ ăn Địa Trung hải giàu ranh xanh, hoa quả, cá, ngũ cốc nguyên cám lại rất tốt cho não bộ. Lý giải là vì chế độ ăn này giúp lưu thông máu, chống viêm và thậm chí cung cấp nhiều dưỡng chất quan trọng cho não bộ và thành mạch.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh