Chán ăn mất ngủ là dấu hiệu của bệnh lý gì?

✴️ Chán ăn mất ngủ là dấu hiệu của bệnh lý gì?

1. Biểu hiện lâm sàng của tình trạng chán ăn, mất ngủ

Chán ăn, mất ngủ là những triệu chứng phổ biến nhưng không đặc hiệu, thường bị nhầm lẫn với các rối loạn sinh lý thông thường. Người bệnh cần chú ý theo dõi các thay đổi bất thường trong chế độ ăn uống, giấc ngủ và thể trạng toàn thân để phát hiện sớm các rối loạn tiềm ẩn.

Một số biểu hiện thường gặp:

Giấc ngủ ngắn, không sâu, khó vào giấc hoặc thức giấc nhiều lần trong đêm.
Ngủ ít hơn 5 giờ mỗi đêm, tỉnh dậy sớm, khó ngủ lại.
Cảm giác mệt mỏi kéo dài sau khi thức dậy.
Suy giảm khả năng tập trung trong học tập và công việc.
Chán ăn, ăn không ngon miệng, thường xuyên buồn nôn.
Đau đầu, đau nửa đầu, ù tai, hoa mắt, chóng mặt.
Rối loạn tiêu hóa: táo bón, tiêu chảy.

Tình trạng mất ngủ chán ăn thường có các biểu hiện đa dạng.

2. Nguyên nhân gây chán ăn, mất ngủ

Chán ăn và mất ngủ có thể do nhiều yếu tố khác nhau, từ rối loạn chức năng cơ thể đến các bệnh lý tiềm ẩn.

Một số nguyên nhân phổ biến:

Suy nhược cơ thể: Biểu hiện qua mệt mỏi, đau đầu, giảm khả năng phản ứng, ăn ngủ kém.
Rối loạn tâm lý: Stress, lo âu, trầm cảm có thể gây rối loạn nhịp sinh học, làm mất ngủ kéo dài và kèm theo chán ăn.
Tuổi tác: Người cao tuổi thường gặp tình trạng giảm lưu lượng máu lên não và rối loạn giấc ngủ sinh lý.
Yếu tố bệnh lý: Rối loạn tiêu hóa, viêm dạ dày, suy tuyến giáp, suy tuyến thượng thận, suy thận, bệnh lý tim mạch, nội tiết…
Tác nhân môi trường: Thay đổi thời tiết, ô nhiễm không khí, tiếng ồn, thay đổi múi giờ hoặc môi trường sống.

3. Tình trạng chán ăn, mất ngủ cảnh báo bệnh lý nào?

Chán ăn, mất ngủ kéo dài không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể là dấu hiệu sớm của nhiều bệnh lý nghiêm trọng.

3.1. Bệnh lý tiêu hóa

Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD)
Viêm loét dạ dày – tá tràng
Xuất huyết tiêu hóa trên

3.2. Bệnh lý thần kinh – tâm thần

Suy nhược thần kinh: não bộ hoạt động quá mức gây mệt mỏi kéo dài, đau đầu, mất ngủ, chán ăn.
Rối loạn lo âu và trầm cảm: gây rối loạn giấc ngủ, rối loạn hành vi ăn uống.
Rối loạn lưỡng cực, rối loạn cảm xúc

3.3. Hội chứng mệt mỏi mạn tính (CFS)

Tình trạng này biểu hiện đa hệ: mệt mỏi kéo dài, mất ngủ, đau cơ, rối loạn tiêu hóa, suy giảm trí nhớ, sốt nhẹ.

3.4. Suy tuyến thượng thận

Giảm sản xuất cortisol gây rối loạn chuyển hóa, biểu hiện qua: mệt mỏi, chán ăn, mất ngủ, tụt huyết áp, rối loạn điện giải.

3.5. Suy giáp

Tuyến giáp giảm sản xuất hormone dẫn đến chậm chuyển hóa, gây mệt mỏi, chán ăn, táo bón, da khô, trí nhớ kém và rối loạn giấc ngủ.

Mất ngủ chán ăn là dấu hiệu cảnh báo tình trạng suy nhược cơ thể ở người bệnh.

4. Khi nào cần đi khám?

Người bệnh nên đến cơ sở y tế nếu:

Tình trạng mất ngủ và chán ăn kéo dài >2 tuần.
Cân nặng giảm >5% trong vòng 1 tháng.
Có biểu hiện kèm theo như đau ngực, khó thở, sốt, rối loạn tiêu hóa, rối loạn tâm lý, da niêm nhợt, da khô bất thường.
Có tiền sử bệnh lý nền hoặc đang dùng thuốc ảnh hưởng đến chuyển hóa.

5. Khuyến nghị

Thăm khám y khoa định kỳ để xác định nguyên nhân.
Điều chỉnh lối sống: tăng cường vận động, ngủ đủ giấc, hạn chế caffein – rượu – chất kích thích.
Chế độ dinh dưỡng khoa học: ăn đủ bữa, giàu chất xơ, vitamin B, C, kẽm, magie.
Tư vấn tâm lý nếu có biểu hiện stress, lo âu kéo dài.
Tuân thủ phác đồ điều trị nếu được chẩn đoán bệnh lý nền.

Kết luận:
Chán ăn, mất ngủ không chỉ đơn thuần là phản ứng sinh lý mà còn có thể là biểu hiện ban đầu của các rối loạn hoặc bệnh lý toàn thân. Việc chủ động theo dõi sức khỏe và đi khám sớm có ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán sớm – điều trị kịp thời – phòng ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP