Phân bố động mạch não
Động mạch não được cung cấp bởi hai hệ thống: động mạch cảnh trong và động mạch đốt sống thân nền.
– Động mạch cảnh trong: cung cấp máu cho 2/3 trước của bán cầu đại não. Động mạch cảnh trong có một ngành bên quan trọng là động mạch mắt và một số ngành bên nhỏ cho dây thần kinh sinh ba, tuyến yên, màng não và tai giữa. Động mạch cảnh trong chia 4 ngành tận: động mạch não trước, động mạch não giữa, động mạch thông sau, động mạch màng mạch trước.
– Động mạch sống nền: phân bố máu cho thân não, tiểu não, mặt dưới thùy thái dương và thùy chẩm.
Phân bố cho thân não gồm 3 nhóm: đ/m trung tâm đi vào theo đường giữa, đ/m vòng ngắn đi vào theo đường trước bên, đ/m vòng dài đi bao quanh mặt bên của thân não và đi vào sâu theo đường sau bên.
Phân bố cho tiểu não gồm 3 đ/m: đ/m tiểu não trên, đ/m tiểu não trước dưới và đ/m tiểu não sau dưới.
Phân bố cho thùy chẩm và thùy thái dương là đ/m não sau.
.png)
Triệu chứng lâm sàng chung
– Triệu chứng thần kinh khu trú: phụ thuộc khu vực và động mạch bị tổn thương mà có triệu chứng khác nhau.
– Triệu chứng thần kinh chung
+ Rối loạn ý thức
+ Đau đầu
+ Nôn, buồn nôn.
+ Rối loạn cơ tròn kiểu trung ương: bí đái hoặc đái dầm cách hồi, táo bón.
+ Rối loạn thần kinh thực vật: thay đổi huyết áp, nhịp thở, thân nhiệt
+ Có thể co giật, rối loạn tâm thần.
– Triệu chứng thuộc hội chứng màng não
+ Cơ năng: đau đầu, nôn, táo bón (tam chứng màng não)
+ Thực thể: cứng gáy, Kernig, dấu hiệu Bruzinski, vạch màng não (+), nằm tư thế cò súng.
Hội chứng động mạch cảnh trong
Điển hình gây hội chứng mắt tháp với biểu hiện
– Mất thị lực cùng bên động mạch bị tổn thương.
– Liệt nửa người trung ương bên đối diện.
– Giảm áp lực võng mạc trung tâm, không thấy động mạch cảnh đập trên chỗ tắc, có thể nghe thấy tiếng thổi tâm thu trên chỗ tắc.
– Nếu động mạch chưa tắc hoàn toàn thì các triệu chứng có thể hồi phục hoàn toàn hoặc một phần.
Hội chứng động mạch não trước
– Liệt nửa người bên đối diện tổn thương.
– Mất sử dụng động tác nửa người trái do tổn thương thể chai.
– Rối loạn cơ vòng do tổn thương tiểu thùy cạnh trung tâm.
Hội chứng động mạch não giữa
.png)
– Nếu tổn thương gốc động mạch não giữa thì triệu chứng lâm sàng rất nặng như liệt và mất cảm giác nửa người bên đối diện tổn thương, mất sử dụng động tác bên đối diện, bán manh đồng danh, đầu và mắt quay về bên tổn thương, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn ý thức.
– Nếu tổn thương nhánh nông sẽ gây liệt không đồng đều nửa người bên đối diện (mặt và tay nặng hơn chân), rối loạn cảm giác bên đối điện.
– Nếu tổn thương nhánh sau của động mạch não giữa gây liệt đồng đều nửa người bên đối diện tổn thương, không có rối loạn cảm giác nửa người bên đối diện, có thể có rối loạn ngôn ngữ nếu tổn thương bán cầu trội.
– Nếu tổn thương động mạch não giữa bán cầu trội, bệnh nhân có rối loạn ngôn ngữ vận động hoặc rối loạn ngôn ngữ giác quan, rối loạn xác định phải trái, mất khả năng tính toán, viết, mất nhận thức cơ thể, mất phân biệt nửa người.
Hội chứng động mạch màng mạch trước
Liệt đồng đều toàn bộ nửa người, mất cảm giác nửa người kiểu đồi thị, bán manh đồng danh, tăng trương lực cơ, rối loạn thần kinh thực vật nửa người bên đối diện, không có rối loạn ngôn ngữ.
Hội chứng động mạch đốt sống thân nền.
.png)
– Nếu tổn thương hoàn toàn đ/m đốt sống thân nền thì biểu hiện lâm sàng rất nặng: tổn thương chất lưới nên bệnh nhân hôn mê từ nhẹ đến nặng, rối loạn trương lực cơ, duỗi cứng mất não, liệt các dây thần kinh sọ VII, IX, XI, XII, rối loạn thần kinh thực vật nặng. Bệnh tiên lượng xấu, thường tử vong.
– Nếu tổn thương động mạch não sau sẽ gây rối loạn cảm giác kiểu đồi thị, rối loạn ngôn ngữ giác quan, bán manh đồng danh bên đối diện, có hội chứng ngoại tháp, rối loạn tâm thần, nếu tổn thương bán cầu trội sẽ mất khả năng đọc, mất sử dụng động tác.
– Tổn thương động mạch thân nền không hoàn toàn có thể gây hội chứng liệt hành não (liệt tứ chi trung ương kết hợp liệt các dây thần kinh sọ ngoại vi cả hai bên (dây IX, X, XI, XII). Nếu tổn thương một bên gây các hội chứng giao bên như hội chứng Webr, Benedick, Fovill, Millard Gubler, Jackson, Wallenberg…
– Tổn thương động mạch thân nền còn gây hội chứng tiểu não.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
