Hóa chất trong não bộ hoạt động như chất báo tin, gửi đi các tín hiệu đến thần kinh thông qua não bộ mà chúng có ảnh hưởng đến cách chúng ta cảm thấy.
Bạn có biết rằng có những cách đơn giản để tăng việc giải phóng và hoạt hóa các hormone hạnh phúc?Một sự hoạt hóa nhỏ cũng có thể khiến cảm xúc, năng lượng và trạng thái tình thần thăng hoa vì những hóa chất đó tạo ra cảm giác tốt.
Có hàng triệu hoặc thậm chí hàng tỷ các phản ứng hóa học diễn ra trong não bộ ở bất cứ thời điểm nào. Những phản ứng này hoạt động trong một hệ thống linh hoạt giúp kiểm soát cảm xúc, sự nhận thức và nhiều vấn đề khác.
Những hóa chất dẫn truyền thần kinh này là những hóa chất gửi đi những thông điệp từ tế bào thần kinh này đến tế bào thần kinh khác. Tế bào thần kinh hiện diện ở não bộ và hoạt động nhưng một công cụ gửi và nhận các thông tin.
Các nhà khoa học thấy rằng tín hiệu điện sinh học và hóa chất đều cho phép sự giao tiếp trong và giữa các tế bào thần kinh. Đây chính là cách não bộ tự giao tiếp với chính nó.
Chất dẫn truyền thần kinh có thể phân thành hai loại: kích thích và ức chế. Loại kích thích sẽ kích thích các hoạt động của não bộ trong khi loại ức chế sẽ làm chậm lại các phản ứng hóa học trong cơ thể.
Muốn hiểu được mạng lưới hóa chất trong não bộ mà bạn cần phải biết những chất đóng vai trò chính trong mạng lưới này, bao gồm: dopamine, oxytoxin, serotonin, và endorphin. Những loại chất này hay còn gọi là hormone tạo ra cảm giác tốt, có những tác động chính đến cảm xúc của bạn và đóng vai trò quan trọng trong sức khỏe tinh thần và thể chất.
Khi bạn cảm thấy hạnh phúc, an toàn, tự hào hay có thể kết nối với mọi người, cơ thể bạn sẽ giải phóng ra những chất này.
Dopamine
Dopamine giúp cho bạn cảm thấy (ở trong đầu) mình được thưởng một thứ gì đó, đóng vai trò quan trong trong hành vi hàng ngày như sự cảm nhận, di chuyển và ăn uống
Trong những khoảnh khắc vui vẻ hoặc được thưởng, chúng ta nhận được một lượng lớn loại chất này. Nhưng ở mặt trái ngược, khi mức dopamine quá thấp, chúng ta thấy bất lực và ít có động lực hơn.
Dopamine là sự liên quan mạnh mẽ đến cảm xúc được thưởng trong não bộ. Chúng thúc đẩy cảm giác được củng cố và có động lưc và điều chỉnh việc học hỏi.
Nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên quan giữa dopamine tới các tác động về hành vi vận động, nhận thức và thời gian. Sau khi kết thúc một nhiệm vụ được khen tặng hoặc ăn mừng một chiến thắng nhỏ, bạn sẽ nhận được lượng dopamine rất lớn.
Oxytocin
Được biết với tên gọi là hormone tình yêu vì chúng đóng vai trò quan trong trong rất nhiều khía cạnh kết nối xã hội và hưng phấn tình dục. Tác động của việc sản xuất ra oxytocin đối ngược với với những gì xảy ra khi cortisol được giải phóng. Chúng ta cảm thấy mình tĩnh hơn với cảm giác vui vẻ và an toàn.
Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng oxytocin giúp thực thi các hành vi và liên kết xã hội, Khi chúng ta hào hứng về một tương tác xã hội nào đó chúng ta sẽ nhận được một lương oxytoxin lớn khiến chúng ta cinfg muốn giao lưu nhiều hơn.
Oxytocin cũng làm tăng khả năng đáp ứng với stress theo cách lành mạnh.
Serotonin
Serotonin đóng vai trò thiết yếu trong một loạt các quy trình tâm thần kinh của cơ thể. Là một chất trong não bộ, chất này giúp điều hòa tâm trạng, cân bằng năng lượng, các chức năng chủ động, nhận thức cơn đau, ngon miệng và chức năng tim mạch.
Nghiên cứu về serotonin chỉ ra rằng các chất dẫn truyền thần kinh tham gia vào việc điều hòa rất nhiều các hoạt động quan trọng trong cơ thể bao gồm cả hành vi, tâm trạng và trí nhớ. Đó là lý do tại sao serotonin là chất điều trị cơ bản trong một số rối loạn thần kinh như trầm cảm, trầm cảm sau chấn thương lo âu, hành vi hung hãn, hoảng loạn, ám ảnh cưỡng chế.
Endorphin
Endorphin là một nhóm các chất được biết đến là “peptide của opiate”. Endorphin giống enkephalin và dynorphin đều liên quan đến những cảm xúc hạnh phúc, niềm vui, hưng phấn và giảm đau.
Endorphin thúc đẩy cảm xúc hạnh phúc hay thậm chỉ hưng phấn. Ở một khía cạnh khác, nồng độ endorphin liên quan đến cơn đau về mặt tinh thần và thể chất những hành vi mang tính nguy hiểm và tăng nguy cơ gây nghiện.
Endorphin cũng giống như một chất giảm đau họ opioid tự nhiên, chúng có rất nhiều điểm chung với các thuốc chống lo âu và họ giảm đau opioid. Nghiên cứu chỉ ra khi những chất hóa học ở não bộ được giải phóng ra, chúng giúp giảm đau vì tạo ra cảm xúc hưng phấn và hạnh phúc.
Ăn nhiều thực phẩm lành mạnh
Bạn có biết cách đơn giản là ăn uống đủ chất dinh dưỡng đã đủ tạo ra hormone hạnh phúc như dopamine chẳng hạn? Trên thực tế, một số thực phẩm gọi là tốt cho não bộ chỉ bởi đơn giảm chung giúp giải phóng chất dẫn truyền thần kinh.
Một số thực phẩm tốt nhất dành cho hormone hạnh phúc bao gồm:
Chơi đùa với thú cưng là một cách để tăng lượng chất hóa học trong não bộ đặc biệt là hormone tình yêu. Nếu bạn nuôi thú cưng, hãy cố gắng dành thời gian ra chơi cùng chúng để vừa giúp cải thiện tâm trạng và sức khỏe nói chung.
Không có thú cưng ư? Hãy nghĩ đến việc đi dạo cùng bạn bè hoặc hàng xóm!
Đi bộ thúc đẩy sản xuất serotonin, một chất điều chinh tâm trạng, mức năng lượng và ý thức về cơn đau.
Tập thể dục
Tập thể dục hoặc bất cứ hình thức nào tập luyện là một cách tốt nhất để tăng lượng serotonin. Đó có thể là chạy bộ, bơi, đạp xe, nâng tạ, yoga và nhiều hình thức khác.
Di chuyển cơ thể và lượng máu được bơm lên mạnh hơn khiến bạn tràn đầy năng lượng và cảm xúc tốt hơn.
Khen ai đó
Đã bao lâu rồi bạn chưa trao một lời khen ngời dành cho một ai đó? Khen ngợi có thể giúp cải thiện tâm trạng của bạn. Những cử chỉ nhỏ như thế này làm tăng giải phóng oxytoxin, khiến bạn cảm thấy được yêu thương, tha thứ, được bảo vệ và an toàn.
Nói đùa với bạn bè
Vì cười giúp tăng lượng endorphin, một chất liên quan đến niềm vui, động lực và kết nối xã hội. Một câu đùa đơn giản với bạn bè cũng có thể tác động đến tâm trạng và thậm chí còn giúp bạn giảm đau.
Xem phim hài
Nếu bạn đang không trong một mối quan hệ xã hội nào, bạn có thể tăng lượng endorphin bằng cách xem phim hài hoặc clip gây cười. Bất cứ hình thức nào gây cười đều tăng lượng chất hạnh phúc trong não bộ và giúp giảm bớt cảm xúc buồn bã hoặc cô lập.
Nắm tay
Cách tốt nhất để tăng lượng oxytocin không gì hơn là một cái nắm tay. Nắm tay kích thích việc giải phóng hormone tình yêu và tạo ra cảm giác gần gũi hơn.
Oxytocin cũng làm cho bạn cảm thấy hạnh phúc và an toàn, giúp có thể đối phó với các căng thẳng một cách phù hợp.
Tỏ ra tử tế
Những hành động tốt bụng có thể tạo ra sự hạnh phúc và cảm giác yên bình, đó là bởi vì chúng giúp tăng sự hoạt động của hoa chất trong não bộ như oxytocin và dopamine.
Hãy làm gì đó đơn giản thôi, như giữ cửa cho người lạ, tham gia vào việc gây quỹ hay đơn giản là mỉm cười với đồng nghiệp.
Phơi nắng
Dành thời gian ngoài trời, tiếp xúc với ánh nắng giúp bạn tăng lượng serotonin giúp cải thiện tâm trạng, trí nhớ, tiêu hóa và chữa lành vết thương.
Đi massage
Massage giúp thúc đẩy lượng oxytocin và giảm cảm giác stress, thấy yên bình và có kết nối nhiều hơn. Đi massage chuyên nghiệp là một cách cải thiện sức khỏe nói chung, tăng cường các hormone hạnh phúc và thậm chí là tăng cường miễn dịch.
Hoàn thành nhiệm vụ
Bạn biết cảm giác khi hoàn thành nhiệm vụ rồi đó? Đó là một cảm giác phấn khích, nhẹ lòng và ấm áp. Khi đó lượng dopamine sẽ tăng lên, trung tâm thưởng sẽ nói với bạn làm rất tốt. Bất cứ khi nào bạn hoàn thành công việc, hãy ăn mừng vài giây và để các chất dẫn truyền thần kinh làm những việc còn lại.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh