Nguy hiểm từ bệnh viêm màng não do não mô cầu

Viêm màng não do não mô cầu gây ra bởi vi khuẩn não mô cầu Neisseria meningtidis. Loại viêm màng não đặc biệt này có thể dẫn đến tử vong trong một khoảng thời gian rất ngắn cho khoảng một nửa số bệnh nhân không được điều trị.

Viêm màng não do não mô cầu khởi phát bởi các triệu chứng giống cảm lạnh và cúm, như đau đầu và sốt cao. Triệu chứng của viêm màng não cũng bao gồm lú lẫn, hoặc quấy khóc ở trẻ sơ sinh và cứng cổ. Bạn nên đến khám bác sỹ ngay nếu bạn nghi ngờ bản thân hoặc người nhà có thể bị viêm màng não do não mô cầu.

Nếu vi khuẩn ở trạng thái hoạt động, nghĩa là gây nên các triệu chứng và bệnh, chúng trở nên rất nguy hiểm. Theo Viện nghiên cứu quốc gia về các rối loạn thần kinh và đột quỵ Hoa Kỳ (NINDS), nhiễm trùng có thể dẫn đến tử vong từ 10-15% số trường hợp, kể cả đã được điều trị. 10-15% các trường hợp còn lại sẽ để lại những tổn thương vĩnh viễn về não bộ hoặc các hậu quả, di chứng không mong muốn nghiêm trọng khác.

Triệu chứng của viêm màng não do não mô cầu

Các triệu chứng điển hình xuất hiện trong vòng từ 3-5 ngày sau khi tiếp xúc với vi khuẩn não mô cầu. Đây là thời gian ủ bệnh. Trong một số trường hợp, giai đoạn này có thể chỉ kéo dài 2 ngày sau khi tiếp xúc với vi khuẩn hoặc cũng có thể kéo dài đến 14 ngày.

Viêm màng não do não mô cầu có rất nhiều triệu chứng phổ biến và nghiêm trọng. Những triệu chứng này thường xuất hiện rất nhanh, bao gồm:

Lú lẫn
Đau đầu
Sốt cao
Rất nhạy cảm với ánh sáng (chứng sợ ánh sáng)
Cứng cổ
Nôn mửa

Những triệu chứng khác có thể xảy ra, nhưng hiếm gặp hơn bao gồm:

Cáu gắt
Ban đỏ
Buồn ngủ
Hôn mê

Khi bệnh tiến triển, bệnh nhân có thể sẽ bị co giật và thậm chí có thể dẫn đến tử vong, đặc biệt là khi không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân của viêm màng não do não mô cầu

Viêm màng não do não mô cầu gây ra do vi khuẩn Não mô cầu - Neisseria meningitidis. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), loại viêm màng não này thường xảy ra ở các khu vực châu Phi, những khu vực này được gọi là “vành đai viêm màng não”. Tuy nhiên bệnh cũng có thể xảy ra ở bất kỳ quốc gia nào trên thế giới.

Ở Việt Nam, bệnh viêm não, màng não do não mô cầu nhóm A lưu hành ở nhiều nơi, trước kia có thể gây thành dịch, tuy nhiên hiện nay bệnh chỉ xuất hiện rải rác trong năm.

Viêm màng não do não mô cầu lây truyền như thế nào?

Viêm màng não do não mô cầu chỉ lây từ người sang người. Động vật thường không mắc bệnh này. Vi khuẩn não mô cầu gây bệnh lây lan thông qua dịch nhầy hoặc nước bọt. Nếu bạn tiếp xúc với dịch nhầy hoặc giọt bắn nước bọt của người bị bệnh, bạn có thể sẽ nhiễm vi khuẩn.

Bạn cũng có thể sẽ nhiễm vi khuẩn nếu bạn và người bệnh dùng chung các dụng cụ có liên quan đến miệng, ví dụ như bàn chải, thuốc lá hoặc thậm chí là son môi. Bệnh cũng có thể lây lan thông qua việc hôn người bênh hoặc hít phải những giọt bắn rất nhỏ khi người bệnh ho hoặc hắt hơi.

Theo CDC, khoảng hơn 10% dân số có thể mang vi khuẩn N.meningitidis ở trạng thái không hoạt động. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng sẽ không làm hại bạn. Bạn có thể làm lây truyền vi khuẩn này kể cả ở trạng thái không hoạt động.

Viêm màng não do não mô cầu được chẩn đoán như thế nào?

Bác sỹ sẽ chẩn đoán viêm màng não do não mô cầu bằng việc tiến hành chọc dò tủy sống. Trong quá trình này, bác sỹ sẽ lấy mẫu dịch tủy sống của bạn bằng cách dùng một kim tiêm chọc vào vùng xương sống. Dịch này sẽ được đem đi làm xét nghiệm xem có vi khuẩn hay không.

Bác sỹ cũng có thể sẽ tiến hành xét nghiệm máu và khám các triệu chứng thực thể của viêm màng não do não mô cầu để đánh giá tình trạng bệnh và điều trị thích hợp.

Viêm màng não do não mô cầu được điều trị như thế nào?

Bác sỹ sẽ cho bạn nhập viện ngay lập tức nếu bạn được chẩn đoán hoặc nghi ngờ mắc viêm màng não do não mô cầu. Bạn sẽ được điều trị bằng kháng sinh, như ceftriaxone. Trong một số trường hợp, bác sỹ có thể sẽ dùng một vài loại kháng sinh khác, như: Ampicillin, Penicillin G, Cefotaxime, Chloramphenicol, Vancomycin, Gentamicin.

Vì bệnh lây truyền qua các tiếp xúc gần gũi, bác sỹ có thể sẽ khám và điều trị với cả những người đã từng tiếp xúc gần với bạn.

Triển vọng điều trị

Theo WHO, đây là một loại viêm màng não hết sức nguy hiểm, có thể dẫn đến tử vong cho khoảng một nửa số trường hợp nếu không được điều trị.

Với việc chẩn đoán và điều trị sớm, tỷ lệ tử vong có thể giảm xuống còn 5-15%. Tử vong có thể xảy ra trong vòng 3 ngày đầu tiên của quá trình bệnh.

Trong số những người sống sau nhiễm bệnh, thì cứ 5 người sẽ có 1 người có những hậu quả, di chứng vĩnh viễn, bao gồm tổn thương não bộ và mất đi thính lực.

Đây là căn bệnh hết sức nguy hiểm, kể cả khi điều trị kịp thời. Đến bệnh viện cấp cứu ngay nếu bạn nghĩ mình hoặc người nhà bị viêm màng não do não mô cầu.

Dự phòng viêm màng não do não mô cầu

Để phòng bệnh viêm não, màng não do não mô cầu, tránh lây lan trong cộng đồng, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo mạnh mẽ người dân thực hiện tốt một số biện pháp sau:

Thực hiện tốt vệ sinh cá nhân: thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, súc miệng, họng bằng các dung dịch sát khuẩn mũi họng thông thường.
Thực hiện tốt vệ sinh nơi ở, thông thoáng nơi ở, nơi làm việc.
Chủ động tiêm phòng vắc xin phòng bệnh cho trẻ, vắc xin được tiêm tại các cơ sở tiêm chủng dịch vụ.
Khi có biểu hiện sốt cao, đau đầu, buồn nôn và nôn, cổ cứng, cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời

Không có loại vacxin nào có thể bảo vệ bạn khỏi tất cả các dạng viêm màng não do não mô cầu. Hiện nay, có một số loại vắc xin có thể bảo vệ bạn khỏi một số loại viêm màng não do não mô cầu.

Ở một số nước, ví dụ như Mỹ, Vacxin thường được khuyến cáo tiêm cho người trong độ tuổi từ 11 đến 18. Những người từ 19 đến 21 tuổi cũng nên được tiêm vacxin.

Bác sỹ cũng có thể sẽ khuyên bạn nên tiêm vacxin trong một số trường hợp khác. Ví dụ, nếu bạn có kế hoạch du lịch đến một quốc gia là nơi có dịch não mô cầu lưu hành, bạn có thể sẽ được khuyên nên tiêm vacxin trước. Bác sỹ cũng có thể sẽ khuyên bạn tiêm vacxin nếu bạn đã bị cắt bỏ lá lách hoặc nếu bạn có các bệnh mãn tính khác.

Ở Việt Nam, có 02 loại Vắc xin phòng bệnh Viêm Màng não do Não mô cầu sau đây:

Vắc-xin não mô cầu AC

Tên thương mại là Meningococcal polysaccharide vắc-xin AC, có thời gian bảo vệ khoảng 3 năm.

Tác dụng phụ do phản ứng đối với vaccine trên thực tế hiếm gặp. Tác dụng phụ được ghi nhận là có phản ứng nhẹ và thoáng qua tại nơi tiêm; đôi khi có sốt nhẹ, bị kích thích và mệt mỏi trong vòng 72 giờ sau khi tiêm vắc-xin.

Trước khi tiêm vắc-xin này cũng như các loại vắc-xin khác, cần phải sàng lọc đối tượng được tiêm phòng theo quy định.

Vắc-xin phòng bệnh não mô cầu được sử dụng để tiêm phòng bệnh cho trẻ em ở vùng có dịch bệnh lưu hành hoặc khi đang có dịch bùng phát. Liều lượng tiêm là 0,5ml; có thể tiêm dưới da hoặc tiêm bắp thịt. Thường tiêm một liều vắc-xin khi trẻ em được 18 tháng tuổi trở lên. Chú ý thận trọng khi tiêm phòng cho phụ nữ có thai, chỉ tiêm khi thực sự có nguy cơ mắc bệnh trong các vụ dịch. Một vấn đề cũng cần quan tâm là không nên tiêm cho trẻ em dưới 18 tháng tuổi trừ khi đang có dịch bùng phát.

Vắc-xin não mô cầu BC

Tên thương mại là VA-MENGOC-BC. Vắc-xin này được sử dụng nhằm tạo miễn dịch chủ động để phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu nhóm huyết thanh B và C, dùng tiêm cho trẻ em từ tháng tuổi thứ ba và các đối tượng sống trong vùng dịch hay phải đi đến vùng dịch bệnh. Ngoài ra, vắc-xin cũng nên tiêm cho những người sống tập thể như các trung tâm chăm sóc trẻ em nội trú, doanh trại quân đội, nhà tù, các vùng có mật độ dân cư cao hoặc ở cộng đồng phát hiện những trường hợp nhiễm bệnh não mô cầu nhóm huyết thanh B và C vì người dân ở đây có nguy cơ bị phơi nhiễm.

Như các loại vắc-xin khác, vắc-xin này chống chỉ định dùng cho những người có phản ứng quá mẫn đối với bất cứ thành phần nào của vắc-xin. Ngoài ra cũng chống chỉ định sử dụng trong các trường hợp sốt, nhiễm khuẩn cấp tính, dị ứng đang tiến triển, các bệnh mãn tính không tự điều chỉnh. Hiếm khi gặp phản ứng nghiêm trọng xảy ra trong lần đầu tiên tiêm vắc-xin này, nếu có thì chống chỉ định tiêm lần hai.

Thận trọng không sử dụng vắc-xin cho phụ nữ mang thai trừ khi thật cần thiết và có nguy cơ dịch tễ học cao. Đối với những người suy giảm miễn dịch hay đang điều trị suy giảm miễn dịch có thể không có đáp ứng đầy đủ với vắc-xin.

Vắc-xin cơ bản được sử dụng bằng cách tiêm phòng hai liều 0,5ml; khoảng cách giữa hai lần tiêm là từ 6 - 8 tuần. Tiêm liều thứ hai là điều bắt buộc để đạt được mức bảo vệ tốt. Quy định tiêm phòng được áp dụng đối với trẻ em từ 3 tháng tuổi trở lên. Theo kinh nghiệm sử dụng vắc-xin, không cần thiết phải tiêm nhắc lại. Khi tiến hành tiêm nhắc lại, không loại trừ những người không có bằng chứng cho thấy đã tiêm phòng đủ hai mũi tiêm vắc-xin trước đó.