Nguyên nhân gây mất trí nhớ mà có thể bạn không nghĩ đến

Khoa học đã chứng minh được rằng, điều gì tốt cho cơ thể bạn cũng sẽ tốt cho tâm trí của bạn. Luyện tập thể thao, dinh dưỡng cân bằng và duy trì cân nặng hợp lý đều được coi là những yếu tố có ảnh hưởng tốt đến não bộ, và thậm chí còn làm giảm sự hình thành một loại protein trong não bộ được cho là có liên quan đến bệnh Alzheimer.

Nhưng, cũng có rất nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mất trí nhớ liên quan đến tuổi già sau này của bạn. Một số yếu tố rất rõ ràng (ví dụ như yếu tố di truyền), một vài yếu tố khác ít rõ ràng hơn. Dưới đây là một vài yếu tố làm gia tăng nguy cơ mất trí nhớ và thực sự có thể sẽ khiến bạn bất ngờ!

Ô nhiễm không khí

Phụ nữ lớn tuổi sống trong khu vực có mức độ ô nhiễm không khí cao (đặc biệt là những khu vực có mật độ các hạt vật chất nhỏ cao – đây là những hạt bụi có kích thước rất nhỏ và có thể xâm nhập rất sâu vào phổi) có nguy cơ bị chứng mất trí cao hơn khoảng 92% so với những phụ nữ sống tại các khu vực có bầu không khí trong lành hơn, theo như một kết quả nghiên cứu mới đây.

Mối liên hệ này sẽ mạnh mẽ hơn nếu người phụ nữ có có mang gen APOE4 – một đoạn gen có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh Alzheimer. Nếu ứng dụng kết quả nghiên cứu này lên toàn thể dân số, thì các nhà nghiên cứu cho rằng, ô nhiễm không khí có thể gây ra khoảng 21% số trường hợp mất trí.

Khi chúng ta hít phải những hạt vật chất rất nhỏ đó, chúng có thể gây ra tình trạng viêm trên toàn cơ thể - Tiến sỹ Richard Isaacson, giám đốc Phòng khám dự phòng bệnh Alzheimer tại New York, thuộc Trung tâm Y tế Presbyterian Weill Cornell cho biết. Và với một số người, tình trạng viêm có thể sẽ “kích hoạt” quá trình phát triển bệnh Alzheimer.

Chất lượng giấc ngủ kém

Bạn hẳn đã biết rằng nếu bạn không ngủ ngon vào đêm hôm trước thì bạn có thể sẽ không tỉnh táo vào ngày hôm sau, nhưng các nghiên cứu còn gợi ý rằng, gián đoạn giấc ngủ theo thời gian có thể có liên quan đến sự tích tụ một loại protein trong não, có liên quan đến bệnh Alzheimer.

Các nhà khoa học tin rằng, luyện tập thể thao có thể làm giảm lượng protein amyloid trong não, và do vậy có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, nhưng có một giấc ngủ ngon cũng có thể giúp làm giảm lượng protein này. Theo tiến sỹ Isaacson thì giấc ngủ rất cần thiết để loại bỏ các chất không cần thiết và giữ cho não bộ của bạn luôn khỏe mạnh trong thời gian dài.

Khứu giác không nhạy cảm

Khả năng cảm nhận một mùi quen thuộc có thể sẽ trở thành một yếu tố quen thuộc để dự đoán sự phát triển của chứng mất trí. Một nghiên cứu năm 2016 xuất bản trên tạp chí Annals of Neurology chỉ ra rằng, những tình nguyện viên gặp khó khăn trong việc cảm nhận mùi (ví dụ như mùi bạc hà, mùi dâu và mùi chanh) sẽ có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn.

Tiến sỹ Isaacson cho biết, khi một người không thể phân biệt được sự khác biệt giữa các mùi hương thì đó có thể là dấu hiệu của bệnh Alzheimer. Ông bổ sung thêm, đó cũng có thể là dấu hiệu của bệnh Parkinson và các vấn đề khác về thần kinh. Các chuyên gia khuyến cáo rằng, bài kiểm tra về cảm nhận mùi có thể là một bài kiểm tra ít tốn kém, không xâm lấn nhưng lại có thể giúp các bác sỹ chỉ ra được những bệnh nhân nào có thể sẽ cần điều trị sớm bệnh Alzheimer.

Thói quen ăn uống

Khi các bệnh nhân của tiến sỹ Isaacson hỏi ông rằng, họ có thể làm gì để làm giảm nguy cơ mắc chứng mất trí của mình, tiến sỹ đã khuyên rằng, họ nên ăn tối sớm, và sau bữa tối, không nên ăn bất cứ thứ gì cho tới bữa sáng hôm sau. Không ăn gì trong ít nhất 12 tiếng (vào ban đêm) cũng như việc giảm tiêu thụ calo, nhìn chung, có thể là một cách củng cố sức khỏe của não bộ khi chúng ta về già – tiến sỹ Isaacson cho biết.

Hạn chế việc ăn đêm có thể sẽ khiến cơ thể phải đốt cháy ketone - một loại chất  béo có trong não bộ khỏe mạnh, thay vì đốt cháy carbohydrate. Việc này sẽ khiến não bộ được nạp một nguồn năng lượng mới, không chỉ hiệu quả hơn mà còn có tác dụng chống lão hóa.

Chấn thương vùng đầu

Với những người có tiền sử gia đình bị Alzheimer, một chấn thương vùng đầu có thể sẽ gây ra những thay đổi về nhận thức và thay đổi về não bộ, có liên quan đến bệnh tật. Trong một nghiên cứu mới đây được đăng trên tạp chí Brain, người trưởng thành trẻ tuổi và trung niên đã từng có ít nhất một chấn thương vùng đâu và có yếu tố di truyền của bệnh Alzheimer sẽ có ít chất xám hơn tại một số vùng của não, và việc này có liên quan đến chứng mất trí, so với những đối tượng nghiên cứu khác.

Cùng những đối tượng này sẽ có kết quả bài kiểm tra trí nhớ kém hơn, từ đó cho thấy những thay đổi này tại não bộ có thể đem lại những hậu quả về chức năng ghi nhớ. Các nhà nghiên cứu hy vọng rằng, họ có thể sử dụng kết quả này để nhận biết những người có khả năng bị bệnh Alzheimer vào giai đoạn sớm.

Sự cô đơn

Các nhà nghiên cứu chứng minh rằng, người lớn tuổi cảm thấy bị xã hội bỏ rơi có thể sẽ có nguy cơ bị bệnh Alzheimer cao hơn. Trong một nghiên cứu năm 2016 trên tạp chí JAMA Psychiatry, những cư dân thành thị có kết quả chụp não cho thấy sự hình thành của protein amyloid trong não, sẽ có khả năng được xếp vào nhóm người cô đơn cao hơn khoảng 7,5 lần so với những người có kết quả chụp não âm tính với amyloid.

Các chuyên gia chưa dám khẳng định yếu tố nào xảy ra trước: các triệu chứng mất trí khiến mọi người xa lánh các hoạt động xã hội hay cảm thấy cô đơn sẽ khiến chứng mất trí phát triển, nhưng các chuyên gia nghi ngờ rằng, đây là một mối quan hệ hai chiều.

Tăng huyết áp

Bạn hẳn đã biết rằng, tăng huyết áp sẽ có tác động không tốt đến cơ thể và trí não của bạn, nhưng kết quả của một nghiên cứu gần đây trên tạp chí Alzheimer's & Dementia  có thể sẽ khiến bạn bất ngờ: khi bệnh tăng huyết áp phát triển ở người cao tuổi, thì bệnh lại có khả năng làm giảm nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là bạn không cần thiết phải lo lắng về chứng tăng huyết áp khi còn trẻ. Nghiên cứu đã khẳng định rằng, người trẻ và người trung niên nếu bị tăng huyết áp không điều trị thì nguy cơ bị mất trí của họ sẽ tăng lên. Hiểu rõ các chỉ số của cơ thể, bao gồm chỉ số huyết áp, mỡ máu, BMI và trao đổi với bác sỹ về những cách bạn có thể làm để luôn duy trì những chỉ số này ở mức khỏe mạnh vẫn là một trong số những điều quan trọng nhất bạn có thể làm.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp