Những triệu chứng nhận biết sớm của bệnh sa sút trí tuệ

Dấu hiệu cảnh báo bệnh sa sút trí tuệ

Khi bạn có ít nhất 2 loại khiếm khuyết gây cản trở đáng kể đến cuộc sống hàng ngày của bạn thì sẽ được chẩn đoán mắc chứng mất trí nhớ. Ngoài các vấn đề về trí nhớ, người mắc chứng sa sút trí tuệ cũng có thể bị suy giảm chức năng ảnh hưởng đến:

• Ngôn ngữ
• Giao tiếp
• Khả năng tập trung
• Khả năng suy luận và giải quyết vấn đề.

Tuỳ thuộc vào nguyên nhân, nếu chứng sa sút trí tuệ được chẩn đoán sớm, có thể có các phương pháp điều trị để làm chậm quá trình suy giảm nhận thức.

Những thay đổi khó thấy về trí nhớ ngắn hạn

Gặp vấn đề về trí nhớ có thể là triệu chứng sớm của bệnh sa sút trí tuệ. Những thay đổi này thường khó phát hiện và có xu hướng liên quan đến trí nhớ ngắn hạn. Một người mắc chứng sa sút trí tuệ có thể nhớ được những sự kiện đã xảy ra nhiều năm trước nhưng không nhớ được những gì họ đã ăn trong bữa sáng.

Người mắc chứng sa sút trí tuệ cũng có thể biểu hiện những thay đổi khác trong trí nhớ ngắn hạn của họ như: quên vị trí đặt đồ, tại sao họ lại bước vào một căn phòng cụ thể, quên mất những gì họ phải làm vào bất kỳ ngày nào.

Khó tìm từ thích hợp

Một triệu chứng ban đầu khác của bệnh là khó khăn trong việc truyền đạt suy nghĩ. Họ có thể gặp khó khăn khi giải thích điều gì đó hoặc tìm từ thích hợp để diễn đạt. Họ cũng có thể dừng lại giữa câu và không biết tiếp tục như thế nào.

Trò chuyện với người mắc chứng sa sút trí tuệ có thể là một thử thách và có thể mất nhiều thời gian hơn bình thường để họ bày tỏ suy nghĩ hoặc cảm xúc của mình.

Thay đổi tâm trạng

Nếu mắc bệnh, bạn có thể không nhận ra sự thay đổi tâm trạng ở bản thân, nhưng bạn lại có thể nhận thấy sự thay đổi ở người khác. Ví dụ, trầm cảm thường xảy ra ở giai đoạn đầu bệnh sa sút trí tuệ. Người bệnh cũng có thể tỏ ra sợ hãi hoặc lo lắng hơn trước. Họ có thể khó chịu nếu thói quen hàng ngày bị thay đổi hoặc gặp phải tình huống lạ.

Cùng với sự thay đổi tâm trạng, bạn có thể nhận thấy sự thay đổi trong tính cách. Một kiểu thay đổi tính cách điển hình của bệnh sa sút trí tuệ là chuyển từ nhút nhát hoặc ít nói sang hướng ngoại.

Thờ ơ

Đây là dấu hiệu phổ biến của bệnh sa sút trí tuệ giai đoạn đầu. Người bệnh có thể mất hứng thú với sở thích hoặc hoạt động mà họ từng yêu thích. Họ có thể không muốn đi chơi hay tham gia vào các cuộc vui nữa, thậm chí là không muốn dành thời gian cho bạn bè và gia đình.

Khó hoàn thành nhiệm vụ

Giảm khả năng hoàn thành nhiệm vụ là một dấu hiệu cảnh báo sớm khác về bệnh sa sút trí tuệ. Điều này thường bắt đầu bằng việc bạn gặp khó khăn khi thực hiện các nhiệm vụ phức tạp hơn như theo dõi hoá đơn, chơi một trò chơi có nhiều luật lệ,…

Cùng với việc gặp khó khăn trong việc hoàn thành các công việc quen thuộc, người mắc chứng sa sút trí tuệ cũng có thể gặp khó khăn trong việc học cách làm những điều mới hoặc tuân theo các thói quen mới.

Nhầm lẫn

Ở giai đoạn đầu của bệnh có thể thường bị lú lẫn. Sự nhầm lẫn có thể xảy ra vì một số lý do và áp dụng cho các tình huống khác nhau. Ví dụ, họ có thể đánh rơi chìa khoá ô tô, quên những gì sắp diễn ra trong ngày hoặc khó nhớ người mà mình mới gặp.

Khó tập trung vào câu chuyện

Đây là triệu chứng ban đầu điển hình của bệnh. Người mắc chứng sa sút trí tuệ thường quên ý nghĩa của những từ họ nghe hoặc gặp khó khăn trong việc theo dõi các cuộc trò chuyện hoặc chương trình TV.

Mất phương hướng

Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc nhận ra những địa điểm quen thuộc. Việc làm theo một loạt hướng dẫn và hướng dẫn từng bước cũng có thể trở nên khó khăn hơn.

Lặp lại hành động

Sự lặp lại thường xảy ra ở những người mắc chứng sa sút trí tuệ do mất trí nhớ và thay đổi hành vi nói chung. Người bệnh có thể lặp lại các công việc hàng ngày, chẳng hạn như cạo râu hoặc tắm rửa. Họ cũng có thể lặp lại những câu hỏi giống nhau trong một cuộc trò chuyện hoặc kể cùng một câu chuyện nhiều lần.

Đấu tranh để thích ứng với sự thay đổi

Đối với những người đang ở giai đoạn đầu của chứng sa sút trí tuệ, trải nghiệm này có thể gây ra nỗi sợ hãi. Đột nhiên, họ không thể nhớ được những người họ biết hoặc không thể hiểu được những gì người khác nói. Họ không thể nhớ tại sao mình lại đến cửa hàng và bị lạc trên đường về nhà.

Vì điều này, họ chỉ muốn thực hiện những thói quen thường ngày và ngại thử những trải nghiệm mới. Khó thích nghi với sự thay đổi cũng là triệu chứng điển hình của bệnh sa sút trí tuệ.

Khả năng phán đoán kém

Một hậu quả khác của sự suy giảm nhận thức là mất khả năng đưa ra quyết định đúng đắn. Ví dụ, một người mắc chứng sa sút trí tuệ có thể không nhận ra những tình huống nguy hiểm. Họ có thể đi ra ngoài trong bộ quần áo mùa hè trong khi bên ngoài có tuyết.

Một dấu hiệu khác của khả năng phán đoán kém ở người mắc chứng sa sút trí tuệ là không có khả năng phán đoán tài chính tốt. Một người thường cẩn thận với tiền của mình có thể bắt đầu đưa tiền cho người khác hoặc vì những lý do mà họ khó biết.

Nguyên nhân gây sa sút trí tuệ

Về bản chất, chứng mất trí nhớ là do tổn thương các tế bào thần kinh trong não của bạn.

Chứng sa sút trí tuệ là một thuật ngữ bao trùm một loạt các rối loạn nhận thức. Bao gồm bệnh Alzheimer, chiếm 60-80% các trường hợp, theo Hiệp hội Alzheimer.

Tổn thương tế bào thần kinh trong não có thể có nhiều nguyên nhân:

• Tích tụ của các loại protein cụ thể trong não
• Thiếu lưu lượng máu đến não
• Chấn thương ở đầu
• Thiếu hụt vitamin
• Phản ứng với một số loại thuốc.

Yếu tố nguy cơ gây sa sút trí tuệ

Bạn không thể kiểm soát một số yếu tố nguy cơ mắc bệnh sa sút trí tuệ như tuổi tác, giới tính và tiền sử gia đình. Nhưng các yếu tố rủi ro khác được các bác sĩ gọi là “yếu tố rủi ro có thể sửa đổi được”, điều này có nghĩa là bạn có cơ hội thay đổi chúng.

Các loại sa sút trí tuệ.

• Bệnh Alzheimer
• Sa sút trí tuệ não mạch
• Chứng mất trí nhớ thể Lewy
• Tổn thương não do chấn thương hoặc đột quỵ
• Bệnh não chấn thương mạn tính 
• Bệnh sa sút trí tuệ tiền đình-thái dương
• Bệnh Huntington
• Bệnh hạt argyrophilic
• Bệnh Creutzfeldt-Jakob.

Khi nào cần liên hệ với bác sĩ?

Sa sút trí tuệ là một phần bình thường của quá trình lão hoá và cũng có thể xảy ra do các yếu tố khác như mệt mỏi, thiếu tập trung, làm việc đa nhiệm.

Tuy nhiên, đừng bỏ qua các triệu chứng. Nếu bạn hoặc bất kỳ ai mà bạn biết đang gặp phải một số triệu chứng sa sút trí tuệ không cải thiện hoặc ngày càng trầm trọng, hãy liên hệ với bác sĩ. Với việc điều trị và chẩn đoán sớm, bạn có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh và duy trì chức năng tâm thần trong thời gian dài hơn. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm dùng thuốc, rèn luyện nhận thức và trị liệu.

Biện pháp phòng ngừa

Bạn có thể thực hiện các biện pháp giúp giảm nguy cơ phát triển tình trạng bệnh như: duy trì hoạt động tinh thần, thể chất, không hút thuốc, tăng cường hấp thụ vitamin D, chế độ ăn uống cân bằng.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp