Phụ nữ thường bị đánh giá thấp trong cả khoa học và y học; có những cơ quan nghiên cứu mà toàn bộ nhân viên đều là nam. Trong lịch sử, phụ nữ được coi như những người đàn ông có cơ quan sinh sản khác biệt. Các bác sĩ và các nhà khoa học sẽ chẩn đoán và điều trị cả hai giới tính theo cùng một cách giống nhau miễn là các cơ quan sinh sản không phải là nơi cần điều trị. Bộ não của nữ giới không giống như bộ não của nam giới, nhưng phần lớn các nghiên cứu đều chỉ được thực hiện ở nam giới.
Bộ não nam giới và nữ giới khác nhau như thế nào?
Sự khác biệt quan trọng nhất là bộ não của nam giới và bộ não của phụ nữ có tuổi khác nhau. Testosterone và estrogen giống như các siêu hormone; chúng thực hiện một số chức năng trong não. Estrogen bảo vệ thần kinh của phụ nữ; nó giúp tăng mức năng lượng của não, hỗ trợ hệ thống miễn dịch và giữ cho não trẻ khỏe. Testosterone có tác dụng tương tự cho nam giới. Sự khác biệt là những hormone này có tuổi thọ khác nhau. Testosterone suy giảm dần theo tuổi tác và không biến mất cho đến rất muộn trong cuộc đời, trong khi đối với phụ nữ, estrogen suy giảm khá nhanh ở tuổi trung niên do mãn kinh. Những thay đổi hormone liên quan đến mãn kinh có tác động mạnh mẽ đến bộ não của phụ nữ, có khả năng gây ra lo lắng hoặc trầm cảm hoặc thậm chí làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer.
Đây có phải là lý do tại sao bệnh Alzheimer phổ biến hơn nhiều ở phụ nữ?
Có nhiều góc độ. Nữ giới có nhiều khả năng trở thành người chăm sóc cho người mắc chứng mất trí nhớ hơn nam giới và có nhiều trường hợp những người chăm sóc bệnh nhân Alzheimer, vì căng thẳng, có nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ cao hơn. Vì vậy, khoa học đưa ra hai khía cạnh khác nhau: Phụ nữ có những rủi ro riêng về bệnh Alzheimer, và tiếp đến, vai trò của phụ nữ trong xã hội cũng khiến phụ nữ gặp một chút bất lợi.
Căng thẳng gây hại cho bộ não của chúng ta như thế nào?
Căng thẳng theo nghĩa đen có thể ức chế các hormone. Cortisol, hormone gây căng thẳng chính, hoạt động cân bằng với estrogen. Vì vậy, nếu cortisol tăng lên vì căng thẳng, sản xuất estrogen sẽ giảm. Nếu cortisol giảm vì giảm căng thẳng, mức estrogen sẽ tăng trở lại. Điều đó thực sự quan trọng không chỉ đối với sức khỏe nội tiết tố mà còn thực sự đối với sức khỏe của não.
Nếu phụ nữ không biết các nguy cơ của mình, họ sẽ không hỏi đúng câu hỏi. Cơ thể nam giới và nữ giới đi theo những cơ chế khác nhau đối với chứng mất trí. Đối với nam giới, bệnh liên quan nhiều hơn đến bệnh tim và sức khỏe tim mạch, trong khi đối với phụ nữ, bệnh dường như liên quan nhiều hơn đến hormone và hoạt động trao đổi chất. Phụ nữ có thể muốn hỏi bác sĩ về chức năng tuyến giáp, về thời kỳ mãn kinh. Tôi có bị thiếu estrogen không, và điều đó có thể ảnh hưởng đến não của tôi không? Có nên dùng nội tiết tố? Đây là tất cả những điều phụ nữ nên thực sự bắt đầu suy nghĩ và hỏi các bác sĩ.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
