Tìm hiểu bệnh parkinson có di truyền không?

1. Bệnh Parkinson là gì?

Parkinson hay bệnh liệt rung (bệnh run tay, chân), đây là bệnh thường gặp ở những người cao tuổi, nhưng có xu hướng ngày càng trẻ hóa.

Bệnh Parkinson xảy ra khi các tế bào thần kinh (tế bào não) tiết dopamine bị suy giảm hoặc mất khả năng tiết dopamine.

Bệnh không gây tử vong ngay, nhưng lâu dài dẫn tới hạn chế vận động, hạn chế cử động ngôn ngữ, khó khăn trong sinh đi lại, vận động, sinh hoạt và làm việc. Nếu không được điều trị, người bệnh parkinson có thể tàn phế và lâu dần mắc nhiều bệnh lý khác, dẫn tới tử vong.

Người bệnh Parkinson thường có các biểu hiện: run tay, chân; cứng cơ; thay đổi tính cách (hay căng thẳng, mệt mỏi); táo bón; thay đổi giọng nói (khàn giọng, nói chậm hoặc nói nhanh, dẫn đến nói bị lắp); giảm khứu giác,…

Bệnh parkinson làm suy giảm chức năng vận động của người bệnh.

2. Căn bệnh Parkinson có di truyền không?

Rất nhiều người lo lắng khi bản thân họ thấy cha, mẹ hoặc người thân bị bệnh Parkinson. Một số khác e ngại kết hôn với người mà trong gia đình có bố, mẹ hoặc anh, chị, em mắc bệnh Parkinson. Bởi họ băn khoản không biết liệu bệnh Parkinson có di truyền không? Nếu có di truyền thì tỷ lệ đó khoảng bao nhiêu?

Các chuyên gia về thần kinh học cho biết, di truyền của bệnh Parkinson là một vấn đề rất phức tạp mà y học vẫn cần phải tiếp tục nghiên cứu và hiện nay vẫn chưa có kết luận chính xác.

2.1 Tỷ lệ mắc bệnh của con cái có bố mẹ mắc bệnh Parkinson

Theo các thống kê, những người có bố mẹ hoặc ông bà cùng mắc Parkinson mà có tỷ lệ song sinh đồng hợp tử thì tỷ lệ bị Parkinson là khoảng 45%, nếu dị hợp tử thì tỷ lệ này là 29%.

Tuy nhiên, cũng có những người bố mẹ mắc parkinson nhưng con cái không bị Parkinson. Như vậy, di truyền chỉ là một yếu tố và cần kết hợp với các yếu tố môi trường, yếu tố ngoại cảnh khác mới có thể dẫn đến bệnh Parkinson.

Thực tế người ta nhận thấy rằng, tỷ lệ di truyền đối với bệnh Parkinson là không nhiều lắm, chỉ khoảng 4 – 5% người bệnh Parkinson có thể có di truyền. Khi di truyền, phải có đột biến gen tác động đến các nhiễm sắc thể có liên quan đến bệnh Parkinson.

2.1 Bệnh Parkinson có di truyền khả năng hay không?

Như vậy, bệnh này có mang tính di truyền nhưng không phải cứ gia đình có người bị bệnh Parkinson thì chắc chắn người còn lại cũng bị di truyền. Trong gia đình có cha, mẹ hoặc người thân bị bệnh Parkinson, có thể có người bị di truyền parkinson nhưng cũng có người không bị di truyền Parkinson và tỷ lệ di truyền này thường rất thấp.

Parkinson có thể di truyền nhưng thường tỷ lệ rất thấp.

3. Các yếu tố tác động làm khởi phát bệnh Parkinson

Ngoài yếu tố di truyền, các nhà khoa học còn chỉ ra rất nhiều yếu tố nguy cơ tác động làm khởi phát bệnh Parkinson. Các yếu tố này còn phụ thuộc vào từng cá thể, phản ứng của cơ thể trước các yếu tố đó, nên đó chỉ là các yếu tố tác động chứ không thể khẳng định người tiếp xúc với các yếu tố này sẽ bị bệnh Parkinson. Các yếu tố đó bao gồm:

3.1 Yếu tố môi trường

Tiếp xúc nhiều với môi trường bị ô nhiễm, chất độc hóa học, thuốc trừ sâu thì tỷ lệ mắc bệnh Parkinson sẽ tăng lên. Do đó, bạn nên tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với các yếu tố trên và nên từ bỏ các thói quen không tốt, không cần thiết như: nghiện cocain, nghiện rượu, nghiện rượu, nghiện thuốc phiện, … bởi những thói quen không tốt này có thể làm cho biểu hiện run của bệnh Parkinson tăng lên.

Những người có yếu tố di truyền nên hạn chế tối đa việc tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ nêu trên, nếu bắt buộc phải tiếp xúc thì cần có các phương tiện bảo hộ tốt.

Bên cạnh yếu tố môi trường và di truyền nêu trên, một số yếu tố có thể làm khởi phát bệnh Parkinson dưới đây.

3.2 Tuổi tác

Sự lão hóa của não làm suy giảm lượng dopamine trong cơ thể – nguyên nhân chính gây bệnh Parkinson.

Môi trường, bệnh lý,… là những yếu tố nguy cơ quyết định khả năng di truyền của bệnh.

3.3 Bệnh lý

Nhiễm virus và một số bệnh lý khác có thể làm giảm tiết dopamine gây ra Parkinson.

3.4 Chấn thương

Chấn thương sọ não do tai nạn giao thông, đột quỵ có thể gây tổn thương noron thần kinh, dẫn tới giảm lượng dopamine trong não và gây bệnh Parkinson.

Bệnh Parkinson là căn bệnh còn phải tiếp tục nghiên cứu sâu về nguyên nhân và cơ chế của bệnh. Hiện nay chưa có phương pháp điều trị khỏi hoàn toàn bệnh Parkinson. Nhưng nếu được phát hiện sớm, dùng thuốc và có chế độ tập luyện, ăn uống, sinh hoạt, làm việc phù hợp, người bệnh Parkinson có thể giảm được các triệu chứng như run tay chân, giúp cải thiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày, kéo dài thời gian sống, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Như vậy, bạn không nên quá lo lắng bệnh Parkinson có thể di truyền. Nếu gia đình bạn có người bị Parkinson nên cho người bệnh đi thăm khám với bác sĩ chuyên khoa nội thần kinh để được tư vấn và có phương pháp điều trị phù hợp. Đồng thời, những thành viên trong gia đình cũng nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khám ngay khi có các dấu hiệu bất thường để kịp thời phòng ngừa, hạn chế tối đa biến chứng có thể xảy ra trong tương lai.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP