Theo Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ, nguy cơ mắc hội chứng serotonin tăng lên do kết hợp các chất ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRIs) và các chất ức chế tái hấp thu serotonin norepinephrine có chọn lọc SSNRIs với các thuốc điều trị đau nửa đầu thuộc nhóm triptans.
Hội chứng serotonin
Hội chứng serotonin, hay nhiễm độc serotonin là một tình trạng bệnh hiếm nhưng rất nguy hiểm, có thể đe dọa đến tính mạng. Các triệu chứng của hội chứng serotonin là nhầm lẫn, mất sự phối hợp trong các động tác, bồn chồn, ảo giác, nôn, buồn nôn, tiêu chảy, sốt, tăng nhịp tim, ….
Hội chứng này gây ra do việc phối hợp các thuốc làm ảnh hưởng đến nồng độ serotonin trong não để điều trị các bệnh khác nhau. Dưới đây là một số thuốc điển hình:
Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs)
Người ta tin rằng não bộ có chứa hàng trăm loại chất hoá học khác nhau (các chất dẫn truyền thần kinh) hoạt động như là chất truyền tin giữa các tế bào não với nhau.
Serotonin là chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc điều chỉnh nhiều chức năng cơ thể cũng như cảm xúc. Mức serotonin thấp có liên quan đến trầm cảm và lo lắng.
SSRIs ức chế tái hấp thu serotonin trong não. Tái hấp thu là một quá trình mà các chất dẫn truyền thần kinh trong não được hấp thu lại và khử hoạt tính hoặc tái chế để sử dụng trong tương lai. Việc này làm tăng nồng độ serotonin giúp cải thiện tâm trạng, giảm lo lắng và ức chế hoảng loạn. SSRIs được coi là điều trị đầu tay cho rối loạn lo âu và bao gồm các thuốc sau:
- Celexa (citalopram)
- Luvox (fluvoxamine)
- Prozac (fluoxetine)
- Paxil (paroxetine)
- Zoloft (sertraline)
Thuốc ức chế tái hấp thu Serotonin và norepinephrine chọn lọc (SSNRIs)
SSNRIs ức chế sự hấp thu lại serotonin và norepinephrine trong não. Norepinephrine là chất hoá học trong não có ảnh hưởng đến giấc ngủ và sự tỉnh táo, được cho là có liên quan đến phản ứng căng thẳng – hiếu chiến hay phiêu.
SSNRIs bao gồm:
- Cymbalta (duloxetine)
- Effexor, Effexor XR (venlafaxine)
Triptans
Triptans là một loại thuốc được sử dụng để điều trị đau nửa đầu hoặc đau đầu từng cơn. Chúng tác động lên thụ thể serotonin trong não, do đó ảnh hưởng đến mức độ serotonin.
Ví dụ về triptans bao gồm:
- Amerge (naratriptan)
- Axert (almotriptan)
- Frova (frovatriptan)
- Imitrex (sumatriptan)
- Maxalt và Maxalt-MLT (rizatriptan)
- Relpax (eletriptan)
- Zomig và Zomig ZMT (zolmitriptan)
Ngoài ra, có một số loại thuốc khác có liên quan đến sự thay đổi nồng độ serotonin trong não đều có nguy cơ làm tăng hội chứng serotonin.
Thuốc chống trầm cảm ba vòng
Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCAs) được đặt tên theo cấu trúc phân tử "ba vòng" của thuốc. Trước khi đưa SSRI vào cuối những năm 1980, TCAs là thuốc được lựa chọn để điều trị rối loạn trầm cảm chủ yếu, rối loạn hoảng loạn và các chứng rối loạn lo âu khác. TCAs cũng được sử dụng để điều trị hội chứng đau nhất định và tiểu đêm. Người ta tin rằng TCAs có chức năng tăng norepinephrine và serotonin trong não. Các thuốc TCA bao gồm:
- Elavil (amitriptyline)
- Tofranil (imipramine)
- Sinequan (doxepin)
- Anafranil (clomipramine)
Thuốc ức chế Oxidase Monoamine (IMAOs)
IMAOs là một loại thuốc chống trầm cảm được cho là làm tăng norepinephrine, serotonin và dopamine trong não. Chúng có hiệu quả trong điều trị rối loạn trầm cảm chủ yếu, rối loạn hoảng loạn và các rối loạn lo âu khác. Do những tương tác nguy hiểm tiềm ẩn với một số thực phẩm nhất định, đồ uống và các loại thuốc khác, IMAOs thường được coi là phương pháp cuối cùng. Ví dụ về IMAOs bao gồm:
- Nardil (phenelzine)
- Parnate (tranylcypromin)
- Marplan (isocarboxazid)
- Emsam (selegiline)
Thuốc chống trầm cảm khác
Ví dụ về các thuốc chống trầm cảm khác bao gồm:
- Wellbutrin (bupropion)
- Desyrel (trazadone)
Các loại thuốc Tâm thần khác
- BuSpar (buspiron)
- Eskalith (lithium)
Thuốc giảm đau (Thuốc giảm đau)
- Codeine
- Fentanyl
- Tramadol
Thuốc kháng sinh / kháng retrovirus
- Zyvox (linezolid)
- Norvir (ritonavir)
Dược thảo / Thực phẩm chức năng
- Hypericum Perforatum (Trầm hương của St. John)
- Nhân sâm / Panax
Thuốc kích thích
- Amphetamines
- Cocaine
- LSD (axit lysergic diethylamide)
Danh sách này không có nghĩa là tất cả. Để tránh tăng nguy cơ bị hội chứng serotonin, hãy nói với bác sĩ về tất cả các loại thuốc và các chất bổ sung chế độ ăn uống mà bạn đang dùng.
Nếu bạn phát triển các triệu chứng của hội chứng serotonin, hãy tìm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
