Biện pháp giúp phòng ngừa bệnh sỏi thận

Sỏi thận bắt đầu hình thành khi không có đủ nước trong cơ thể hoặc quá nhiều chất thải rắn trong nước tiểu. Mặc dù hầu hết sỏi hình thành trong thận nhưng chúng cũng có thể hình thành ở bất cứ đâu trong đường tiết niệu.

Bệnh sỏi thận rất phổ biến

Theo Tổ chức Thận Quốc gia của Mỹ, cứ 10 người dân Mỹ lại có một người bị sỏi. Nguy cơ bị sỏi thận là 19% đối với nam giới và 9% đối với phụ nữ.

Hầu hết nam giới  bị sỏi thận lần đầu sau tuổi 30.

Cách ngăn ngừa

Các nhà nghiên vẫn chưa xác định được chắc chắn tại sao và làm thế nào mà sỏi thận hình thành, mặc dù đây là một trong những bệnh được biết đến sớm nhất ảnh hưởng đến con người.

Những người nghi ngờ bị sỏi thận hoặc có nguy cơ cao nên đi khám để tìm ra loại sỏi đó là gì và xác định xem những loại thực phẩm và các hoạt động nào nên tránh.

Dưới đây là một số điều có thể giúp ngăn ngừa sỏi thận, bao gồm:

1. Cung cấp đủ nước cho cơ thể

Khi nước tiểu nhiều, nguy cơ các chất khoáng và muối có thể kết hợp lại với nhau và hình thành sỏi sẽ thấp hơn. Nước tiểu sẫm màu là một dấu hiệu của sự mất nước. Nước tiểu lý tưởng sẽ trong và có màu vàng nhạt.

Với nhiều người, khuyến cáo 8 cốc nước mỗi ngày là không đủ. Để giảm nguy cơ hình thành sỏi, một người có thể cố gắng uống ít nhất 12 cốc nước mỗi ngày.

Ít nhất một nửa lượng nước uống vào trong ngày nên là nước tinh khiết. Các loại đồ uống chứa caffeine, năng lượng và đường đều có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi.

2. Giảm lượng muối ăn vào

Natri hay muối có thể là nguyên nhân gây tích nước và dẫn đến mất nước. Người trưởng thành nên sử dụng dưới 2.300 mg muối (tương đương với một muỗng cà phê) mỗi ngày.

Các thực phẩm có hàm lượng muối cao bao gồm:

* Các loại thịt xông khói

* Hầu hết các loại thịt đóng gói hoặc đã quá chế biến

* Khoai tây chiên

* Hầu hết các loại súp đóng chai

* Hầu hết các loại mì nấu sẵn và các món ăn phụ

* Thực phẩm chứa các loại natri khác bao gồm NaHCO3, Na2HPO4, bột nở, NaNO2 và NaNO3

3. Duy trì cân nặng khỏe mạnh

Thừa cân có thể khiến thận chịu áp lực. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải giảm cân một cách an toàn. Ăn kiêng cực đoan, các chế độ ăn cắt giảm đường và tinh bột, và các chế độ ăn có hàm lượng protein động vật cao đều có thể tăng nguy cơ hình thành sỏi.

4. Hạn chế các thực phẩm chứa canxi oxalat

Sỏi thận có thể chứa nhiều hợp chất khác nhau, bao gồm axit uric, struvite và cystein. Loại sỏi thận phổ biến nhất chứa canxi oxalat. Một nghiên cứu năm 2014 xem xét gần 50.000 mẫu sỏi thận thấy rằng 67% trong số đó chủ yếu là canxi oxalat.

Hạn chế lượng oxalat nạp vào thường chỉ được khuyến cáo cho những người có nguy cơ cao bị sỏi hoặc những người có mức oxalate cao.

Tiêu thụ canxi với các thực phẩm giàu oxalat có thể làm giảm nguy cơ hình thành sỏi do sự kết hợp các hóa chất trước khi chúng đến thận.

Các thực phẩm giàu oxalat gồm:

* Bưởi và nước ép quả nam việt quất

* Khoai tây

* Đậu tương

* Rau bina

* Một số loại hạt, bao gồm: hạt điều và lạc

* Sô-cô-la

* Cải cầu vồng

* Củ cải đỏ

* Măng tây

* Hầu hết các loại quả mọng

* Cần tây và mùi tây

* Ngũ cốc nguyên cám

* Trà

5. Giảm lượng rượu, bia

Rượu, bia khiến các tế bào tăng thải chất lỏng và ngăn sự hấp thu chất lỏng, dẫn đến mất nước.

6. Tránh tiêu thụ quá nhiều caffeine

Caffeine làm tăng tốc độ chuyển hóa và có thể gây ra mất nước. Khuyến cáo lượng caffeine hàng ngày đối với người trưởng thành là không quá 400 mg, tương đương không quá 4 tách cà phê. Điều quan trọng cần nhớ là một số loại nước ngọt, sô-cô-la, trà và đồ uống năng lượng cũng chứa caffeine.

7. Tránh các loại đồ uống có đường

Các loại đồ uống có đường, đặc biệt là chứa lượng fructose cao, có liên quan đến sự gia tăng nguy cơ hình thành sỏi thận.

8. Chế độ ăn đủ canxi

Trong khi canxi oxalat là hợp chất phổ biến nhất trong sỏi thận thì một số loại canxi có trong thực phẩm thực sự giúp giảm nguy cơ hình thành sỏi.

Hầu hết các sản phẩm hàng ngày là nguồn cung cấp canxi tốt. Nhiều loại thực phẩm khác giúp tăng cường canxi gồm:

* Nước cam

* Nước tương

* Cá đóng hộp có xương, ví dụ như cá mòi

* Đậu phụ

* Một số loại ngũ cốc

9. Tăng lượng axit citric tiêu thụ

Có khoảng 60% những người bị sỏi thận cũng bị giảm nồng độ axit citric hoặc mức axit citric thấp.

Các nguồn giàu axit citric gồm:

* Một ly 110 ml nước chanh vàng hoặc chanh dây không đường, không bị pha loãng

* Một ly 220 ml nước cam

* Một ly 220 ml nước dừa hấu hoặc nước xoài.

10. Theo dõi lượng thức ăn tiêu thụ có hàm lượng axit cao

Nước tiểu có tính axit cao có thể làm tăng nguy cơ tạo sỏi và làm cho cơn đau do sỏi dữ dội hơn.

Lượng lớn axit trong nước tiểu cũng khiến thận hấp thu citrat nhiều hơn là bài tiết. Citrat là một hợp chất giúp loại bỏ các loại sỏi dựa trên canxi và làm giảm sự phát triển của chúng.

Các thực phẩm có hàm lượng axit cao gồm:

* Thịt đỏ và thịt lợn

*Thịt da cầm

* Hầu hết các loại cá

* Hầu hết các loại phô mai

* Trứng

Các thực phẩm giàu axit không cần phải tránh hoàn toàn, vì chúng có thể là một nguồn protein tốt. Tuy nhiên, chúng ta nên theo dõi và giới hạn các loại thực phẩm này nếu đã thường xuyên có sỏi.

11. Dùng thuốc bổ sung và các loại vitamin

Một loạt các chất bổ sung tự nhiên và các loại vitamin có thể giúp giảm nguy cơ tạo sỏi, bao gồm:

* Kali citrat

* Vitamin B6 được tìm thấy trong các loại thực phẩm như chuối, xoài, đậu nành, quả bơ, và cá bơn

* Các nguồn bổ sung vitamin B6

* Dầu cá

Triệu chứng

Sỏi nhỏ có thể không gây ra bất kì triệu chứng nào và đôi khi chúng có thể được đưa ra ngoài mà không khiến bạn khó chịu nhiều. Các viên sỏi kích cỡ trung bình đến lớn có thể gây ra cơn đau dữ dội.

Triệu chứng thường bắt đầu khi một viên sỏi bắt đầu di chuyển trong hệ tiết niệu. Sỏi bị kẹt lại có thể gây ra tình trạng nước tiểu trào ngược khiến bạn cực kỳ đau đớn.

Các triệu chứng thường gặp bao gồm:

* Đau dữ dội, không giảm ở vùng thắt lưng

* Tiểu ra máu

* Buồn nôn hoặc nôn, thường là do đau dữ dội

* Sốt và ớn lạnh

* Nước tiểu có mùi khó chịu hoặc mùi lạ

* Nước tiểu đục

* Đau dạ dày và không cải thiện khi dùng thuốc

Điều trị

Bất cứ khi nào nghi ngờ bị sỏi thận, bạn cũng nên đến gặp bác sỹ. Mặc dù sỏi thận hầu như không gây hậu quả nghiêm trọng, nhưng có thể gây đau đớn và cần được theo dõi.

Thông thường, điều trị sỏi thận bao gồm việc tăng uống nước, dùng thuốc giảm đau và dùng thuốc làm giảm độ acid của nước tiểu. Trong những trường hợp bị sỏi nhẹ, bạn có thể tự theo dõi tại nhà và chờ viên sỏi tự tan. Trường hợp nặng hơn sẽ cần phải nhập viện.

Các viên sỏi quá to không thể tự tan có thể sẽ bị tắc lại trong đường tiết niệu và cần phải phẫu thuật. Phẫu thuật cũng sẽ cần thiết nếu quanh viên sỏi bị nhiễm trùng.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp