Những vấn đề về thận mà có thể bạn chưa biết

1. Chức năng duy nhất của thận là để lọc máu. Đúng hay sai?

Sai! Thận là một cơ quan có hình giống hạt đậu, nằm ở 2 bên cột sống, ngay phía dưới xương sườn. Thận giúp cơ thể lọc máu bằng cách loại bỏ các chất thải và dịch cơ thể thừa, nhưng thận còn thực hiện nhiều chức năng hơn như vậy. Thận giúp duy trì sự cân bằng của các chất điện giải trong cơ thể. Ngoài ra, hormone do thận sản xuất ra cũng sẽ giúp điều hoà huyết áp, tạo ra tế bào hồng cầu và giúp xương khoẻ mạnh.

2. Nước tiểu được tạo ra tại thận? Đúng hay sai?

Đúng. Mỗi ngày, thận lọc khoảng 140 lít máu và sản xuất ra từ 1-2 lít nước tiểu. Nước tiểu chứa các chất thải của cơ thể và nước thừa. Nước tiểu sẽ đi từ thận qua niệu quản đi vào bàng quang, được lưu trữ tại bàng quang cho đến khi được lọc. Khi bàng quang đạt đến ngưỡng lưu trữ tối đa, các dấu hiệu sẽ được gửi đến não và ra tín hiệu để cơ thể đi tiểu. Sau đó nước tiểu sẽ được giải phóng ra ngoài cơ thể thông qua niệu đạo.

3. Các triệu chứng phổ biến nhưng không đặc hiệu của bệnh thận mạn tính bao gồm những triệu chứng nào: tăng đi tiểu vào ban đêm, mất cảm giác ngon miệng, phù bàn tay bàn chân hay tất cả những phương án trên?

Đáp án: Tất cả những phương án trên. Các bệnh về thận có thể sẽ có nhiều dấu hiệu và triệu chứng không đặc hiệu khác nhau. Những triệu chứng này ngoài cảnh báo bệnh về thận cũng có thể cảnh báo các bệnh ở các cơ quan bộ phận khác. Một số triệu chứng không đặc hiệu của các bệnh về thận bao gồm:

• Mệt mỏi
• Suy nhược
• Khó tập trung
• Khó ngủ
• Khô da, ngứa da
• Thường xuyên có nhu cầu đi tiểu
• Có máu trong nước tiểu
• Nước tiểu có bọt
• Phù xung quanh mắt
• Mất cảm giác ngon miệng
• Sưng phù ở mắt cá và bàn chân
• Chuột rút

4. Một người có thể mắc bệnh thận mạn tính mà không biểu hiện triệu chứng. Đúng hay sai?

Đúng. Bạn rất có thể đã mắc bệnh thận nhưng không biểu hiện triệu chứng gì trong một thời gian dài. Những tổn thương ở thận có thể sẽ xảy ra từ từ, chậm rãi, trong nhiều năm, thậm chí là nhiều chục năm. Nguyên nhân phổ biến nhất khiến thận bị tổn thương là do bệnh tăng huyết áp và bệnh tiểu đường không được kiểm soát tốt.

5. Bệnh thận nào dưới đây sẽ di truyền? Bệnh thận giai đoạn cuối, protein thận, bệnh thận tự miễn hay bệnh thận đa nang?

Đáp án: Bệnh thận đa nang. Bệnh thận đa nang đặc trực bởi các nang phát triển ở cả 2 bên thận. Những nang này có thể sẽ phát triển và khiến thận to hơn hoặc sẽ thay thế các mô tế bào thông thường. Bệnh thận đa nang có thể sẽ dẫn đến bệnh thận mạn tính và suy thận theo thời gian.

6. Lọc máu và phương pháp điều trị duy nhất cho bệnh suy thận. Đúng hay sai?

Sai. Lọc máu là quá trình loại bỏ các chất cặn bã và dịch thừa ra khỏi cơ thể - chức năng thường được thực hiện bởi thận khoẻ mạnh. Và lọc máu chỉ là một trong số những lựa chọn điều trị của bệnh suy thận. Lọc màng bụng (thẩm phân phúc mạc) cũng là một biện pháp điều trị khác giúp lọc các chất cặn bã và dịch trong cơ thể nhưng phương pháp này sẽ thực hiện bằng cách sử dụng lớp niêm mạc bụng (lớp phúc mạc). Phương pháp lọc máu thường sẽ được thử nghiệm trước tiên khi tình trạng suy thận xảy ra. Phương pháp này không chữa khỏi tình trạng suy thận nhưng có thể giúp cải thiện chất lượng cuộc sống và kéo dài tuổi thọ với những người bị suy thận. Lựa chọn điều trị cuối cùng là cấy ghép thận. Phương pháp này có thể giúp điều trị bệnh suy thận tuy nhiên thận ghép có thể sẽ bị thải ghép và người bệnh sẽ cần sử dụng các thuốc giảm miễn dịch trong suốt phần đời còn lại.

7. Có mấy giai đoạn của bệnh thận? 3, 5, 6 hay 7 giai đoạn?

Đáp án đúng: 5. Có 5 giai đoạn của bệnh thận mạn tính:

• Giai đoạn 1: Chức năng thận bình thường nhưng đã bắt đầu có những dấu hiệu của bệnh thận
• Giai đoạn 2: Suy chức năng thận nhẹ. Và có những dấu hiệu cho thấy bệnh thận.
• Giai đoạn 3: Suy giảm chức năng thận mức độ trung bình
• Giai đoạn 4:  Giảm chức năng thận ở mức độ nghiêm trọng
• Giai đoạn 5: Suy chức năng thận rất nặng, suy thận giai đoạn cuối.

8. Những người phải lọc máu nên duy trì chế độ ăn giàu protein hay chất xơ?

Protein. Những người phải lọc máu nên duy trì chế độ ăn giàu protein. Protein chất lượng cao tạo ra ít chất thải hơn để loại bỏ trong quá trình lọc máu. Các nguồn cung cấp protein tốt bao gồm thịt, thịt gia cầm, cá và trứng. 

9. Những người đang lọc máu nên giảm lượng kali trong chế độ ăn. Đúng hay sai?

Đúng. Kali có thể tích tụ trong máu và tăng lên giữa những lần lọc máu và có thể sẽ ảnh hưởng đến nhịp tim của bạn. Quá nhiều kali trong máu có thể gây buồn nôn, suy nhược, mệt mỏi, rối loạn nhịp tim và có thể gây ngừng tim và tử vong

10. Những người đang lọc máu có thể thay thế các chất dinh dưỡng bị mất đi bằng các loại vitamin không cần kê đơn. Đúng hay sai?

Sai! Những người đang lọc máu cần tuân thủ một chế độ dinh dưỡng nghiêm ngặt, do vậy họ có thể bị thiếu một số chất dinh dưỡng quan trọng. Tuy nhiên, bạn không nên tự ý bổ sung những dưỡng chất này bằng các loại thực phẩm chức năng bổ sung vitamin và khoáng chất. Rất nhiều thực phẩm chức năng bổ sung vitamin và khoáng chất có thể sẽ gây hại cho người bệnh đang lọc máu. Chỉ nên sử dụng thực phẩm chức năng nếu đó là loại được bác sĩ điều trị kê đơn.

11. Những người bị bệnh thận nên kiểm soát lượng nước uống hàng ngày vì nước: tích tụ có thể gây phù và tăng cân, nước ảnh hưởng đến huyết áp, quá nhiều nước có thể dẫn đến các vấn đề về tim mạch hay tất cả những phương án trên?

Đáp án: Tất cả những phương án trên. Thận khoẻ mạnh sẽ làm việc để loại bỏ dịch ra khỏi cơ thể và thận thường xuyên thực hiện các chức năng này. Những người đang lọc máu có thể bị tích tụ dịch giữa những lần điều trị. Thừa dịch có thể gây phù và tăng cân, làm tăng huyết áp và tích tụ dịch ở phổi, khiến người bệnh có thể bị khó thở. Thừa dịch sẽ khiến tim phải làm việc nhiều hơn. Những người đang lọc máu sẽ cần kiểm soát lượng dịch nạp vào thật cẩn thận, bao gồm kiểm soát cả lượng dịch trong thực phẩm như trái cây và rau xanh. Người bệnh cũng nên giảm lượng muối nạp vào vì quá nhiều muối có thể khiến người bệnh uống nhiều nước và tích tụ dịch.

12. Quá nhiều phosphor có thể gây ngứa cho những người đang lọc máu. Đúng hay sai?

Đúng! Thừa phosphor trong máu có thể sẽ làm da bạn cảm thấy ngứa ngáy và cũng có thể đẩy canxi ra khỏi xương, dẫn đến tăng nguy cơ gãy xương. Thực phẩm chế biến sẵn thường có hàm lượng phosphor cao và do vậy, người đang lọc máu nên tránh ăn những thực phẩm này. Những người bệnh thận nên làm việc với các chuyên gia dinh dưỡng để kiểm soát lượng phosphor nạp vào. Các loại thuốc gắn với phosphate cũng có thể được kê đơn để giúp hấp thu phosphor từ thực phẩm và cho phép phosphor đi qua cơ thể mà không bị hấp thu vào máu.

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

  facebook.com/BVNTP

  youtube.com/bvntp