Cách chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường

Bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường có nguy cơ mắc nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là ở bàn chân. Do đó cách chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường như nào cho đúng là vô cùng quan trọng. Chăm sóc tốt có thể hạn chế các biến chứng tiểu đường ở bàn chân. Ngược lại, có thể khiến các biến chứng đái tháo đường đến nhanh và nghiêm trọng hơn.

1. Những yếu tố nguy cơ tổn thương bàn chân ở người bị tiểu đường

Theo thống kê, có 5-7% số bệnh nhân đái tháo đường có biến chứng loét bàn chân. Nguy cơ cắt cụt chi ở bệnh nhân đái tháo đường cao gấp 15-46 lần so với người bình thường. Tuy nhiên, trong những người bệnh tiểu đường, có những yếu tố có thể làm tăng nguy cơ biến chứng:

Giới tính: Theo thống kê, nam giới có biến chứng đái tháo đường ở bàn chân nhiều hơn nữ giới.
Tuổi: Tuổi càng cao thì nguy cơ gặp biến chứng đái tháo đường như loét bàn chân càng cao
Thời gian mắc bệnh: Nguy cơ có bàn chân đái tháo đường (loét, hoại tử) cao hơn ở những bệnh nhân mắc bệnh thời gian dài hơn
Lượng Glucose: Những bệnh nhân không kiểm soát tốt lượng đường máu có nguy cơ gặp các biến chứng bàn chân cao hơn
Cholesrerol: Bệnh nhân bị tăng cholesrerol cũng có tỷ lệ có biến chứng tiểu đường ở bàn chân cao hơn.
Tình trạng bàn chân: Những bệnh nhân có biến dạng bàn chân như chai chân, khớp xương cứng, móng quặp,…có nhiều nguy cơ gặp biến chứng bàn chân đái tiểu đường hơn so với người bình thường.
Thói quen có hại: Người bệnh tiểu đường nếu có thói quen xấu như hút thuốc lá, uống rượu bia cũng làm tăng nguy cơ có biến chứng bàn chân đái tháo đường
Giày dép: Lựa chọn giày dép không phù hợp như quá chật, cứng, rộng… cũng là một yếu tố nguy cơ có biến chứng đái tháo đường ở bàn chân do làm tăng nguy cơ có tổn thương vùng bàn chân.

2. Cách chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường

Chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường là vô cùng cần thiết. Vậy người bệnh đái tháo đường cần làm gì để để chăm sóc tốt cho bàn chân?

2.1. Kiểm tra bàn chân hằng ngày

Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, bạn nên quy định một thời điểm cố định trong ngày để kiểm tra bàn chân. Thói quen kiểm tra bàn chân hằng ngày là một trong những điều quan trọng đầu tiên để chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường.

Hãy thực hiện công việc này ở nơi có đủ ánh sáng. Điều đó giúp bạn có thể quan sát kỹ bàn chân và các ngón chân; tìm ra các vết tổn thương dù nhỏ nhất như xước, rộp, thâm, chai chân…Nhờ đó, bạn có thể kịp thời xử lý tốt nhất cho các vết thương, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm theo sau.

2.2. Rửa chân hằng ngày

Vệ sinh chân sạch sẽ hằng ngày cũng là một phương pháp chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường. Bệnh nhân tiểu đường cần rửa kỹ bàn chân và các kẽ ngón chân. Có dùng bọt biển hoặc khăn mềm để lau, rửa thật nhẹ nhàng. Tốt nhất bạn nên sử dụng nước ấm và nếu dùng xà phòng thì nên chọn loại trung tính. Lưu ý không nên ngâm chân quá lâu (<5 phút) nhé!

Sau khi rửa sạch bàn chân, việc lau khô da bàn chân và kẽ ngón cũng rất quan trọng. Việc hành giúp tránh cho vi khuẩn có môi trường phù hợp để phát triển. Bạn có thể dùng bột talc để làm trơn da chân hoặc dùng kem dưỡng ẩm nếu da khô. Tuy nhiên, đừng nên bôi kem dưỡng ẩm vào các kẽ ngón chân nhé!

2.3. Phòng tránh bỏng ở bàn chân

Tất cả mọi người đều nên chú ý phòng tránh bỏng ở bất kỳ vị trí nào trên cơ thể. Tuy nhiên, đối với bệnh nhân đái tháo đường, phòng tránh bỏng là một hành động quan trọng để chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường. Vậy phải làm gì để phòng tránh bỏng bàn chân?

Bạn nên kiểm tra nhiệt độ nước trước khi tăm, rửa. Có thể sử dụng mu tay, khuỷu tay hoặc sử dụng nhiệt kế. Nhiệt độ nước phù hợp nhất là khoảng 40 độ C, không quá nóng, không quá lạnh.
Không sử dụng lò than, viên gạch nung… để sưởi ấm, Các thói quen như xông hơi bàn chân bằng nước nóng, ngâm chân nước nóng hay đốt ngải hơ chân,… cũng nên từ bỏ. Các hành động trên có thể gây ra bỏng cho bàn chân của bạn
Trời mùa hè nắng gắt, nếu ra ngoài bạn cũng nên bôi kem chống nắng vùng da trần hoặc che chắn thật tốt. Nắng nóng cũng có thể gây ra bỏng rát cho da của bạn.

2.4. Chăm sóc móng chân

Để chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường không thể không nhắc tới chăm sóc móng chân. Bạn nên cắt móng thường xuyên, không nên để móng quá dài. Tuy nhiên, có nhiều điểm cần chú ý khi cắt móng chân:

Nhờ người khác cắt nếu thị lực của bạn không tốt
Cắt móng chân sau khi tắm vì đây là thời điểm móng mềm và dễ cắt hơn cả
Nên cắt móng chân theo chiều ngang, tránh cắt sâu vào thịt
Nên mài, dũa móng chân sau khi cắt để tránh móng sắc, nhọn làm tổn thương vùng da xung quanh
Không sử dụng vật sắc, nhọn đào sâu dưới móng chân hoặc quanh da móng tránh gây tổn thương.

2.5. Lựa chọn tất, giày dép phù hợp

Việc chọn tất và giày dép phù hợp là cần thiết để chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường. Vậy chọn tất và giày dép như thế nào cho đúng?

Chọn tất:

Bằng chất liệu mềm mại, thấm hút mồ hôi
Tốt nhất nên chọn tất có độn bông
Mũi tất không nên chật
Chọn loại tất không có đường may nổi, thô, ráp
Không nên dùng tất cao tới đầu gối

Chọn giày:

Bạn nên chọn giày vừa chân. Khi thử giày hãy dùng cả 2 chân, ở tư thế đứng
Chọn loại giày rộng và sâu phần mũi giày
Chọn giày có đế cao su dày
Không nên đi giày dép cao gót
Nên chọn loại giày dép có đệm gót chắc chắn
Lưu lý chọn giày có mặt trong/ lót trong nhẵn, mịn
Không chọn giày dép quá cứng, bí.

2.6. Giữ cho máu được lưu thông

Nhiều bệnh nhân đái tháo đường có biến chứng bàn chân do máu không lưu thông. Vì vậy, hãy luôn giữ cho máu được lưu thông tốt như một cách chăm sóc bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường. Bạn có thể có một số hành động giúp lưu thông máu:

Khi ngồi xuống có thể đặt chân lên ghế
Không nên ngồi bắt chéo chân trong thời gian dài
Không sử dụng rất chật, có đai cao su bó quanh cổ chân
Nhớ cử động ngón chân khoảng 2-3 lần/ ngày trong khoảng 5 phút.
Chú ý tập các môn thể dụng nhẹ nhàng: đi bộ, đạp xe,…

3. Dự phòng biến chứng bàn chân ở bệnh nhân đái tháo đường

Tóm lại, để dự phòng các biến chứng bàn chân đái tháo đường, hãy lưu ý những điều sau đây ngay khi mới phát hiện mắc đái tháo đường:

Luôn giữ bàn chân thật sạch
Không nên đi chân trần, đặc biệt trên nền đất bẩn, gồ ghề không bằng phẳng
Chọn giày dép đúng cỡ, chất liệu tốt (da mịn, thông thoáng)
Không nên đi giày mới quá 1 giờ mỗi ngày
Kiểm tra mặt trong giày, dép trước mỗi lần đi
Sử dụng tất mềm, êm, thấm hút mồ hôi; đổi tất mỗi ngày
Nến rửa bàn chân với nước ấm, xà phòng trung tính, để khổ, không ngân lâu
Có thể sử dụng bột talc hoặc kem dưỡng ẩm
Tránh để bàn chân gần nguồn nhiệt cao có thể gây bỏng
Vệ sinh móng chân đúng cách
Vận động để lưu thông máu bàn chân
Tránh sử dụng các chất có hại như hút thuốc, uống rượu bia,…
Kiểm soát đường huyết và cân nặng

Nếu bạn có vết thương bàn chân đái tháo đường, hãy chú ý:

Cần nghỉ ngơi và bất động chi bằng dụng cụ khi có vết thương
Sử dụng gạc thấm nước muối sinh lý đắp vết thường 15 phút/lần mỗi 2 lần /ngày phòng bội nhiễm
Có thể bôi mỡ kháng sinh (Polysporin) sau khi rửa sạch
Sử dụng gạc không dính để băng vết thương, có thể dùng gạc tẩm dầu mù u
Tránh dùng các chất khử trùng mạnh và thuốc tẩy rửa: Oxy già, cồn iod đặc,…
Tiêm phòng uốn ván khi có tổn thương
Sử dụng kháng sinh toàn thân phòng bội nhiễm