Đa số sỏi tuyến nước bọt ảnh hưởng tới tuyến nước bọt dưới xương hàm. Tuyến nước bọt ở mang tai và tuyến nước bọt ở dưới lưỡi ít bị ảnh hưởng hơn. Nhiều người gặp phải tình trạng này có đa sỏi.
1. Nguyên nhân và triệu chứng của sỏi tuyến nước bọt
Sỏi tuyến nước bọt hình thành khi các hóa chất trong nước bọt tích tụ lại ở ống hoặc tuyến nước bọt. Thành phần chủ yếu của sỏi là canxi. Nguyên nhân chính xác dẫn tới sự phát triển của sỏi ở nước bọt vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên các yếu tố góp phần khiến cơ thể sản xuất ít nước bọt hơn và/hoặc nước bọt đặc, dày có thể là những yếu tố nguy cơ của sỏi tuyến nước bọt. Những yếu tố này bao gồm: mất nước, ăn uống kém, và sử dụng một số loại thuốc (như thuốc kháng histamin), thuốc huyết áp, thuốc tâm thần, thuốc kiểm soát bàng quang. Chấn thương ở các tuyến nước bọt cũng có thể làm tăng nguy cơ bị sỏi tuyến nước bọt.
Những viên sỏi tuyến nước bọt thường không gây ra triệu chứng khi mới hình thành nhưng nếu đạt đến kích thước của ống dẫn nước bọt và gây tắc nghẽn, nước bọt tràn vào các tuyến gây đau và sưng. Người bệnh có thể cảm thấy cơn đau xuất hiện rồi giảm dần và triệu chứng ngày càng trở nên nghiêm trọng hơn. Tình trạng viêm và nhiễm trùng bên trong tuyến nước bọt bị ảnh hưởng tiếp tục xuất hiện sau đó.
Nếu nghi ngờ có các triệu chứng sỏi tuyến nước bọt, đầu tiên bác sĩ sẽ khám lâm sàng. Đôi khi người bệnh cũng được yêu cầu thực hiện thêm các xét nghiệm như chụp X quang, CT scan hoặc siêu âm.
Nếu sỏi bước bọt được phát hiện, mục tiêu của điều trị là loại bỏ nó. Đối với sỏi nhỏ, chỉ cần gây kích thích lưu lượng nước bọt bằng cách ngậm chanh hoặc kẹo chua có thể giúp các viên sỏi vượt qua tuyến nước bọt một cách dễ dàng. Trường hợp khác, bác sĩ có thể massage hoặc đẩy viên sỏi ra khỏi tuyến nước bọt.
Đối với sỏi có kích thước lớn, việc lấy sỏi sẽ gặp nhiều khó khăn. Bác sĩ thường rạch một đường nhỏ trong miệng để loại bỏ sỏi.
Trường hợp sỏi tuyến nước bọt phức tạp, các bác sĩ hiện đang áp dụng một kỹ thuật mới và ít xâm lấn là nội soi để loại bỏ sỏi. Trong phương pháp này bác sĩ sử dụng ống nôi soi nhỏ có gắn nguồn sáng, đưa vào vị trí tuyến nước bọt mở trong miệng để hình dung hệ thống ống dẫn nước bọt và xác định vị trí các hòn đá. Sau đó sử dụng các dụng cụ vi phẫu để lấy sỏi giúp làm giảm sự tắc nghẽn. Phương pháp này thường được thực hiện dưới gây mê toàn thân hoặc cục bộ, cho phép người bệnh có thể về nhà ngay sau khi làm thủ thuật.
Đối với những người bị sỏi tái phát hoặc tuyến nước bọt đã bị thiệt hại không thể phục hồi, phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp là cần thiết.
Ngoài ra thuốc kháng sinh có thể được sử dụng nếu sỏi tuyến nước bọt đã gây nhiễm trùng.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh