Ngành công nghiệp về thực phẩm bổ sung là rất lớn. Theo Khảo sát Kiểm tra Sức khỏe và Dinh dưỡng Quốc gia, trong năm 2011–2012, 52% người trưởng thành ở Hoa Kỳ cho biết có sử dụng một số loại thực phẩm bổ sung và cứ 3 người thì có 1 người sử dụng vitamin tổng hợp.
Nói một cách dễ hiểu, chúng ta ai cũng muốn khỏe mạnh và không bệnh tật. Nếu việc uống một viên thuốc hay thực phẩm bổ sung mỗi ngày làm tăng cơ hội sống lâu và khỏe mạnh của họ, thì không có gì ngạc nhiên khi thực phẩm chức năng trở nên phổ biến.
Trước khi chúng ta tiếp tục nội dung của bài viết, điều quan trọng cần lưu ý là chất bổ sung rất quan trọng đối với một số người. Ví dụ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) khuyên phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nên bổ sung axit folic.
Tương tự, đối với những người sống ở vùng có khí hậu lạnh hơn, vitamin D là một chất bổ sung quan trọng, đặc biệt là trong những tháng trời ít nắng.
Ngoài ra, nếu bác sĩ yêu cầu dùng bất kỳ loại chất bổ sung nào, cần tuân thủ đúng theo hướng dẫn của bác sĩ.
Mặc dù vậy, nói chung đối với người lớn có điều kiện sức khỏe ổn định và thực hiện chế độ ăn uống cân bằng, phần lớn các chất bổ sung là không cần thiết. Khi những sản phẩm này nằm ở giao điểm của khoa học và tiếp thị, không có gì ngạc nhiên khi có một số quan niệm sai lầm về lợi ích của chúng.
Nhiều hơn luôn tốt hơn
Khi nói đến vitamin, nhiều hơn không phải lúc nào cũng tốt hơn. Bởi vì các chất bổ sung vitamin và khoáng chất có thể dễ dàng được mua mà không cần toa bác sĩ, nên nhiều người sử dụng không đúng cách. Trên thực tế, lượng vitamin vượt quá mức cần thiết có thể gây nguy hiểm. Ví dụ “Quá nhiều vitamin C có thể cản trở khả năng hấp thụ đồng của cơ thể. Quá nhiều phốt pho có thể ức chế sự hấp thụ canxi của cơ thể. Cơ thể không thể loại bỏ liều lượng lớn vitamin A, D và K và những vitamin này có thể gây độc cho cơ thể khi uống quá nhiều. "
Ngoài ra, quá nhiều vitamin C hoặc canxi có thể gây tiêu chảy và đau dạ dày. Uống quá nhiều vitamin D trong thời gian dài có thể khiến canxi tích tụ trong cơ thể - gọi là tăng canxi huyết. Tăng canxi huyết có thể làm suy yếu xương và gây hại cho tim và thận.
Nếu nhãn ghi "tự nhiên" thì an toàn
Đáng buồn thay, thuật ngữ “tự nhiên” khá vô nghĩa khi nói về sự an toàn hoặc hiệu quả của các chất bổ sung. Ví dụ như xyanua là một hợp chất tự nhiên do dương xỉ tạo ra. Tất nhiên rằng chẳng chất bổ sung nào có chứa xyanua.
Một số hợp chất thực vật tự nhiên có thể có nhiều đặc tính hỗ trợ điều trị bệnh khác nhau. Ví dụ, rễ cây bồ công anh là một loại thuốc nhuận tràng, trong khi lá bồ công anh là một loại thuốc lợi tiểu.
Ngoài ra, nhiều câu hỏi thắc mắc xoay quanh vấn đề: “Liệu còn tỉ lệ bao nhiêu hợp chất thực vật còn lại trong sản phẩm cuối cùng?”
Uống thực phẩm chức năng đồng thời với thuốc của bác sĩ kê đơn cũng được
Như đã đề cập ở trên, bởi vì các chất bổ sung không phải cần đơn và nhiều người trong số họ tự cho là sản phẩm có nguồn gốc “tự nhiên”, nên có một quan niệm sai lầm phổ biến rằng chúng không có tương tác với thuốc được kê đơn.
Trên thực tế, nhiều sản phẩm trong số này có chứa các thành phần hoạt tính có thể ảnh hưởng đến các loại thuốc khác. Do đó, bổ sung thực phẩm chức năng có thể làm tăng hoặc giảm tác dụng của thuốc.
Trong một đánh giá năm 2012, các nhà nghiên cứu đã điều tra “tương tác thuốc và chống chỉ định liên quan đến các loại thảo mộc và thực phẩm chức năng”. Họ đã tìm thấy ít nhất 1.491 tương tác khác nhau giữa thảo dược và thực phẩm chức năng và thuốc.
Đặc biệt, các chất bổ sung có chứa magiê, Hypericum perforatum, sắt, canxi và bạch quả có số lượng tương tác lớn nhất.
Thực tế là phần lớn những người dùng thảo dược hoặc thực phẩm chức năng thường không trao đổi với bác sĩ về vấn đề này.
Bổ sung vitamin và khoáng chất bảo vệ sức khỏe tim mạch
Nhiều người có ý nghĩ rằng việc bổ sung vitamin và khoáng chất sẽ bảo vệ sức khỏe tim mạch. Tuy nhiên, một đánh giá lớn và phân tích tổng hợp được xuất bản vào năm 2018 không cho thấy lợi ích đáng kể nào. Các tác giả kết luận: “Nhìn chung, dữ liệu về các chất bổ sung phổ biến như vitamin tổng hợp, vitamin D, canxi và vitamin C không cho thấy lợi ích nhất quán đối với việc phòng ngừa các bệnh tim mạch, nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ cũng như không có khả năng làm giảm tỉ lệ tử vong do các bệnh lý về tim mạch. ”
Mặc dù các tác giả cũng đã phát hiện ra rằng “Chỉ riêng axit folic và vitamin B, B6 và B12 làm giảm đột quỵ”, nhưng nhìn chung những tác động này là không đáng kể.
Xem thêm phần 2: Những ngộ nhận về vitamin và chất bổ sung
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
