Men gan là các enzyme hoàn thiện hỗ trợ gan thực hiện các chức năng năng. lọc thải chất độc, sản xuất protein, sản xuất mật và giúp phân giải chất béo. Trong đó, GGT (Gamma Glutamyl transferase) là một trong những loại men gan chính, có vai trò mấu chốt trong chẩn đoán tình trạng ứ mật ở gan. Men gan tăng cảnh bảo tổn thương gan, vậy chỉ số men gan GGT tăng gấp đôi nguy hiểm như thế nào? Cần làm gì để phát hiện và kiểm soát hiệu quả tình trạng này?
1. Khái niệm và ý nghĩa chỉ số men gan GGT
1.1. Chỉ số men gan GGT là gì?
GGT là một trong 3 loại men gan (enzyme) quan trọng, bên cạnh 2 loại men gan khác là AST và ALT. Ngoài gan, GGT còn xuất hiện ở thận, tuyến tụy, lá lách ruột non. Enzyme này có vai trò quan trọng để chẩn đoán tình trạng ứ mật ở gan do tính nhạy cảm với sự thay đổi ứ mật.
Chỉ số men gan GGT có ý nghĩa quan trọng trong việc chẩn đoán ứ mật ở gan
1.2. Ý nghĩa của chỉ số GGT
GGT có mặt trong mỗi tế bào gan, tế bào gan chết đi sẽ giải phóng GGT vào máu. Do đó, chỉ số men gan GGT tăng cao chính là dấu hiệu bất thường về gan. Tổn thương gan càng nặng thì chỉ số GGT càng tăng cao. Lượng GGT tăng trong một số tình trạng bệnh lý như: viêm gan mạn, viêm gan virus, tổn thương gan do rượu, ung thư gan di căn,…
Ngoài ra, chỉ số GGT còn có giá trị trong việc loại trừ một số bệnh lý nhất định. GGT được đánh giá cùng ALP, nếu cả hai chỉ số cùng tăng thì thường liên quan đến các bệnh về gan và ống mật. Trong khi đó nếu mức GGT bình thường, ALP tăng có nguyên nhân chủ yếu là do các bệnh về xương.
1.3. Xét nghiệm GGT được chỉ định khi nào?
Người bệnh sẽ được chỉ định làm xét nghiệm GGT trong những trường hợp sau đây:
– Có những triệu chứng của bệnh gan như: buồn nôn, chán ăn, chướng bụng, đau bụng vùng hạ sườn phải, da nổi mẩn ngứa, vàng da, vàng mắt, nổi mạch máu như mạng nhện dưới da, nước tiểu sẫm màu,…
– Người nghiện rượu bia nặng nghi ngờ tổn thương gan cần xét nghiệm GGT để đánh giá tình trạng gan.
2. Nguyên nhân khiến chỉ số GGT tăng
Có nhiều nguyên nhân làm tăng chỉ số GGT, bao gồm:
– Uống nhiều rượu bia trong thời gian dài hoặc lạm dụng các chất kích thích (như ma túy).
– Mắc các bệnh lý về gan như viêm gan virus (viêm gan A, B, C, D, E…), viêm gan tự miễn, gan nhiễm mỡ, xơ gan, ung thư gan, có khối u ở gan, thiếu máu đến gan,…
– Mắc các bệnh lý khác ngoài gan như: viêm tụy, đái tháo đường, suy tim, bệnh về đường mật, bệnh phổi sốt rét,…
– Chế độ dinh dưỡng không khoa học khiến gan chịu áp lực nặng nề: ăn quá nhiều chất béo; đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, chất bảo quản; ăn ít chất xơ;…
– Chế độ sinh hoạt không lành mạnh và điều độ: làm việc quá sức, căng thẳng kéo dài, thường xuyên thức khuya,…
– Ảnh hưởng của việc sử dụng một số loại thuốc.
Chỉ số GGT tăng do nhiều nguyên nhân như: bệnh lý về gan và cơ quan khác, chế độ ăn uống và sinh hoạt,…
3. Mức độ nguy hiểm khi GGT tăng gấp đôi
3.1. Chỉ số GGT tăng gấp đôi nguy hiểm như thế nào?
Chỉ số GGT an toàn là dưới 60 UI/L. Tuy nhiên chỉ số này sẽ khác nhau theo giới tính. Theo đó GGT bình thường ở nam giới là từ 11 – 50 UI/L, ở nữ giới là từ 7 – 32 UI/L.
GGT tăng cao là dấu hiệu cho biết các bất thường, tổn thương tại gan
– Chỉ số men gan GGT tăng gấp 2 lần thể hiện gan bị tổn thương nhẹ.
– Chỉ số GGT tăng từ 2 – 5 lần cho biết tổn thương gan ở mức trung bình.
– Chỉ số GGT tăng gấp trên 5 lần thì gan đã bị tổn thương khá nặng.
Ở những người bị viêm gan cấp hoặc ung thư gan GGT có thể lên đến 5000 UI/L
3.2. Biến chứng nguy hiểm khi chỉ số men gan GGT tăng gấp đôi
Men gan tăng gấp 2 lần thường không biểu hiện thành các triệu chứng rõ ràng. Điều này khiến người bệnh dễ dàng bỏ qua, hầu như không biết đến tình trạng bệnh. Tuy nhiên, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, men gan có thể tiếp tục tăng và gây các biến chứng:
– Tế bào gan bị tổn thương làm ảnh hưởng đến các chức năng, hoạt động của gan.
– Tình trạng men gan kéo dài có thể làm giảm tuổi thọ của người bệnh, chỉ số men gan càng cao thì nguy cơ tử vong càng tăng.
– Tăng nguy cơ xơ gan, ung thư gan: Tế bào gan chết hàng loạt sẽ kích thích gan tăng sinh tế bào mới. Điều này làm tăng nguy cơ đột biến tự phát tại gan, gây xơ gan, ung thư gan.
4. Cách kiểm soát chỉ số GGT
Đầu tiên bạn cần tiến hành xét nghiệm cần thiết kiểm tra chỉ số GGT hiện tại cũng như tìm ra nguyên nhân khiến men gan tăng (nếu có). Căn cứ vào kết quả thăm khám, bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn biện pháp đảm bảo chỉ số này ở mức an toàn, ngăn ngừa GGT tăng.
Sau đây là một số giải pháp kiểm soát GGT bạn có thể tham khảo:
– Điều trị các bệnh lý khiến chỉ số GGT tăng.
– Kiêng đồ uống có cồn (như bia rượu) và các chất kích thích.
– Chế độ ăn uống khoa học: Tăng cường rau xanh và hoa quả; uống nhiều nước; giảm chất béo, nội tạng động vật và thực phẩm chế biến sẵn;…
– Chế độ sinh hoạt – nghỉ ngơi hợp lý: Ngủ đủ giấc, không thức khuya, tránh làm việc quá sức, tránh căng thẳng, vận động thường xuyên để tăng cường sức đề kháng,…
– Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các loại thuốc, đặc biệt là những loại có ảnh hưởng đến gan. Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc điều trị không theo chỉ định của bác sĩ, thuốc không rõ nguồn gốc.
– Xét nghiệm men gan thường xuyên: Trước khi xét nghiệm, bạn cần lưu ý không sử dụng các chất kích thích, đồ uống có cồn trong vòng 24 – 72 giờ, không sử dụng các loại thuốc làm tăng GGT trong vòng 24 giờ để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác.
Chỉ số men gan GGT tăng gấp đôi cho biết gan gặp tổn thương ở mức độ nhẹ. Tình trạng này cần được phát hiện và xử trí kịp thời để ngăn ngừa khả năng tiến triển gây ra các biến chứng nguy hiểm.
Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh
